ЭСКАТО

ЭСКАТО - (ағылшынша: United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific - ESCAP) Біріккен Ұлттар Ұйымының Азия және Тынық мұхиты өңіріне арналған экономикалық және әлеуметтік комиссиясы. Бұл мәртебелі комиссия 1947 жылы ЭКОСОС қарарына сәйкес Шанхай қаласында (Қытай) бекітілген еді. 1974 жылға дейін ол Азия мен Қиыр Шығысқа арналған экономикалық комиссия деп аталған. Комиссияның штаб-пәтері Бангкокта (Таиланд) орналасқан. ЭСКАТО-ға Азия мен Тынық мұхиты аймағындағы 53 мемлекет мүше болып табылады.

Мақсаты

Құрылғанынан бастап ЭСКАТО ұйымға мүше-мемлекеттердің адамдар арасындағы әлеуметтік және экономикалық теңсіздікті түзетуге байланысты ынтымақтастығына ашық және тең мүмкіндіктер жасауға бағытталған болатын. Өткен 60 жыл ішінде осы мақсатқа жету жолында күрделі жұмыстар атқарылды деп толық айта аламыз.Экономикалық реформалар Азия мен Тынық мұхиты өңірінің елдеріне ауқымды экономикалық дамудың негізгі тірегіне айналуына мүмкіндік берді. 2006 жылы осы өңірдегі елдердің экономикалық өсімі 8 пайызды құрап қана қоймай, әлемдегі ең жоғары өсім көрсеткішін көрсетті. Бұл экономикалық өсімді жаңа әлеуметтік проблемаларды шешуде, ЭСКАТО-ның жаһанданудың үш үрдісі барысында әлеуметтік стратегияны тиімді жүзеге асырды.

Мүше елдер

Серіктес мүше елдер

ЭСКАТО шеңберіндегі Қазақстанның ынтымақтастығы

Қазақстан ЭСКАТО-ға 1992 жылдың 31 шілдесінде мүше болып қабылданды. 2007 жылдың 17-23 мамыр аралығында ЭСКАТО-ның 63-ші сессиясы Алматы қаласында өтті. Сессия ашылу салтанатында ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев сөз сөледі. ЭСКАТО-ның жыл сайынғы сессиясын Комиссия құрылуының мерекелі жылында Алматыда өткізу туралы біздің ұсынысымызды қабылдап, мүше-мемлекеттер елімізге зор құрмет көрсетті. Мұндай шешім ЭСКАТО-ның Орталық Азияға өз назарын аударуға деген әзірлігін де көрсетеді. Біздің өңірдің өскелең экономикалық және саяси рөлі көптеген факторларға байланысты болып отыр. Белсенді даму үстіндегі Орталық Азияның геосаяси және жаһандық энергетикалық рынок, Еуразияның елеулі бөлігіндегі қауіпсіздік пен тұрақтылық тұрғысынан стратегиялық мәні зор. Орталық Азиядағы табиғи ресурстардың байлығы көптеген мемлекеттер тарапынан осы өңірге деген жоғары қызығушылықты туғызып отыр. Өңір еуразиялық транзиттік дәліздердің тоғысында орналасқан, ауқымды көлік-коммуникациялық желілері бар және жеткілікті игерілмеген жаңа рынок болып табылады" - деді Н.Назарбаев.

Осы жиында Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы Пан Ги Мунның жолдауын Бас хатшының экономикалық және әлеуметтік мәселелер бойынша орынбасары Хосе Антонио Окампо жеткізді. Жолдауда аталған беделді комиссияның құрылғанына биыл 60 жыл толып отырғаны, осы уақыт аралығында ЭСКАТО Азия және Тынық мұхиты аймағындағы барша халықтардың тұрмыс жағдайын жақсарту жолында өзіне мүше мемлекеттермен тығыз ынтымақтастықта жұмыс атқарып, комиссия мәжілістері аймақтағы барлық елдердің бір жерде жиналып, ортақ мүдделерді қозғайтын мәселелерді талқылауға, келешекке бағытталған шешімдер бойынша келісімге келуге және аймақтың алдында тұрған қиыншылықтарды жеңу үшін ынтымақтастыққа қол жеткізуге мүмкіндік беретін бірде-бір пікірталас орнына айналғаны атап көрсетілген.

БҰҰ Бас хатшысының орынбасары – ЭСКАТО атқарушы хатшысы Ким Хак-Су комиссияның мәжілісі тұңғыш рет Орталық Азияда, әлемнің ең көне өркениеттері мен Шығыс пен Батыс, Солтүстік пен Оңтүстік арасындағы сауда жолдары тоғысқан көркем Қазақстанда өткізіліп отыр дей келе, комиссияның мерейтойлық мәжілісін Алматыда өткізу мүмкіндігін ұсынғандығы үшін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа шексіз алғысын білдірді. Ол Қазақстанның қарқынды экономикалық дамуды қамтамасыз етуде және мығым әлеуметтік институттары бар түбегейлі жаңа экономикалық жүйесін қалыптастыруда орасан зор жетістіктерге ие екенін жақсы білетінін айтты. Қазақстанның даму стратегиясын баяндайтын Президенттің “Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан” атты жылдық Жолдауы әлемдік саясат пен экономиканы жақсы білетін адамдарға қатты әсер еткенін, бұл мақсат Қазақстанды экономикалық дамудың “аймақтық локомотивіне” және аймақтық ынтымақтастық сахнасындағы, сондай-ақ дамыған Азия-Тынық мұхиты елдерінің қатарына қосылуда сенімді әрі табысты әріптеске айналдыруды сезіндіретінін жеткізді. Кезінде Қазақстан Президентінің Біріккен Ұлттар Ұйымының Орталық Азия мемлекеттеріне арналған Арнайы бағдарламасын ұсынғанын да еске салды. Бұл бағдарламаға әуелгіде Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан, кейін оған Түркіменстан, Әзірбайжан және Ауғанстан қосылған болатын. Бұл бағдарламаға мүше мемлекеттердің экономикалық даму мүмкіндіктері Азия мен Тынық мұхиты елдерінің экономикалық серпінділігімен және шапшаңдауымен арадағы байланысты нығайту арқылы кеңейте алатыны түсінікті.

Ким Хак-Су дүние жүзіндегі халықтың 60 пайызы Азия-Тынық мұхиты аймағында тұрады, соңғы 20 жылдың ішінде әлеуметтік және экономикалық дамуында үлкен жетістіктер болды. Алайда бұл жалпы ілгерілеушілік үлкен теңсіздік пен терең қарама-қарсылықтарды көзден таса ете алмайды, деді. Жүздеген миллион адам кедейшіліктен бас көтерсе де бұл аймақтағы әрбір үшінші адам шегіне жеткен қайыршылықта күн кешіп отыр. Кедейшілікпен күрес жүргізу үшін, атап айтқанда, денсаулық сақтау жүйесін жақсарту өте маңызды. Әлемдегі барлық ана өлімдерінің тең жартысы әлі күнге дейін осы аймақтың үлесіне тиеді. Сондықтан да биыл 2015 жылға қарай әртүрлі міндеттерді орындау көзделген Мыңжылдық даму мақсаттарына жету жолындағы атқарылған жұмыс нәтижелеріне сын көзбен қарауда белорта кезең болып табылады. Азия мен Тынық мұхиты аймағының өңірлік ынтымақтастықты арттырудағы басым салаларын барынша тиімді түрде қарастыру біраз мәселелер бойынша мәнді әрі мазмұнды пікірталастарға арқау болуы керек деген ой түйіндеді.

Министрлер кеңесінің ашылуы жиынында ҚР Сыртқы істер министрі Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин БҰҰ ЭСКАТО 63-ші сессиясының төрағасы болып сайланды.

Сыртқы сілтемелер

UN Economic and Social Commission for Asia and the Pacific
ESCAP Pacific Operations Centre EPOC Мұрағатталған 10 қазанның 2014 жылы.
Centre for Alleviation of Poverty through Secondary Crops' Development in Asia and the Pacific (CAPSA) Мұрағатталған 10 сәуірдің 2005 жылы.