Аршалы ауданы
Аршалы ауданы – Ақмола облысының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік бөлініс. Жер аумағы 5,8 мың км². Аудан орталығы – Аршалы кенті.
| Қазақстан ауданы | |
| Аршалы ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны |
12 |
| Кенттік әкімдіктер саны |
1 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
51°02′58″ с. е. 73°03′58″ ш. б. / 51.04944° с. е. 73.06611° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 51°02′58″ с. е. 73°03′58″ ш. б. / 51.04944° с. е. 73.06611° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1928 |
| Жер аумағы |
5,8 мың км² |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
24 920[1] адам (2023) |
| Тығыздығы |
4,3 адам/км² |
| Ұлттық құрамы |
орыстар (41,63%), қазақтар (39,84%), украиндар (5,21%), немістер (5,23%), беларустар (1,72%), татарлар (1,60%), басқалары (4,82%)[2][3] |
| Сандық идентификаторлары | |
| Пошта индексі |
020200-020214[4] |
| Автомобиль коды |
03 |
|
| |
ТарихыӨңдеу
Аудан 1928 жылы құрылған. 1939 жылдың қазан айына дейін Қарағанды облысының құрамында болды. 1928 жылы "Коммунист", 1935 жылы "Вишневка" ауданы болып аталды. 1997 жылдан Аршалы ауданы деп аталады.
Географиялық орны және жер бедеріӨңдеу
Аудан Сарыарқаның орта тұсында, құрғақ дала белдемінде орналасқан. Жер бедері абсолюттік биіктігі 600 м аспайтын төбелі-белесті жазық болып келеді. Шығыс жағын Ерейментаудың ұсақ шоқылы оңтүстік сілемдері алып жатыр. Жуантөбе (498 м), Тастөбе (432 м), Түйетөбе (464 м) сияқты төбелер бар.
КлиматыӨңдеу
Климаты тым континенттік, қысы суық, ұзақ. Жазы қоңыржай ыстық. Орташа температурасы қаңтарда –17°С, шілдеде 20°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300 – 350 мм.
Су жүйесіӨңдеу
Аудан жерінен Есіл өзені және оның салалары Мойылды, Шортанды, Ақтасты, Беріктал, Жыланды, Сүгір және Қызылмола, Өлеңті өзендері ағады. Олардың біразы жазда құрғап, қарасуға айналып бөлініп қалады. Ірілі-ұсақты тұщы әрі тұзды көлдер көп. Үлкендері: Үлкен және Кіші Сарыоба, Балықтыкөл, Танакөл, Байдалы, Шалқар, Қызылкөл, т.б.
Топырағы, өсімдіктері мен жануарлар дүниесіӨңдеу
Аудан жерінде негізінен сортаң қара қоңыр топырақ тараған. Тың және тыңайған жерлерді игеру жылдары олардың көбі жыртылған. Құрғақ дала белдеміне тән селеу, бетеге, сұлыбас, кермек, жусан, т.б. өсімдіктер, өзен жайылмаларында, көл жағаларында әр түрлі шөпті шалғындар, шоқы беткейлерінде қайың, көктерек, итмұрын, тобылғы, ұшқат және басқа бұталар өседі. Жануарлар дүниесінен қасқыр, түлкі, борсық, ақ қоян, суыр, ақ тышқан, сарышұнақ, қосаяқ; сулы жерлерде ондатр; қамысты жерінде жабайы шошқа; құстардан шіл, құр, тырна, қаз, үйрек, балықшы, шағала, т.б. мекендейді. Көлдерде алабұға, мөңке, оңғақ, торта, шортан, ақ қайран өседі. Ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жері 538,9 мың га, оның 201,8 мың га-сы егістік, 6,5 мың га-сы шабындық, 300,0 мың га-сы жайылымдық жерлер. Аудан жері арқылы Астана – Қарағанды, Астана – Павлодар темір жол, Астана – Қарағанды автомобиль жолдары өтеді.
ХалқыӨңдеу
Ауылдық округтерӨңдеу
12 ауылдық округ пен 1 кенттік әкімдікте 31 ауыл мен 1 кент бар:
| Ауылдық округ | Халық саны (2009) | Елді мекендері |
|---|---|---|
| Ақбұлақ ауылдық округі | 1067 | Ақбұлақ, Ақтасты ауылдары |
| Анар ауылдық округі | 1537 | Анар, Донецкое ауылдары |
| Арнасай ауылдық округі | 1430 | Арнасай, Бабатай ауылдары |
| Аршалы кенттік әкімдігі | 7051 | Аршалы кенті |
| Бұлақсай ауылдық округі | 1469 | Бұлақсай, Ақжар, Қостомар ауылдары |
| Бірсуат ауылдық округі | 875 | Бірсуат, Байдалы ауылдары |
| Волгодонов ауылдық округі | 1557 | Волгодоновка, Қойкелдi ауылдары, №42-темір жол айрығы |
| Жібек жолы ауылдық округі | 4627 | Жібек Жолы, Жалтыркөл ауылдары, №41 және №102-ші темір жол айрықтары |
| Ижевск ауылдық округі | 1962 | Ижевское ауылы, Шөптікөл темір жол бекеті |
| Константинов ауылдық округі | 2011 | Константиновка, Белоярка, Шортанды ауылдары |
| Михайлов ауылдық округі | 1850 | Михайловка, Николаевка, Ольгинка ауылдары |
| Сарыоба ауылдық округі | 1469 | Сарыоба темір жол бекеті, Сарыоба ауылы |
| Түрген ауылдық округі | 1009 | Түрген, Красное Озеро, Родники ауылдары |
ДереккөздерӨңдеу
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны
- ↑ a b 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы
- ↑ Қазақстан почталық индекстері
- ↑ Ақмола облысының Статистика департаменті. 01.07.2019 Мұрағатталған 30 маусымның 2013 жылы.
- ↑ Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны Мұрағатталған 17 қаңтардың 2013 жылы.
Сыртқы сілтемелерӨңдеу
- Информация о районе на сайте области Мұрағатталған 3 қыркүйектің 2011 жылы.