Казталов ауданы
Казталов ауданы — Батыс Қазақстан облысының батысында орналасқан әкімшілік-аймақтық бөлік. Алғаш 1928 жылы құрылған. Кейін (1997 жылы) Жалпақтал (бұрынғы Фурманов) ауданы таратылып, оның негізінде Казталов ауданы бұрынғы аумағын кеңейтіп қайта құрылды. Жерінің аумағы 18,6 мың км2. Орталығы – Казталовка ауылы.
| Қазақстан ауданы | |
| Казталов ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны |
16 |
| Ауыл саны |
47 |
| Әкімі |
Асланбек Ахметоллаұлы Сарқұлов |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Казталовка ауылы, Шарафутдинов көшесі, №1 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
49°45′54″ с. е. 48°41′06″ ш. б. / 49.76500° с. е. 48.68500° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 49°45′54″ с. е. 48°41′06″ ш. б. / 49.76500° с. е. 48.68500° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1928 |
| Жер аумағы |
18 606[1] км² |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
27 407[2] адам (2023) |
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (98,84%), татарлар (0,48%), орыстар (0,46%), басқалары (0,22%)[3] |
| Сандық идентификаторлары | |
| Пошта индексі |
090700- 090718[4] |
| Автомобиль коды |
07 |
|
| |
|
| |
Географиялық орны, жер бедері өңдеу
Шығысында Ақжайық, Тасқала, оңтүстігінде Жаңақала, Бөкейорда, батысында Жәнібек аудандарымен, солтүстігінде Ресейдің Саратов облысы, Алғай ауданымен шектеседі. Аудан жері жазық. Каспий теңізінің Солтүстік бөлігін қамтиды. Ең биік жері ауданның батысында (абсолюттік биіктігі 42 м). Жер қойнауынан құрылыс материалдары өндіріледі.
Халқы өңдеу
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989[5] | 1999 | 2009[6] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 18321 | ▼11999 | ▲23974 | ▼17607 | ▲18159 | ▲38703 | ▼32908 | ▼28548 |
Халқының саны 2019 жылы 29 129 адамды құрады. Ұлттық құрамы: қазақтар — 98,78%, басқалары — 1,22%.
Әкімшілік бөлінісі өңдеу
47 елді мекен 16 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Ақпәтер ауылдық округі | Ақпәтер ауылы | 2 | ▼1057 |
| Болашақ ауылдық округі | Болашақ ауылы | 4 | ▼1213 |
| Бостандық ауылдық округі | Бостандық ауылы | 2 | ▼1631 |
| Бірік ауылдық округі | Әжібай ауылы | 3 | ▼1029 |
| Жалпақтал ауылдық округі | Жалпақтал ауылы | 1 | ▼4684 |
| Жаңажол ауылдық округі | Жаңажол ауылы | 4 | ▼1491 |
| Казталов ауылдық округі | Казталовка ауылы | 4 | ▲6059 |
| Көктерек ауылдық округі | Көктерек ауылы | 4 | ▼1544 |
| Қайыңды ауылдық округі | Қайыңды ауылы | 1 | ▼880 |
| Қараоба ауылдық округі | Қараоба ауылы | 3 | ▼1345 |
| Қараөзен ауылдық округі | Қараөзен ауылы | 3 | ▼1379 |
| Қарасу ауылдық округі | Қарасу ауылы | 4 | ▼1426 |
| Қошанкөл ауылдық округі | Қошанкөл ауылы | 2 | ▼1174 |
| Талдыапан ауылдық округі | Талдыапан ауылы | 5 | ▼1110 |
| Талдықұдық ауылдық округі | Талдықұдық ауылы | 2 | ▼612 |
| Тереңкөл ауылдық округі | Нұрсай ауылы | 3 | ▼798 |
Ірі елді мекендері өңдеу
| Атауы | Статусы | Халқы (2009) |
|---|---|---|
| Казталовка | ауыл | ▲ 5055 |
| Жалпақтал (Фурманово) | ауыл | ▼ 4562 |
| Бостандық | ауыл | ▼ 1769 |
| Қошанкөл | ауыл | ▼ 1473 |
| Қараоба | ауыл | ▼ 1252 |
| Әжібай | ауыл | ▲ 1122 |
| Қайыңды (Берёзино) | ауыл | ▼ 1120 |
| Ақпәтер (Порт-Артур) | ауыл | ▼ 1077 |
| Жаңажол | ауыл | ▼ 1017 |
| Болашақ (Богатырёво) | ауыл | ▼ 988 |
| Көктерек | ауыл | ▼ 941 |
| Қарасу | ауыл | ▼ 885 |
| Талдыапан | ауыл | ▼ 830 |
| Қараөзен | ауыл | ▼ 821 |
| Нұрсай | ауыл | ▼ 740 |
| Жұлдыз | ауыл | ▼ 696 |
| Талдықұдық | ауыл | ▼ 633 |
Климаты, өсімідігі мен жануарлар дүниесі өңдеу
Климаты тым континенттік: қысы суық, жазы ыстық, қуаң. Ауданның орташа температурасы қаңтарда –13 – 13,50С, шілдеде 240С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 200 – 250 мм. Аудан жерімен Қараөзен, Сарыөзен, Ащыөзек, Жайықтың Көшім тармағы және олардың салалары ағып өтеді. Ірі көлдері: Мерекекөл, Қаракөл, Сарышығанақ, Балықты Сарқыл. Жері, негізінен, қызыл қоңыр, қоңыр, сортаң, сор топырақты. Онда боз, жусан, бетеге, еркек шөп, өзен жайылымдарында және көлдерді жағалай қамыс, құрақ аралас шалғынды шөптер өседі. Жабайы аңдардан қасқыр, түлкі, қарсақ, қоян, доңыз, ақбөкен, борсық, сарышұнақ, аламан тышқаны, өзендерде шортан, алабұға, сазан, т.б. балықтар кездеседі. Құстардан қаз, үйрек, аққу мекендейді.
Шаруашылығы, инфрақұрылымы өңдеу
Аудан етті-сүтті мал, қой, жылқы және астық өсіруге маманданған. Ауыл шаруашылығына жарамды жері 1,78 млн. га, оның ішінде егістігі 25,7 мың га, шабындығы 200,9 мың га, жайылымы 1,47 млн. га-ны құрайды. Аудан аумағындағы бұрынғы (1997 жылға дейінгі) 2 ұжымшар, 14 кеңшар, 2 бордақылау бірлестіктері 30-дан астам шаруа қожалықтарына қайта біріктірілген. Жалпы білім беретін 54 мектеп, оның ішінде 25 орта, 6 орталау, 23 бастауыш, 1 кәсіптік-тех. мектептер бар. 2 мәдениет үйі, 37 кітапхана, 39 клуб, 4 кинотеатр, 2 музей жұмыс істейді. Емдеу орындарынан ауданы аурухана мен 2 емхана, 14 фельдшер-акушерлік пункт бар. Аудан жерімен Жәнібек – Казталовка, Жалпақтал – Чапаев – Казталовка, Жалпақтал – Талдыбұлақ автомобиль жолдары өтеді.[7]
Әйгілі тұрғындар мен тумалар өңдеу
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Батыс Қазақстан облысының Ақжайық, Казталов, Теректі және Бәйтерек аудандарының шекараларын белгілеу туралы
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Қазақстан почталық индекстері
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары
- ↑ Қазақстан Энциклопедиясы