Уикипедия

Қазақстандағы болгарлар

Қазақстандағы болгарлар (болг. Българи в Казахстан) — Қазақстанның шағын ұлттық азшылықтарының бірі. 2021 жылғы санақ бойынша Қазақстанда 5 778 адам өздерін болгар деп атады.[1] Болгарлар негізінен Ақтөбе және Павлодар облыстарында тұрады.

Қазақстандағы болгарлар
болг. Българи в Казахстан
Бүкіл халықтың саны

5 778 (2021)

Тілдері

украин, орыс, қазақ

Діні

Православие

Тарихы

өңдеу

Қазақстанға алғаш болгарлардың Украина мен Бессарабиядан қоныс аударуы 20 ғасыр басындағы Столыпин реформасынан бастау алды.[2] 1907 жылы Қазақстанда алғашқы Болгар қоныстанушылары пайда болды. Олар Павлодар облысында Разумовка және Андриановка, Ақтөбе облысында Болгарка ауылдарын құрды. Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстанға Болгар қоныстанушыларының екінші толқыны келді. 1942 жылы болгарлар Қырымнан қуғын-сүргінге ұшырап, Атырау облысына келген[3] Болгарлар Қазақстанның барлық аумағында қоныстанған, бірақ Ақтөбе және Павлодар облыстарында олардың үлесі ел бойынша орташадан жоғары.[4]

Қазақстанда Болгарияның Қазақстандағы елшілігімен байланысы бар болгар мәдени орталығы жұмыс істейді. Болгар диаспорасының пайда болуының ғасырлық мерейтойына орай Болгарка ауылында жаңа мектеп ашылды. Мерекелік іс-шараға облыстың 15 этномәдени бірлестігінің өкілдері қатысты.[4]

Павлодар радиосында «Българский хоризонти» бағдарламасы бар. Болгар тілі мен халық дәстүрлерін сақтау үшін Павлодар облыстық тілдерді дамыту департаментінің қолдауымен «Обичам България» оқу құралы шығарылды. Қазақстанда «Мартеница» және «Вяра» фольклорлық ансамбльдері, «Роксолана» этникалық сән театры, Ақсақалдар кеңесі және «Славяндар» жастар бірлестігі жұмыс істейді. Диаспора жастарды тарихи отанындағы жоғары оқу орындарына оқуға жіберу үшін шаралар қабылдауда.[4]

Саны мен үлесі

өңдеу

Халық санағы

өңдеу

Осы жылдардағы халық санағы деректері бойынша, облыстар мен Республикалық маңызы бар қалалар бойынша болгарлардың саны мен үлесі:

Саны Үлесі (%)
1970 1979 1989 1999 2009 1970 1979 1989 1999 2009
Қазақстан 10 420 10 064 10 228 6 915 4 523 0.080 0.068 0.063 0.046 0.028
Ақмола облысы 372 279 286 208 168 0.038 0.028 0.026 0.024 0.022
Ақтөбе облысы 1 241 1 267 1 457 1 045 689 0.225 0.200 0.198 0.153 0.090
Алматы 297 394 402 273 219 0.038 0.041 0.037 0.024 0.016
Алматы облысы 690 621 600 405 239 0.054 0.042 0.036 0.025 0.013
Астана 120 138 147 129 116 0.066 0.059 0.052 0.040 0.018
Атырау облысы 1 264 973 864 436 257 0.371 0.260 0.203 0.099 0.050
Шығыс Қазақстан облысы 988 941 841 524 284 0.063 0.056 0.047 0.034 0.020
Жамбыл облысы 305 385 325 114 99 0.038 0.041 0.031 0.011 0.009
Батыс Қазақстан облысы 190 174 289 137 84 0.037 0.029 0.045 0.022 0.014
Қарағанды облысы 2 289 2 260 2 313 1 664 1 116 0.146 0.131 0.132 0.117 0.083
Қостанай облысы 395 360 459 301 159 0.040 0.033 0.037 0.029 0.017
Қызылорда облысы 50 50 36 16 11 0.010 0.008 0.006 0.002 0.001
Маңғыстау облысы 88 160 118 79 34 0.055 0.064 0.036 0.025 0.007
Павлодар облысы 1 510 1 419 1 544 1 300 907 0.216 0.175 0.163 0.161 0.122
Солтүстік Қазақстан облысы 123 122 150 101 64 0.014 0.013 0.016 0.013 0.010
Оңтүстік Қазақстан облысы 498 521 397 183 77 0.038 0.033 0.021 0.009 0.003

Ұйымдар

өңдеу

Болгариядағы шетелдегі болгарлар мемлекеттік агенттігінің сайты бойынша Қазақстанда 5 болгар ұйымы бар, оның ішінде — үш қауымдастық және екі мектеп[5].

Түрі Мекен-жайы Басты офис немесе орны Құрылған жылы Жабылған жылы Веб-сайт
Қазақстандағы болгар мәдени орталығы (қоғамдық бірлестік) ассоциация 58 үй, 78 пәтер Астана 1994
«Возрождение» депортацияланған болгарлардың болгар мәдени орталығы (қоғамдық бірлестік) ассоциация «Сатпаев» к.,25, 52 пәтер Атырау 1997
Қазақстандағы этникалық болгарлардың «славяндар» қоғамдық қоры ассоциация Астана (бұрынғы Ленина) к., 59, 415 каб. Павлодар 2002
Ұлттық жаңғыру мектебіндегі болгар бөлімі мектеп Торайгырова к., 99/2 Павлодар
Болгар мектебі мектеп Болгарка ауылы 1908

Тұлғалар

өңдеу

Қазақстанда туылған, Болгар этникалық тегі бар тұлғалар:

Сондай-ақ қараңыз

өңдеу

Сілтемелер

өңдеу

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ Қазақстан Республикасындағы ұлттық құрамы. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы.
  2. ↑ https://www.kt.kz/kaz/society/aza_stan_a_al_ash_bolgarlardy_ukraina_men_bessarabiyadan_1377889884.html
  3. ↑ Ольга Андриевская: Қазақстанда тұратын төртінші ұрпақтың өкілімін
  4. ↑ a b c assembly
  5. ↑ http://www.aba.government.bg/?country=38
  6. ↑ „Ние сме последните българи на изток“  (болг.). duma.bg. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 сәуір 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 20 мамыр 2017.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қазақстандағы_болгарлар&oldid=3331938» бетінен алынған