Ақшатау болысы (Семей облысы)
Ақшатау болысы (1878 жылдың 1 қаңтарына дейін Керней болысы) — Семей облысы Қарқаралы уезіндегі қазақ болысы.
| Ақшатау болысы | |
| Ақшатау болысы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Кіреді | |
| Енеді |
8 ауыл 1893 жылы[1] |
| Тарихы мен географиясы | |
| Құрылған уақыты |
1869 |
| Таратылған уақыты | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
4914[1] адам (1893) |
| Ұлттық құрамы |
Арғын тайпасының Қаракесек бұтағының Керней руы |
Тарихы
өңдеу
1869 жылы Кәрсөн-Керней болысының Керней және Кәрсөн болыстары деп екіге бөлу кезінде пайда болды.[2]. 1923 жылдың қазан айында ЦИК КазАССРының 1923 жылдың 5 шілдесіндегі қаулысы бойынша Нұра, Тоқырауын, Шұлым болыстарымен Кедей болысына біріктірілді.[3]
Халқы
өңдеуКерней руы — Қазақ халқының Орта жүзінің Арғын тайпасының Қаракесек бұтағынан тарайтын ру.
Қаракесек — Ақша — Бошан — Машай — Бораншы — Тілеулі — Керней. Кернейден 4 ата тарйды: Балапан, Шаң, Дау (Балта, Түйте), Самырза.
Халқы Қаракесек руына кіретін Керней руынан құралды. 1884 жылдағы Керней бөлімшелерілері бойынша киіз үй саны:
- Шаң 350
- Балапан 226
- Балта 300
- Түйте 350
- Барлығы 1226[4]
Шежіресі
өңдеу| |
| Шежіре (қаз.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Қодан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Қарақожа | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Мейрам | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Қаракесек | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бошан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Машай | Таз | Жанту | Байбөрі | Манат | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бораншы | Бәйімбет | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сұраулы | Тілеулі | Қояншы | Таңай | Дәулет | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Кәрсөн | Керней | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дау | Шаң | Балапан | Самырза | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Балта | Түйте | Қалқаман | Қуандық | Сүйіндік | Ес | Жар | Маматай | Есей | Бөгілі | Тұрнияз | Сақұлы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Территория
өңдеу
Территориясы Қарқаралы уезінің оңтүстігінде, ал қазіргі Шет ауданының оңтүстінде орналасқан.
Әкімшілік бөлінісі
өңдеу8 Әкімшілік ауылдарға бөлінді[5]:
| Әкімшілік ауылдың атауы (старшындық) | кибитка саны
(киіз үй) (1887) |
кибитка саны
(киіз үй) (1905) Щербина, МПЗК |
Қожалық
ауылдар саны |
рудың бөлімшелері[6] |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 185 | 201 | 55 | Жарылғап |
| 2 | 100 | 123 | 47 | Құтымбет |
| 3 | 204 | 143 | 25 | Жарылғап |
| 4 | 102 | 139 | 38 | Қуандық, Сүйіндік |
| 5 | 152 | 106 | 31 | Балта |
| 6 | 172 | 218 | 83 | Балапан |
| 7 | 101 | 170 | 42 | Балапан |
| 8 | 150 | 98 | 27 | Сүйіндік, Қуандық,
Балапан, Тарақты, Карсен |
| Барлығы | 1166 | 1199 | 348 |
Құрылтай
өңдеу - 2005 жылы тамыз айында Шет ауданы Ақжал кентінде 170 киіз үй тігілген құрылтай өтті. Ақжал кенті маңында Алматы-Екатеринбург жолының бойында Кернейге ескерткіш белгі қойылды.
- 2015 жылы 8 тамыз айында Шет ауданы Ақжал кентінде құрылтай өтті.[7]
- 2025 жылы шілде айының аяғына Шет ауданы Ақжал кентінде құрылтай жоспарлануда.
Қоғамдық қайырымдылық қоры
өңдеу«Көкбөрі Керней баба» қоғамдық қайырымдылық қоры 05.11.2003 жылы құрылған.
Басшылары:
- Жамбыл Сәулебекұлы Ақылбаев (10 қазан 2003 - 2007)
- Мәжит Аманқұлұлы Әбдіров (2007-?)
- Балтабай Игенов
- Төрехан Майбас (?-5 қазан 2024)
- Ұлан Аманбекұлы Әбдіханов (5 қазан 2024 бастап)
Өлең
өңдеуКөкбөрі Керней баба Сөзі мен әнін жазған: Оралтай Сүлейменов
Тұлғалар
өңдеуКерней руыннан шыққан тұлғалар.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b Просмотр документа - dlib.rsl.ru
- ↑ Шет өңірінің тарихи-мәдени ескерткіштері, Қарағанды 2004
- ↑ Справочник по административно-территориальному делению Казахстана (август 1920 — декабрь 1936), Алма-Ата 1959
- ↑ 1901 Памятная книга Семипалатинской области 1902
- ↑ Е. А. Жартыбаев, Геронтократия және оның Орталық Қазақстан топонимдеріндегі көрінісі
- ↑ http://nblib.library.kz/elib/Sait/%D0%A0%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B8%D0%B5%20%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/01-10-2014/%D0%A2%D0%BE%D0%BC%206/1.html#955/z Мұрағатталған 19 наурыздың 2018 жылы.
- ↑ Шет ауданында баһадүр Керней батырдың туылғанына 400 жыл толуына орай ұрпақтары ұлан асыр ас беріп, рухына тағзым жасады.
Әдебиет
өңдеу- Керней шежіресі, Төрехан Майбас, Қарағанды, Болашақ-Баспа 2005, 360 б., Тираж 1000, ISBN 9965-528-85-3
- Қазкен Қалиұлы Томпиевтің «Еуразиялық түркі шежіре аңыздары». — Алматы, 2012
- https://ru.calameo.com/books/001798844f0c0d4bd34c5
Сыртқы сілтемелер
өңдеу- http://baq.kz/regional_media/post/463
- http://alashainasy.kz/shezhire/bes-meyram-emes-bes-boshan-60642/
- http://www.abai.kz/post/view?id=2479
- http://inovainvest.ru/delenie-argynov-311.html Мұрағатталған 24 наурыздың 2020 жылы.
- http://news.ivest.kz/47226466-pohod-na-turkestan
- https://qamba.info/site/book/online/rta-zhuz-rw-taipalary-twraly-angyzdar/content/content_1.xhtml/ Мұрағатталған 13 тамыздың 2018 жылы.