Бейбіт Құсанбек
Бейбіт Құсанбек – (12.08.1962 — 04.02.2007) Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз қаласы) – тележурналист, ақын. С.М.Киров атындағы ҚазМУ-ді (қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті) (1984) және Мәскеу қаласындағы КСРО Мемтелерадио біліктілік көтеру институтының телекомментаторлар курсын бітірген (1988 ж). 45 жасында 2007 жылдың 6 ақпанында жол көлік оқиғасында қаза тапты.
| Бейбіт Құсанбек | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз қаласы, |
| Қайтыс болған күні | |
| Азаматтығы | |
| Ұлты | |
| Қызметі |
тележурналист, ақын |
Қызмет жолы
өңдеу- 1984-1997 жылдары Қазақ теледидарының Жастар, Әдеби-драмалық хабарлар бас редакциясында редактор, саяси шолушы, бас редактор,
- 1997-1999 жылдары «Алатау» телеканалының директоры,
- 1999-2000 жылдары әдеби-мәдени хабарлар шығармашылық бірлестігінің жетекшісі,
- 2000-2007 жылдары «Хабар» агенттігінде продюсер, тележүргізуші қызметтерін атқарған.
Әр жылдарда телеэфирден Б. Құсанбектің «Арай», «Жадыра», «Құрдастар», «Көкпар», «Кездесу», «Дидар» циклдарымен жасаған хабарлары, репрессияға ұшырап, ақталған арыстарымызды халқымен қауыштырған «Халық зердесі» (М. Дулатов, М.Жұмабаев), «Алты арыс» (Қанабек Байсейітов), «Халық ақыны Шәкір Әбенов», Ресейдегі қазақ диаспорасының бір бөлігіне арналған, олардың тұрмыс-тіршілігін, мәдени өмірін қамтитын «Омбыдағы қазақтар» (1988), алғаш ресми емес делегациямен Америка Құрама штаттарынан қазақ тілінде «Мұхиттың арғы жағы – Америка» (1992) хабары, Сағат Әшімбаевтың терең ойына бойлайтын «Азаматтық формуласы», Қабанбай батыр тұлғасын дәріптейтін «Көзкөрген», «Алатау» телеарнасында бас редактор болып тұрғанда «Төрт құбыла» (Египет, Пәкістан, Түркия т.б. елдердің елшіліктегі өкілдерімен тікелей эфир), «Үкімет адамы», «Бейсенбіде бізбен бірге болыңыз», «Замана», «Біз қандаймыз?» циклді хабарлары, І.Жақановтың баспанадан тарлық көріп жүргенде түсірілген «Өзегіне теппе ұлыңды, өз елім», Ілияс пен Фатиманың махаббаты жайында «Махаббат дастаны», қазақ тарихының бір беті – ХIХ ғасырдың аяғында Жетісуда шаңырақ көтерген білім ордасы туралы "Мамания мектебіне 100 жыл» хабары, Б. Момышұлына арналған «Айбыны асып туған ер», ақын-жазушылардың өмірі мен шығармашылығына арналған «Жыр жазамын жүрегімнен», «Егер біз лаулап жанбасақ...», «Әдебиет алыбы С. Мұқанов», «Жамбыл, сондай-ақ, Ә. Тәжібаев, Р. Нұрғалиев, І. Жарылғапов, С. Шаймерденов, М. Қозыбаев, Ф. Оңғарсынова, М. Шаханов, Т. Молдағалиев, Қ. Жұмаділов, А. Сейдімбеков, Қ. Ілиясов, Ж. Бөдешов, Ә. Нілібаев және т.б. көптеген қазақ әдебиеті мен мәдениетінің танымал тұлғаларынан сыр тартқан хабарлары, жұртшылыққа кеңінен танымал болған «Өмір-өзен», 20 сериялы «XX ғасырдың жиырма сәті», «Хабар», «Хабар-2» телеарналарынан «Ақиқат ауылы» (2000-2002), «Таразы» (2002-2004) бағдарламасы, «Ойталас» (2002), «Дәуірнама» (2000-2002), «Нысана»(? жылы есімде жоқ, тікелей эфир болатын), «Тіл» (2004-2007) ток шоуы, «Бір сәт және бүкіл ғұмыр» (2003-2006), «Ел ағалары» (2005-2007) хабарлары, қазақтан шыққан алғашқы қаржыгер, репрессия құрбаны Төребек Османов туралы «Бірінші банкир» бейнефильмі көрермендерге жол тартты.
Шығармалары: «Махаббат маусымы» (1996), «Өлең-өзім» (2007), «Ғұмырдария» (2008), «Ел ағалары» (2009).
Хабарлары мен арнайы бағдарламалары
өңдеу«Өмір-өзен» хабары
өңдеу«Өмір-өзен» айдарымен 1995-1997 жылдары 100-ге тарта хабар жасалды. «Өмір-өзеннің» кейіпкерлері: көрнекті ғалым Ақжан Машанов, КСРО халық әртістері – Асанәлі Әшімов, Фарида Шәріпова, республика халық әртістері – Әмина Өмірзақова, Мұхтар Бақтыгереев, Бикен Римова, Хадиша Бөкеева, Рахилям Машурова, Тұңғышбай Жаманқұлов, Роза Рымбаева, ақын-жазушылар Қадыр Мырзалиев, Тұманбай Молдағалиев, Шерхан Мұртаза, Әкім Тарази, Есенғали Раушанов, журналист Камал Смайылов, генерал Мұрат Қалматаев, ғалымдар Әбсаттар Дербісалиев, Әзімбай Ғалиев, Сұлтан Сартаев, режисерлар Райымбек Сейтметов, Маман Байсеркенов, Болат Атабаев және т.б. Бейбіт: Өмірді – «өзен» деп қарастыра отырып, мен ондағы бұрылысты бастан кешкен әр адамның жағалауға қалай көз салатынын аңдағым, байқағым келеді: Оларды не ойландырады, не толғандырады?! Сонымен бірге әр кейіпкердің өткен өмірінде, белгілі бір іс-әрекеттері мен көзқарастарында оның болмысын аңғартатын, характерін ашатын маңызды жайттар бар. Соларды тапсам деймін. «Өмір-өзен» эфирде болған кезде бірде-бір рет рейтинг бойыша алғашқы он үздік хабардың санатынан түскен емес.
«Үркер» хабары
өңдеу«Үркер» хабарында 1998-2000 жылдары өнер, әдебиет, ғылым, бизнес саласында аса зор табыстарға қол жеткізген ондаған тұлғалардың телегалереясы жасалды. Бибігүл Төлегенова, Ермек Серкебаев, Бекболат Тілеухан, Мәдина Ерәлиева сияқты өнер жұлдыздарының, педагогика ғылымдарының докторы Асқарбек Құсайынов, күйші-композитор Секен Тұрысбеков, философия ғылымының докторы, академик Әбдімәлік Нысанбаев, ғалымдар Рахманқұл Бердібаев, Тұрсынбек Кәкішев, ақын-жазушылар Мұхтар Мағауин, Қоғабай Сәрсекеев, Асқар Егеубаев, Дүйсенбек Садырбайұлы Қанатбаев, Несіпбек Айтов, Ханбибі Есенқараева, әншілер Айжан Нұрмағанбетова, Жанар Айжанова, Нұрлан Өнербаев т.б телепортреттері жасалды. «Үркер» хабарының формасы – кейіпкердің, оған қатысты адамдардың, куәгерлердің интервьюлеріне сүйене отырып журналистік анализ жасау.
«Ойталас» хабары
өңдеу«Ойталас» студиясы тікелей эфирден сенбі мен жексенбіден басқа күндері 2002 жылы күнделікті беріліп отырған 30-минуттық хабар. Хабардың мақсат-мүддесі тез өзгеріп жатқан замана ағымына ілесіп отыру, көтерілген мәселе мен орын алған оқиғаға білікті мамандар мен құзырлы шенеуніктердің ой-пікірін, көзқарастарын айтқызу, ең бастысы, көрермендерді араластыру. Көтерілген мәселе жөнінде «Ел не дейді?» рубрикасы болды. «Ойталас» студиясында спорт, есірткі, терминология, жастар тәрбиесі, жаһандану және т.б. мәселелер сөз болды. «Ойталас» студиясының қонақтары: Экономика және сауда министрлігі жанындағы экономикалық зерттеулер институтының директоры Арыстан Есентүгелов (Елбасының дәстүрлі Жолдауында ауыл мәселесінің көтерілуіне байланысты сол жылдары ауыл мәселесі бірінші кезекке шығарылды: ауылдың күйреуі, ауыл шаруашылығын нарық қатынастарына көшіру, жер қатынастары, демография, қоныстандыру мәселелері сөз болды), Бауыржан Момышұлы атындағы әскери мектеп-интернатының бастығының орынбасары, Ауған соғысының ардагері, полковник Жұмабек Аюбаев (7 мамыр – Отанды қорғаушылар күні берілді) , С. Мұқанов пен Ғ. Мүсрепов мұражай кешенінің директоры, ақын, «Алаш» сыйлығының иегері Әділғазы Қайырбеков (Ғабит Мүсреповтің мерейтой жылы), Ұлы отан соғысының ардагері, Кеңестер Одағының батыры Құдайберген Сұрағанов (Жеңіс күніне орай берілді), Қазақтың Әл-Фараби атындағы ұлттық университетінің профессоры Намазәлі Омашев (Журналистер күніне орай берілді), «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы Ұлықбек Есдәулетов (Осы таңдағы әдебиет, мәдениет және өнер газетінің кескін-келбеті, ұжым құрамында болып жатқан өзгерістер, газет бағыты жөнінде әңгіме өрбіген), «Жас Алаш» газетінің бас редакторының орынбасары Қали Сәрсенбай (сол күнгі Президент сыйлығының су жаңа иегері), Қазақстан Жостар Одағының төрағасы Есенжол Алияров (Ғани Мұратбаевтың 100 жылдығына орайластырылған), Ш. Уәлиханов атындағы тарих және этнология институтының директоры Мәмбет Қойгелдиев (саяси репрессия құрбандарын еске алу күніне орайластырылған), Орталық Азия зерттеу агенттігінің директоры Ерлан Қарин (Алматыда Азиядағы өзара ықпалдастық және сенім шаралары жөніндегі кеңестің алғашқы саммитінен соңғы ойлар) , Мағжантанушы ғалым, филология ғылымының докторы Шерияздан Елеукенов (Мағжан Жұмабаевтың туған күніне орайластырылған), кинорежиссер Дәмір Манабай («Қазақы оқиға» фильмін түсіріп болғаннан кейінгі ойлар), Ы, Алтынсарин атындағы Білім академиясының президенті Асқарбек Құсайынов (Білім беру сапасын қалай көтеруге болады?), «Нұр-Мүбарак» университетінің проректоры, филология ғылымының докторы Шәмшәдин Тұрсынұлы Керім, Халық қаһарманы Қасым Қайсенов (Қасым ағаның Александр Фадеев атындағы сыйлыққа ие болуы және «Естеліктер мен жазбалар» кітабының жарыққа шығуына байланысты), Қазақстан Республикасының Орталық Мемлекеттік мұражайының директоры Нұрсан Әлімбай (Мұражай – халықтың төлқұжаты), т.т.
«Дәуірнама» хабары
өңдеу«Дәуірнама» хабары мәдениет, руханият дүниесіне арналған хабар. Тікелей эфирде 2000-2002 жылдары апта аралатып белгілі мәдениет қайраткерлерімен, өнер жұлдыздарымен жүздестіріп отырды. Студия қонақтары – Кәукен Кенжетаев, Бекен Жылысбаев, Нұржұман Ықтымбаев, Сахи Роман, Нұрғали Нүсіпжанов, Қаршыға Ахмедияров, Біләл Ысқақ, Қажыбек Бекбосынов, Тілектес Мейрамов, Мақпал Жүнісова, Бекболат Тілеухан, Шәкизада, Нұрлан Өнербаев, Қыдырәлі Болманов, Тахмина Әшімбекова, Данагүл Темірсұлтанова және т.б.
«Тіл» хабары
өңдеу«Тіл» хабары шамамен 2003 жылдары жүргізіле бастады. Алғашқы бағдарламалардың бірнешеуі «Азаттық» радиосымен бірлесе дайындалды. Алғашқы жүргізуші Дана Нұржігіт, одан соң Бекболат Тілеухан. Бейбіт 2004 ж. жүргізе бастады. Хабар барысында іс-қағаз, құқық, өнеркәсіп экономикасы, дін, нан, киім-кешек, қарым-қатынас, сәулет-құрылыс, селтану, төсек-орын, бұғалтырлық есеп т.б. атаулар талқыланды. «Алтын сандық» айдарымен қолданыстан қалып бара жатқан сөз тілдік қорымызға енсе, «Күлтекпе» айдарымен дұрыс пайдаланылмай жүрген сөздер алынып тасталады.
Марапаттары
өңдеу- Қазақ ССР мемлекеттік телерадиокомитетінің Құрмет грамотасы;
- Қазақстан Жастар Одағы, Қазақстан Журналистер Одағы сыйлықтарының иегері;
- Қазақстанның тәуелсіздігінің 10 жылдығына арнап «Қазтрансойл» компаниясы журналистер арасында жариялаған конкурстың жеңімпазы; *Қазақстан Журналистер академиясының «Алтын жұлдыз» сыйлығы;
- Қазақстан Республикасы Президенті бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы сыйлығының иегері;
- Қазақстан Республикасы Президентінің Алғыс хатымен марапатталған.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті журналистика факультетінің, «Қазақстан» ұлттық арнасының және «Хабар» агенттігінің ұйымдастыруымен 2008 жылдан бастап жас тележурналистердің республикалық байқауы өткізіліп келеді. Байқаудың мақсаты журналист Бейбіт Құсанбектің шығармашылығын өнеге ете отырып, жас тележурналистердің шеберлігін шыңдау, ұлттық тележурналистиканың дамуына ықпал ету, жас таланттардың жаңашылдығына жол ашу. Жыл сайын журналистика факультетінің студенттері Бейбіттің журналистік ерекшеліктері, хабарлары туралы диплом жұмыстарын қорғайды. Бейбіт Құсанбек атындағы Телерадио журналистерінің І республикалық байқауының қорытындысы (2008): «Хабар» агенттігіндегі «Төртеу түгел болса...» циклдік хабарлары үшін Ринат Кертаев бірінші орын алды. Екінші орынға «Қазақстан» ұлттық телеарнасынан «Айтыс» интерактивті хабары үшін Ертай Нүсіпжанов, үшінші орынға «Алматы» телеарнасынан «Өсиет» авторлық бағдарламасы үшін Ботакөз Мұқанова ие болды. Астана қаласының «Эра» телеарнасындағы «Мен астаналықпын» хабары үшін Жазира Бердібекова ынталандыру сыйлығын иеленді. Радио қызметкерлері арасынан мұндай сыйлық Орал қаласынан Рашид Шәкуге «Көзайым» авторлық бағдарламасы үшін берілді. Ал ең үздіктерге берілген үздік үш жүлдеге де Қазақ радиосының қызметкерлері ие болды. Онда бірінші орынға «Ағалардың алақаны» циклді хабарлары үшін Бақыт Жағыпарұлы, екінші орынға «Шындық шырайы» циклді хабарлары үшін Маржан Болатханқызы, үшінші орынға «Жігер» ақпараттық сараптамалық бағдарламасынан Болатбек Баянханұлы лайық деп табылды. Бейбіт Құсанбек атындағы тележурналистердің IІ республикалық байқауының қорытындысы (2009): байқаудың ұйымдастыру алқасының шешiмiмен бас жүлде ешкiмге бұйырмады. Ал үш ынталандыру сыйлығы Қарағанды телеарнасының “Асыл мұра” бағдарламасының жүргiзушiсi Ернұр Наурызбайұлына, “Жетiсу” телеарнасының қыз-келiншектерге арналған “Әйелдер әлемi” бағдарламасының жүргiзушiсi Гүлiм Қошқарбаеваға және “КТК” телеарнасының “Репортер” бағдарламасының жүргiзушiсi Гүлмира Әбiқайға бұйырды. Жүлделi үшiншi орынды “Қазақстан” ұлттық телеарнасының журналисi Дәурен Дариябек иелендi. Ал екiншi жүлденi “Хабар” телеарнасының “Арнайы репортаж” және “Таразы” бағдарламаларының журналисi Самат Сүлей еншiледi. Бейбіт Құсанбек атындағы тележурналистердің III республикалық байқауының жүлдегерлері: КТК телеарнасының «Жүрекжарды» бағдарламасының авторы әрі жүргізушісі Жадыра Сейдеш 1-орынды иеленді. Хабар» агенттігінің журналисі «Таразы» бағдарламасындағы тіл туралы сюжеті үшін 2-орын Мұрат Есжанға бұйырды. «Хабар» агенттігінің журналисі Гүлвира Биғалиева кезбе балалар тақырыбын көтергені үшін 3-орынға лайық деп табылды. «Хабар» агенттігінің журналисі Рахат Жақсыбай «Таразы» бағдарламасындағы демография жайындағы сюжеті үшін ынталандыру сыйлығына ие болды. Бейбiт Құсанбек атындағы тележурналистердiң республикалық 4-байқауының жеңiмпаздары анықталды. Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетi журналистика факультетi және Қазақстан Журналистер одағы, Бейбiт Құсанбек атындағы қоғамдық қордың ұйымдастыруымен өткен ақпарат айдынындағы айбынды тұлғалардың озықтары қатарына «Алматы» телеканалының «Тiл сақшысы» бағдарламасының авторы Самал Айдаболова, «Асыл арна» телеарнасының «Судың да сұрауы бар» хабарының авторы Ләйлә Молдабекқызы, Алматы облыстық «Жетiсу» телеарнасының «Өмiрдiң өзi» бағдарламасының авторы Гүлiм Қошқарбаева ендi. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ журналистика факультетiнiң телерадио комплексiнде қабылданған он үш жұмыстың iшiнен iрiктеп алынған үздiктер 28 маусым күнi Ұлттық баспасөз клубында марапатталды. 2012 жылы Алматыда Ұлттық арнада белгілі тележурналист Бейбіт Құсанбек атындағы жас тележурналистер республикалық байқауының жеңімпаздары анықталып, марапатталды. Бесінші рет өткізілген байқауға Астана, Алматы қалалары мен қатар елімізідің түкпір-түкіпірнен аймақтардағы телеарналардан 30-дан астам материал келіп түскен. Білікті мамандар мықтыларды іріктеп, қазылар алқасы жеңімпаздарды анықтады. 1-орын Алматы облыстық «Жетісу» телеарнасының тілшісі Неля Рушановаға бұйырса, қалған 2-3 орындарды Астана телеарнасы тілшісі Ғабит Бөкенбайұлы мен Ұлттық арнаның Атырау облысындағы тілшісі иеленді. Ал қоғамдағы әлеуметтік-мәдени мәселелерді дәл бере білген 5 журналист әл-Фараби атындағы ҚазҰУ арнайы дипломымен марапатталды.
Дереккөздер
өңдеу