Уикипедия

Гарвард университеті

(Гарвард бетінен бағытталды)

Үлгі:Infobox university

Гарвард университеті (ағылш. Harvard University) — 1636 жылы Массачусетс штатының Кэмбридж қаласында Массачусетс заңнамасымен қаланған жекеменшік, Айви Лигасына кіретін зерттеуші жоғары оқу орны. Гарвард АҚШ-тағы [1] жоғары оқу орындарының ішіндегі ең көнесі және АҚШ-тағы тұңғыш корпорация (ресми президенті және басқа жұмысшылары тағайындалған). Әлемде Гарвардты ең беделді университет ретінде таниды, себебі оның тарихы, ықпалы және жеткен жетістіктері өте жоғары. [2][3]

Университетке алғаш ақшалай көмек көрсеткендердің бірі Джон Гарвард болғандықтан, университет осы кісінің атымен аталады. Университеттің ресми түрде ешқашан дінге (шіркеуге) байланысы болмаса да, конгрегационалисттер мен унитаристтер даярланған. 18-ғасырда Гарвардтың оқу бағдарламасы дінтану негіздеріне бағытталған, оқушылар осы жүйемен білім алған. 19-ғасырда Бостон элитасының арасында Гарвард дінтанудың мәдени орталығы болып есептелді. [4][5] Америка Азаматтық соғысынан кейін Гарвардта қырық жыл бойы президент болған Чарлс Уиллием Элиот (1869-1909) Гарвардты орталықтандырылған зерттеу университетіне айналдырып, Америка Университеттері Ассоциациасының құрылтай-мүшесі болу деңгейіне жеткізді. [6] Ұлы Тоқырау мен Екінші Дүниежүзілік соғысы кезінде Гарвардты басқарып, университетті реформалап, және оқуға қабылдау жүйесін әділ жасаған Жэймс Брайт Конант болды. 1900 жылы Гарвардтың негізгі бакалаврлар даярлайтын колледжі Рэдклиф Колледжімен бірігіп, ұлдар мен бикештерге білім беруді бірлестіруді бастады. 2007 жылы Дрю Гилпин Фауст Гарвардтың ең алғашқы әйел-президенті болып сайланды. Гарвард – әлемдегі ең бай қаржы қоры бар білім институты, 2011 жылдың қыркүйегінде оның қорында $32,4 миллард бар делінген.[7]

Гарвардта он бір білім орталығы – он факультет және тереңдетіп оқытуға бағытталған Рэдклиф Институты - және бүкіл Бостан метрополитені бойынша орналасқан кампустары бар. [8] Гарвардтың негізгі кампусы Кэмбридж қаласындағы Гарвард Ярдта, шамамен Бостанның солтүстігінде орналасқан. Гарвард Бизнес Мектебі және университеттің спорттық кешендері, оның ішінде Гарвард Cтадионы (Harvard Stadium) Чарльз Өзенінің жағасындағы Олстенде орналасқан, ал Гарвард Медицина Мектебі, Гарвард Тіс емдеу мектебі, және Гарвард Денсаулық мектебі - үшеуі Лонгвуд Медицина және Академия аймағында орналастырылған. [9]

2010 жылдан бастап, Гарвардта орташа есеппен 2,100 ұстаз, 6,700 бакалаврлар және 14,500-дей магистратура студенттері бар. [10] АҚШ-тың 8 президенті Гарвардта білім алған және 150 Нобель лауреаты Гарвардта студент не ұстаз болған. Сонымен қатар, Гарвард әлемнің 62 миллиардерінің альма-матері. [11] Гарвард Университет Кітапханасы (Harvard University Library) АҚШ академиялық институттары арасындағы ең ірісі және әлемдегі ең үлкен кітапханалардың бірі.[12]

Гарвард Кримсон (Harvard Crimson) "АҚШ-тағы Ұлттық Колледж Спорт Ассоциясында" Айви Лигасы колледждерінің арасында бірінші болып спорттың 41 түрінен жарысқа қатысады. Гарвардтың спорт жарыстарындағы негізгі бәсекелесі – әйгілі Йель университеті, әсіресе "дәстүрлі АҚШ футболынан" - The Game деп аталады. Алайда Гарвард - Йель Регатта (Harvard–Yale Regatta) бәсекелестігі АҚШ футбол бәсекелестігінен де бұрын болған. Гарвард – Йель бәсекелестігіне қарамастан, екі жыл сайын осы екі университеттің Track and Field спорт топтары бірігіп, Британияның атақты Оксфорд және Кэмбридж университеттерінің спорт топтарына қарсы ойнайды. Бұл- дүниежүзіндегі халықаралық деңгейдегі ең көне әуесқой бәсекелестік. [13]

Тарихы

өңдеу

Колониялдық кезең

өңдеу
 
Гарврад Колледждің гравировкасы, Пол Ревьер, 1767

1636 жылы Масачусетс Бэй Колониясының Жоғарғы және Бас сотының дауыс беруімен қаланып, АҚШ-тағы ең алғашқы жоғары білім беретін университет болып қалыптасты. Басында Нью Колледж немесе Жаңа Қаланың колледжі деп аталып, 1639 жылы наурыздың 13-інде Гарвард Колледжі деп университет атауы өзгертілді. Кэмбридж университетінің түлегі, Лондонның Соузпаркінен келген ағылшын Жон Гарвард өзінің төрт жүз кітабы мен £779 стерлинг қайырымдылық сыйын берген соң (бұл бүкіл байлығының жартысы еді), университетке осы кісінің аты берілді.[14] Гарвард колледждін корпорация ретінде қалыптастыру қаулысы 1650 жылы бекітілді. Алғашқы жылдары Гарвард колледжі көптеген пуритандық дін қызметшілерін оқытатын.[15] Гарвардтағы сабақтар ағылшын университеттерінің дәстүрлі моделдеріне сүйенсе де, колониядағы көшбасшылардың көпшілігі |Кэмбридж Университетін бітірген. Сабақтарында пуритандық философия сақталатын. Гарвард Колледжіне белгілі бір мамандыққа бағытталған атау берілмеген, бірақ колледжді бітірген түлектердің көпшілігі Конгрегаттық және Унитарлық шіркеулерге қызмет етуге баратын.[16] 1643 жылы шыққан брашурада колледждің қаланған себебін "білім беруді дамытып, ұрпақтан ұрпаққа жеткізіп және қалыптасқан кертартпа стереотиптерден бас тартумен" түсіндіреді.[17]1685-1701 жылдары Бостон дінбасыларының жетекшісі Инскриз Мазер колледждің президенті болды. 1708 жылы алғашқы дінтанушы емес президент Жон Леверет сайланып, колледждің пуританизмінен тәуелсіз жаңа бастамаға жол ашты.

 
Университет кампусындағы Жон Гарвард ескерткіші

19-ғасыр

өңдеу

Дін және философия

өңдеу

Унитарлықтардың белсенділігінен 1805 жылы Гарвард колледжі секуляризацияға ұшырады. 1850 жылы Гарвард "Унитарлы Ватикан" болды. "Либералдардың" (Унитарлықтар) федералдармен байланыс орнатып, құпия орталықтар мен институттар құруды бастағандары олардың жергілікті және саяси биліктерін күшейтіп, Бостон Брахмин (Boston Brahmin) класына жол ашты. Осы қозғалысқа теологиялық консерваторлар баспалық БАҚ-ты және басқа да ашық дебаттарды қолданып, қарсылықтарын білдіріп, демократтардың конгрегаттық дәстүрлер мен республикандық саясатқа қарсы болғанына наразылықтарын білдірді.[18]1846 жылы Луиз Агассиздің жаратылыстану лекциялары Нью-Йорк пен Гарвард Колледжінде жоғары дәрежеде бағаланды. Агассиздің ерекше әдісі идеалисттер мен американдықтардың "Алла қолымен жасалған Табиғат" пен "интеллектуалдардың тіршілігін" түсінуге қосқан үлестерінің зор екенін талқылайды. Агассиздің ғылымға көзқарасы егжей-тегжейльі бақылау, интуиция, және жорамалдауды қолданып, Алланың кез келген феноменді мақсат-жоспармен жасағанын баяндайды. Ал тірі жандыларды түсіндірерде Агассиз өз дәлелдеріндегі материялардың пішіндеріне негізделген. Бұндай екі түрлі көзқарас шотландтық Томас Рейд пен Дугалд Стюарттың "Рационалды ойлау ақиқаты" (Common Sense Realism) еңбектерімен байланыстырады, екеуінің де еңбектері Гарвард сабақ оқыту бағдарламасында бар еді. Сол кездері Гарвард кампусында Агассиз бен Платон көп айтылып жазылатын, себебі Гарвард студенттері Агассиз еңбектерінен басқа Ралф Кудуорз бен Жон Норристің Платон трактаттарын (Platonic treatises) және Cэмуйл Колериджтің Қиял көңілі (Romantic vein) деген еңбегін көп оқыған. Гарвард кітапханасының дерегіне сүйенсек, Платон және оның ізбасарларының және осы заманның Қиялшылының әйгілі болғандығы сонша – тіпті классикалық философтар мен деистикалық Шотланд мектебіне тең болған.[19]

Президент Чарлс Эллиот 1869-1909 жылдары сабақ бағдарламасынан християндықты алып тастап, әр студентке қалаған пәнін оқуға жол ашты. Эллиот Америка университеттерінің секулеризациясына ықпалы зор болғанымен, секулеризация оның басты мақсаты емес еді, ол трансценденталистік унитарлыққа бүкіл жүрегімен сенген және бар жігерін осыны жасауға бағыттаған. Ол бұл сенімді Уиллиэм Эллери Чанниң пен Ралф Уалдо Эмерсеннен алған. Осы сенім бойынша, әр адам баласының ішкі дұниесінде Құдай бар, әр адамның ақиқатқа құқығы бар, және, ең бастысы, әр адам құнды, бағалы, әрі абыройлы өмір сүруге хақы бар делінеді.[20]

20-ғасыр

өңдеу
 
1906 жылы акварельмен салынған Бостонның оңтүстік шығыс пейзажы.[21]

20-шы ғасырда, Гарвардтың қаржы қоры өсіп және атақты профессорлары көбейген сайын, университеттің халықаралық аты ұлғая берді. Магистратура және бакалавр студенттердің саны ұлғайды. 1879 жылы Редклифф Колледжі Гарвард Колледжінің филиалы болып, Американың бикеш колледждерінің ең атақтысының біреуіне айналды.

Оқуға қабылдау өзгерістері

өңдеу

Джейс Брайт Конант (президент, 1933-1953) ғылыми-зерттеу жүргізетін институттар арасында стипендиялық силықтар ұсынуды іске қосты. Ол жоғарғы білімді байлардың ғана мүмкіндігіне емес, кез келген талант, қабілеті бар жастың мүмкіндігі ретінде қарастырғандықтан, ол талантты жастарды анықтау мен қолдау жұмысына көп үлес қосты. 1943 жылы Конант өзінің жұмыскерлеріне мектептегі және жоғарғы оқу орындарындағы орташа білім қандай деңгейде болу керек екендігін анықтауды тапсырды. Осы тапсырма бойынша, 1943 жылы шыққан баяндама аясында Америка білім беру тарихындағы ең маңызды манифесттерінің бірі болып табылады.[22]

1945-1960 жылдар арасында жаңа студенттер қабылдау ережелерін өзгерте отырып, қабылданатын түлектер жан-жақты болуды енгізді. Енді унивеситет тек Жаңа Англияның бай отбасыларынан шыққан жекеменшік мектептерде оқыған оқушылар ғана емес, орташа және басқа да отбасыларда тәрбиеленген мемлекеттік мектептерді бітірген оқушылар да Гарвардта білім алуға мүмкіндіктері пайда болды: алайда Еврейлер мен Католиктердің қабылдануы Афроамерикандықтар, Азияттықтар мен Испандықтарға қарағанда әлде-қайда көп болды.[23]

Бикеш студенттер

өңдеу

Бикештер Редклиффте бөлек оқығандары мен, Гарвардтың өзінен дәрс алған. Осыған қарамастан, Гарвардтағы студенттердің көпшілігі ер адамдар болды. 1977 Гарвард пен Редклиффтің бірігунен кейін бикештердің-студент саны көбейіп, бүкіл Америкадағы университеттердегі бикеш-оқушыларының көдейуіне әсер етті. Гарваттың магистратура бағдарламасы да туры осындай өзгерістерден өтті.

1999 жылы Редклифф Колледжі (1879 "Harvard Annex for Women" деп құрылған)[24] ресми түрде Гарвард Университетімен бірігіп, Редклифф Терең Білім Беру Институты (Radcliffe Institute for Advanced Study) болып өзгертілді. Редклиффте декан болған Дрю Гилпин Фост (Drew Gilpin Faust) Гарвардтың алғашқы бикеш президенті болып сайланды.

 
Гарвард ярд ("Holyoke Centerден" түсірілген)

Либерализм

өңдеу

Гарвардта және оның фиалдарында - көп деген Америка университеттері - саяси көз-қарас либералды болып есептеледі. [25][26].[27] Консерваторлар арасынан шыққан жазушы, Уиллиэм Ф. Баклей Кіші, Гарвардтың лебералды басқармасын жақтырмағанын ашық білдірген,[28] ал Ричард Никсон, 1970 жылдары, Гарвардты критика түрінде оны "Чарлс өзенінің Кремлі" деген,[29] және 1988 жылы вице президент болған Джордж Буш сол жылы өткен сайлудың нашар болуының себебі Гарвадтың либерализмінің ықпалы деп нәтижелеген.[30]

Гарвардтың профессор-жұмысшылары арасында Республикандықтар өте кішкентай пайызын құрайды, және әскери тренингтен (ROTC) өту үшін студенттер қасында орналасқан МТИ-ға (MIT) барады.[31]

Гарвард Колледж анықтама кітабында гей, лезбиандыр мен бисексуалдарға әскерге баруға болмайтын заң Гарвард құндылықтарымен сәйкес емес және адам құқықтарының дискриминациясы деп түсіндіреді. "[32]

2011 жылы Гарвард әскери тренингісі "Don't ask, don't tell" заңы бойынша жұмыс істейтінін жариялады.[33] [34][35][36]

Ұйымдастырылуы мен Администрациясы

өңдеу
Колледж/Университет Құрылуы
Колледж/Университет
Құрылған жылы
Гарвард Колледжі (Harvard College)
1636
Гуманитария және Ғылым (Harvard Graduate School of Arts and Sciences)
1872
Бизнес (Harvard Business School)
1908
Тіс Емдеу (Harvard School of Dental Medicine)
1867
Дизайн (Harvard Graduate School of Design)
1914
Дін/Медресе (Harvard Divinity School)
1816
Білім (Harvard Graduate School of Education)
1920
Инженерия және Ғылым (Harvard School of Engineering and Applied Sciences)
2007
Жан-жақты Білім Мектебі (Harvard Extension School)
1910
Заң (Harvard Law School)
1817
Үкімет (Harvard Kennedy School)
1936
Медицина (Harvard Medical School)
1782
Қоғам Денсаулығы (Harvard School of Public Health)
1922

Гарвард Гуманитария және Ғылым Факултетінің професорлары Гарвард Колледж, Гарвард Гуманитария және Ғылым Магистратурасы, Редклиф Институты және Гарвард Білім Жалғастыру Мектебі (бұның ішінде Гарвард Жызғы Мектебі және Гарвард Жан-жақты Білім Мектебі) факультеттерінде сабақ біруге жауапты.

Гарвардтың басқарылуы бірнеше ұйымдардан тұрады: Гарвард Бақылаушы Советі және президент пен Гарвард Колледж мүшелері (Гарвард Корпорациясы). Осы ұйымдар университеттің президентін сайлайды. Университетте 16,000-ға жуық адам жұмыс істейді (профессорлерды қосканда).[37] 2009 бен 2010-шы жылдардың санағы бойынша профессорлар мен дәрс оқытушылардың саны 2,410-ға жуық ,[38] және бакалавриат оқушыларының саны 7,180, ал магистранттардың саны 13,830. [39] Университеттің түсі қараңғы-қызыл, ағылшынша "crimson", және Гарвардтың спорт топтары мен газетасы "Crimson" деп аталады. Университеттің түсі 1875 жылы студенттердің дауыс беруінен кейін таңдалған.

Гарвард 1900 жылдан бастап Массачусетс технологиялық институтымен (МТИ) ынтымақтастық бәсекелестікте. Сол жылы екі университеттің бірігуі талқыланған болған, бірақ Массачусетс сотымен тоқтатылған. Бүгінгі күні екі оқу орындары бәсекеле отыра бірлесіп конференцилар мен бағдарламалар ұйымдастырады. мұның ішіне Гарвард-МТИ Медицина және Технология, Басқарушы Советі, және Гарвард-МТИ Дата Орталығы жатады. Бұдан басқа екі университеттің оқушылары бір- бірінің дәрстеріне қосымша ақы төлеусіз тіркеліп, кредиттер жинай алады.

 
Гарвард ярд, қысқы кезең. Артында Гарвард жатаханалары көрініп тұр.

Эндаумент/Endowment

өңдеу

Гарвардтың эндаументтінің көлемі әлемдегі бүкіл университеттердің арасында ең үлкен. 2008-ші жылғы дағдарыста жоғалтқан ақшасын 2011-дің қыркүйегінде қайтарып алды. 2011-де университеттің эндаументі $32 миллиардқа көтерілді, 2010-ның қыркүйегінде ол $27.6 миллиард болған, [40] ал 2009-да $25.7 миллиард еді, және 2008-2009 жылдары 30% жоғалтқан болған. [7][41] 2008-дің желтоқсанында, Гарвард өзінің эндаументі 22%-ға төмендегенін жариялаған (шамамен $8 миллиард). Сондықтан 2008-дің шілде-қазан аралығында бюджетін қыcқартқан. [42] Кейін шыққан баяндамалар бойынша[43] дағдарыс кезінде негізгі шығынның екі есе жоғары болып, алғашқы төрт айдың өзінде-ақ эндаумент 50%-ға азайғанын айтады. Форбс 2009-да шығынның көлемі $12 миллиард болды деп жазажы. [44] Бюджетті қалпына келтірудің амалдарының біреуі сол кезде $1.2 миллиардқа салынып жатқан Allston Science Complex (бітірілуі 2011-ге жоспарланған) ғимаратының [43] тоқтатылуы болған.[45]

Кампус

өңдеу

Гарвардтың негізгі кампусы Кэмбридждағы Гарвард ярдта орналасқан. Бұл шамамен Бостонның солтүстік-батысынан бастап Гарвард Скуэйр-ге дейін созылады. Гарвард Ярдттың өзінде университеттің бірнеше административті офистері мен Гарвард Университет Кітапханасы, академиялық ғимараттар, шіркеу (Memorial Church) және университеттің негізгі жатақханалары (бірінші курс студенттерге арналған) орналасқан. Жоғарғы курстың студенттері Гарвард Ярдтың шет жағасында Чарлс Өзенінің алдында тұрған жатаханаларда тұрады. Қосымша Гарвард ярдта "Quad" деген жатаханалар бар. Гарвардтың өзінің "Harvard MBTA" деген студенттерге арналған автобус транспорттары бар. Гарвард Ярдқа қызыл метро тарауымен (Red Line subway) жетуге болады. Гарвард Бизнес Мектебінің және басқа унивевситеттің атлетика орталықтары, мысалы Гарвард Стадионы, Кэмбридждегі кампуске қарама-қарсы Олстанда орналасқан. Екі кампусты байланыстыратын Чарлс Өзенімен асып өтетін Жон Уеекс Көпірі (John W. Weeks Bridge) бар. Бұл көпір тек адамдардың жаяу жүрулеріне арналған. Гарвард Медицина Мектебі, Гарвард Тіс Мектебі, және Гарвард Қоғам Денсаулық Мектебі кампустың "Longwood Medical and Academic Area" деген жерде орналасқан. Бұл шамамен Бостонның солтүстік-батысы мен Кэмбридждің солтүстігі. [9][46] Әр жатақханың ішінде тамақтанатын асхана, кітапхана, тәрбиешілер, дәрс жаттықтырушылар және күзетушілер бар. Жатаханаларды дұрыс қамтумен Йель университеті жәрдем еткен. [47]

 
Қыс мезгілі, "Memorial Church" шіркеуі

Рэдклиф Ярд кезінде Редклиф Колледжінің (бүгінгі Редклиф Институты) орталығы болған, ал қазір Гарвард Магистратура Білім Мектеді мен "Cambridge Common" ғимараттар тұрған жер.

2006 - 2008 жылдары Гарвард Университеті өзінің кампусында болған қылмыстарды жариялаған, оның ішінде 48 күштелтен жыныстық қатынастар, 10 жеке адам тонауы, 15 адам өлтірілуі, 750 үй тонау, және 12 жеке көлік ұрланған. [48]

Қосымша алшақ орналасқан кампустар

өңдеу

Кэмбридж, Олстан және Лонуудтан кампустарынан тыс, Гарвардтың тағы Массачусетс штатының Жамайка Пелйн қаласында "Arnold Arboretum" деген орталығы бар; Вашингтонда "Dumbarton Oaks Research Library and Collection" деген зерттеу кітапханасы бар; Петершамда (Массачусетс) "Harvard Forest" орталығы бар; және Флоренцида "Villa I Tatti" зерттеу орталығы бар;[49] және Қытайдағы Гарвард-Шанхай Орталығы бар.

Кампусты кеңейту жоспарлары

өңдеу

Өткен бірнеше жылдың ішінде Гарвард Олстонда көп жер сатып алды. Бұл Чалрс Өзенімен асып өткенде Кэмбриджге қарама-қарсы жатыр және Гарвардтың мақсаты кампусты Бостонның оңтүстігіне қарай үлкейту. [50] Университеттің Олстондағы кампус территориясы Кэмбриджге қарағанда елу пайызға артық. Олстон мен Кэмбридж кампустарын біріктіретін бірнеше көпір салынулары жоспарланып жатыр. Бұл көпірлермен тек жаяу ғана емес, Гарвардтың жеке автобустары, велосипедпен, және жаяу жүреге мүмкіндік болады. Гарвардтың студенттері мен жұмысшыларынан басқа кез келген адам бұл көпірлермен жүрсе болады, бірақ бүкіл қаржыны Гарвард өз қорынан бөледі.

Гарвардтың кампус кеңейтуінің басты мақсаты университеттің ғылым және технология мүмкіндетіріне жол ашу. Университет Олстонда 50,000м² зерттеу орталықтарын салуды жоспарлап отыр. Бұл орталықтарда Гарвард өзінің Инжинерия мен Өсімдік Жасуша Институт (Harvard Stem Cell Institute) факултеттерін орналастырады.

Сонымен қоса, Гарвард өзінің Гарвард Білім Мектебі мен Гарвард Қоғам Денсаулық Мектебін Олстонға көшіруді жоспарлап жатыр. Қосымша жатақханалар, мұражайлар, өнер және театр ғимараттар салынады.

Қоршаған ортаны қорғау/Sustainability

өңдеу

2000 жылы, Гарвард қоршаған ортаны қорғайтын арнайы маманды жұмысқа алып Гарвард Жасыл Кампус идеясын бастаған (Harvard Green Campus).[51] Сол кезден бастап бұл Коршаған ортаны қорғайтын офистері Амарикадағы ең дамыған болып есептеледі.[52] Толығымен 25 адам осы жобада жұмыс атқарып жатыр, және энергия мен су үнемдеу мақсатында $12 миллиард бөліндіктен, Гарвардтың қоршаған ортаны қорғайтын бағдарламасы Америкада ең озық болып саналады. [53] 2010 жылы 27 ең озық университеттер арасынан Гарвард үздік танылып, ең жоғары жүлдені әділ жеңіп алды. [54]

Академия

өңдеу
 
Massachusetts Hall жатаханасы (1720), Гарвард кампусындағы ең көне ғимарат. [55]

Гарвард өте үлкен зерттеу университеті.[56] 1929 жылы Гарвард New England Association of Schools and Colleges орталығынан акредитациясын алған. [57] Университеттің 46 бакалавриат мамандықтары бар.[58] 134 магистратура мамандықтары бар.[59] 32 професианалды мамандық бар.[60] 2008–2009 жылы Гарвардты 1,664 бакалавр, 400 магистрант, 512 докторант, және 4,460 профисианалды мамандар бітірген. [60]

Гарвардтың ең кіші бөлігін төрт жыл оқитын бакалаврлар құрайды. Олардың көпшілігі "гуманитария мен ғылым" мамандықтарында оқиды.[56] 1978-2008 жылдар арысында, студенттерге өз мамандықтарынан тыс, міндетті сабақ алуға (Core Curriculum) басты жеті дәрсті оқуға талап қойылған.[61]

2008-ден бастап баккалавриат студенттердің міндеттң бағларламалары аясында сегіз дәрс оқып бітіруге талап етілген (Aesthetic and Interpretive Understanding, Culture and Belief, Empirical and Mathematical Reasoning, Ethical Reasoning, Science of Living Systems, Science of the Physical Universe, Societies of the World, and United States in the World).[62]

Гарвардтың мақтан тұтатын докторанттар және магистранттар даярлайтын бағдарламары бар. [56] The Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching, The New York Times, және халық Гарвардты сабақ оқытуда магситранттар мен докторанттарды қолданғанын көп критикалаған.[63][64] Гарвард семестр календарі бойынша жұмыс істейді, қыркүйекте басталып мамырдың ортасында аяқталады. [65] Бакалаврлар әдетте бір семестрдің шінде төрт дәрс алады. [66] Студенттер кез келген мамандық бойынша терең ғылыми-зерттеу жұмыстарына қатыса алады. [67] Гарвардты бітірген студентттердің алдыңғы 4-5% summa cum laude деген дипломға, келесі 15% magna cum laude деген дипломға, және келесі 30% cum laude дипломға ие болады.[68]

Гарвардта жеке ұйымдар да өздерінің Университте белгілі бір ұйымның мүшесі болды деген сертификаттар береді, мысалы Phi Beta Kappa.[69]

2009–2010 оқу жылы Гарвардтың бакалавриат бағдарламасынның бағасы жылына $33,696, және жатақханамен бірге $48,868 еді. [70]

Қаржылай көмек көрсету 2007 жылғы бағдарламасынның аясында, жылдық табыстары $60,000 төмен отбасылар Гарвардта оқуға және жатақханаға ақша төлемейді. Жылдық жалақылары $60,000-$80,000 арасындағы отбасылар бірнеше ғана мың доллар ақша төлеу керек. Ал жылдық жалақылары $120,000 мен $180,000 арасындағы отбасылар табыстарының 10% төлесін деп талап етеді. [71] Осымен қатар, Гарвард $414.1 миллион грант бөлген, $339.5 миллион жеке ұйымдардан бөлінеді, $35.3 миллион мемлекет қорынан бөлінеді, және $39.2 миллион сырттан жеке қолдаушылардан бөлінеді. Бакалавр студенттердің 87.7% Гарвардтың қаржылай көмегімен оқиды, 8.4% студенттер кридетпен, және 3.9% студенттердің оқуын жеке компаниялар төлейді.[70]

Рейтинг

өңдеу

Гарвардтың бакалавриат бағдарламасы Америка университтерінің арасында номер бірінші. [72] Форбс және "The Washington Monthly" оны Америкада алтыншы дейді. [73][74] Халықаралық рейтингтерде Гарвард және Стэнфордпен екінші орынды бөледі. [75][76][77] 2004-2009 жылдар арасында Гарвард бірінші болған. [77][78] Academic Ranking of World Universities рейтингісі бойынша Гарвард 2003 жылдан бері әлем бойынша бірінші. [79] Жеке мамандықтар бойынша, Academic Ranking of World Universities Гарвардты гуманитарлық ғылымдар мен математикадан,[80] өмір және ауылшаруашылық ғылымдарынан,[81] медицина мен фармацептикадан, [82] қоғамдық ғылымдардан бірінші болды,[83] ал инжиниринг/технология мен компьютер ғылымдарынан 42-ші орында.[84] 2010 жылы Гарвард әлем бойынша физика мен экономика/бизнестен бірінші, химиядан екінші, математикадан үшінші, және компьютер ғылымдарынан тоғызыншы.[85] 2009 және 2010 жылдары QS Global 200 Business Schools Report рейтингісіне тірелсек, Гарвард әлемнің бірінші университеті.[86][87]

Зерттеу орталықтары

өңдеу
  • Berkman Center for Internet & Society
  • Broad Institute of MIT and Harvard
  • Harvard Clinical Research Institute
  • Harvard Institute of Economic Research
  • Harvard Ukrainian Research Institute
  • Institute for Quantitative Social Science[88]
  • Laboratory for Nanomedicine (at the Harvard Medical School-affiliated Brigham and Women's Hospital)
  • Radcliffe Institute for Advanced Studies (one of Harvard's 14 schools)
  • Real Colegio Complutense at Harvard University, a Post-Doctoral Research Institute founded by Harvard University and Complutense University in 1990, jointly Chaired by the Presidents of both Universities.
  • Schepens Eye Research Institute
  • W. E. B. Du Bois Institute|W. E. B. Du Bois Institute for African and African-American Research
  • Wyss Institute for Biologically Inspired Engineering''
Факултеттерге тіркелген зеттеу орталықтары
  • Department of Psychology: Prosopagnosia Research Centers at Harvard University and University College London[89]
  • Graduate School of Design:[90] Center for Alternative Futures, Joint Center for Housing Studies, Center for Technology & the Environment
  • Harvard Law School:[91] Charles Hamilton Houston Institute for Race and Justice, Institute for Global Law & Policy (former European Law Research Center), John M. Olin Center of Law, Economics and Business
Гарвардтың мүшесі бірақ басқармасынан тәуелсіз ұйымдар

Independent organizations affiliated to the university

  • The Forsyth Institute

Кітапханалар мен Мұражайлар

өңдеу
 
Гарри Елкинс Уайднер (Widener) атындағы кітапхана

Гарвардтың кітапхана жүйесінің орталығы Гарвард Ярдтың ішіндегі Уайднер (Widener) кітапханасында, және қосымша 80 кітапханалары бар. Бүкіл жүйеде 15 миллионнан астам кітап бар.[92] Америка Кітапханалар Ассоциясының айтуынша Гарвардтың кітап коллекциясы АҚШ академия институттардың арасында ең байы.[12]

Гарвард университетінің Cabot Science, Lamont, and Widener кітапханаларын бакалавр студенттеріне ынғайлап жасаған. Бұл кітапханаларда өте сирек, көне, және басқа да ерекше коллекциялар мол. ;[93]

Университеттегі "Houghton", "Arthur and Elizabeth Schlesinger Library on the History of Women in America", және the "Harvard University Archives" кітапханалары тек сирек және ерекше материалдарға арналған. Американың ең көне карталар, газеталар, және атластар коллекциялары Pusey кітапханасында. Бұл кітапхана халық қолдануына ашық. Шығыс Азия тілдерінің ең бай және мол коллекциясы, осы елдердің өздерінің кітапханарын санамағанда, "Harvard-Yenching' кітапханасында.

 
Lamont кітапханасының қасындағы Генри Мурдың (Henry Moore) жасаған Үлкен Төрт Бөліктің Сүйенуі (Large Four Piece Reclining Figure) деген мүсіні.

Гарвардтың бірнеше өнер, мәдениет, және ғылымға қатысты мұражайлары бар:

Студенттер

өңдеу
Студенттер демографиясы[94][95]
Бакалавр Магистрант Профисионал АҚШ Сенсус
Қаралар/Испандық емес 8% 3% 6% 12.1%
Шығыс Азиялықтар 17% 9% 12% 4.3%
Ақ Американдықтар/Испандық емес 42% 42% 43% 65.8%
Латын Америкалықтар 7% 3% 5% 14.5%
Американдық Үндістер 1% 0.2% 0.6% 0.9%
Халықаралық Студенттер 11% 33% 22% N/A

Соңғы алты жылдың ішінде Гарвардтың студенттерінің саны Мұрағатталған 23 шілденің 2011 жылы. 19,000 - 21,000 арасында болды. Гарвардта 6,655 бакалавр, 3,738 магистрант, және 10,722 профисионалды студенттер бар.[94] Бакалавр студенттер арасында 51% бикештер, магистранттардың 48% бикештер, және профисиналды студенттердің 49% бикештер.[94]

"Carnegie" қоғамдық қорының айтуынша, Гарвардқа бакалавр студентке оқуға қабылдану өте қиын.[56] Гарвард Колледжді 2013-те бітіргісі келетін бакалавр студенттердің оқуға тапсырған саны 27,462 , оның тек 2,175 (7.9%) студенті қабылданды , және қалбынғандардың 1,658 (76.2%) ғана Гарвардке оқуға баруды жөн деп шешті.[96] Гарвардқа қабылданған бакалаврлардың 95% мектек сыныптарының ең мықты ондығынан болады.[96] Бұның ұстіне, Гарвардта Американың ең үздік мектеп оқушысы аталған 266 студент оқиды.[97] Бакалавр студенттердің 88% университетті төрт жылдың ішінде бітіреді, және 98% алты жылдың ішінде бітіреді.[98]

2010 жылы Гарвард Колледжі бүкіл бакалавриат бағдарламасына тапсырған студенттердің ішінен 6.9% ғана қабылдады. Университеттің бес ғасырлық тарихында бұндай төмен қабылдау көрсеткіші болмаған.[99] 2009 жылы қабылдау көрсеткішінің жоғарырақ болған себебі қаржылай көмектің жоғары болғаны. [100] Халық және бұқаралық ақпарат құралдары Гарвард қабылдау комиссиясының студенттер қабылдау шешімдерін көп талқылап, сынайды. Себебі, Гарвард жергілікті бай ақ Американдықтарды басқа нәсілдерге қарағанда өте көп қабылдайды.[101][102]

Спорт

өңдеу
 
Гарвард Стадионы. Бұл стадионда "Harvard Crimson" және "Boston Cannons" топтары ойнап жаттығады.
 
"Henley" жарысындағы Гарвардтың сегіз адамнан құрылған есу (rowing) тобы, 2004
 
Гарвард-Корнелл университеттерің хоккей жарыс ойны, 2006

Гарвард жоғарғы оқу орны Йель университетімен спорттың әр түрінен қызу бәсекеде. 1875 жылдан бері екі университет үшін ең шулы және асыға күтетін кез күзгі АҚШ футболының ойыны. Бұл ойын "The Game" деп аталады. Гарвардтың АҚШ футдол тобы қазір кезіндегідей жақсы болмаса да (1920 жылы ол "Rose Bowl Game" жарырсын жеңген), Йельмен болатын жарысы ерекше болып саналады. 1903 жылы салынған Гарвард стадионы бүкіл АҚШ бойынша жаңалық болды. Сол кезде Йель тобының ойыншысы, Уолтер Кэмп (Walter Camp) - АҚШ футболының атасы - Гарвард Стадионында ойыншылардың қауіпсіздігі ойластырмағандығын айтып, стадионды кеңейту керек екендігін ұсынған. Стадионды кеңейтуге мүмкіндік болмаған соң,1906 жылы АҚШ футболындағы пасс беру ережелері өзгертілген. Бұл ереже АҚШ футболыл тарихында ең ірі ережере өзгерісі . [103][104] Гарвардтың бірнеше спорт кешендері бар. Мысалы, Lavietes Pavilion - баскетбол және басқа әртүрлі спорт түрлеріне арналған спорт кешені. Бұдан басқа, бес қабатты "MAC" (Malkin Athletic Center) спорт кешені Гарвардтың спортпен шұғылдануға арналған негізгі кешен. Бұның ішінде олимпиядалық талаптарға сай үлкен бассейн, айробикаға арналған кішкентай бассейн, велосипед тебетін алаң, үш тренажер бөлмесі, күрес залы, баскетбол алаңы, және т.б. Гарвардтың атлетика баптаушылары осы кешенде жұмыс істейді.

Гарвардтың академиялық есу (rowing) бикештер тобы "Weld Boathouse" кешенінде, ал ерлер тобы "Newell Boathouse" кешенінде жаттығады. Ерлер тобы, қосымша, Гарвард-Йель Регатта жарысына дайындалар кезде Коннектикут штатындағы Ledyard қаласында "Red Top" деген кешенде жаттығады. Гарвардтың хоккей тобы "Bright Hockey Center" кешенінде бапталады. Ал, Murr Center кешенінде Гарвадтың cквош және теннис топтары жаттығады. 2006 жылдан бері, АҚШ колледждері арасындағы Бірінші Дивизионындағы жарыстарда Гарвардтың 41 бикеш пен ерлер топтары жарысады. Бұндай жетістікке еш бір колледж қол жеткізбеген. Барлық Айви Лигасына кіретін университеттер сияқты Гарвард студенттерге атликалық грант тағайындамайды.[105]

Гарвард-Йель Регатта тартысы The Game тартысынан 23 жыл бұрын басталған және екі палуанның ең алғаш қарсыластығы болып саналады. Гарвард-Йель Регетта тартысы жыл сайын маусым айында Коннектикут штатанның "Thames" өзенінде өтеді. Гарвардтың есуден (rowing) ерлер тобы АҚШ-тың ең мықты топтарының бірі болып саналады. Сонымен қоса, бүгін Гарвард Кримсонның ерлер хоккей, сквош, және фихтования топтары Корнеллдің топторымен ерекше тартысады. Жақында, Гарвардтың бикештер және ерлер топтары АҚШ-тың колледждері арасында болатын жырыста (NCAA Championship) жеңімпаз атанды. 2003 жылы, Гарвард бүкіл АҚШ колледждер арасында теңізде кемемен жүзу жарысын жеңген. 1989 жылы Гарвардтың хоккей тобы алғаш рет АҚШ коллеждер арасында болған жарысты жеңді. Айви Лиганың колледждерінен бүкіл АҚШ колледері арасындағы бикештер жарыстарында алғаш жеңімпаз болған Гарвардтың лакросс бикештер тобы, 1990 жылы.

Ән

өңдеу

Гарвардтың бір неше спорт әндері бар. Ең жиі айтылатыны Гарвардтың тобымен байланысты: "Ten Thousand Men of Harvard" (Гарвартың он мың адамы) and "Harvardiana"(Гарвардиана). Ал, Гарвардтың алма-матер әні "Fair Harvard" (Керемет Гарвард) деп аталады. Бұл әндер Гарвардтың АҚШ футбол және хоккей топтары жарыстарында ойлады.

Танымал адамдары

өңдеу

Мұғалімдер мен жұсымшылар

өңдеу

Бұрын мүше болған ғұламалар: Michael Walzer, Stephen Thernstrom және Robert Nozick.

Гарвардты бітірген белгілі адамдар

өңдеу

Әдебиетте және теледидарда

өңдеу

Гарвард көп әдебиеттер мен фильмдерде жетістік пен жоғары дәреженің символы ретінде қолдылады.

Әдебиетте

өңдеу
  • "Кездейсоқ миллиордерлер" (The Accidental Billionaires), авторы Бен Мезричис (Ben Mezrichis). Гарвардта Facebook - тың құрылғаны туралы.
  • "Гарвардты хаккерлеу" (Hacking Harvard) -. Авторы Гарвардтан оқып шыққан Робин Уэззермэн (Robin Wasserman).
  • "Үй қызмет етушідің ертегісі" (The Handmaid's Tale) - Маргэрет Әтуудтің (Margaret Atwood) апокалиптикалық романы. Оқиғалардың басымы Кэмбридж қаласында өтеді, ал Гарвардта болатын оқиғалары сирек.
  • "Махаббат жыры" (Love Story) - Ерік Сегалдың (Erich Segal) 1970 жылы жазған. Хоккей ойыншысы Раин Онил (Ryan O'Neal) және Рэдклиффтің үздік студенті Эли Макграу (Ali MacGraw]) екеуінің махаббаты жырланады.[107] Осы романс туралы түсірілген фильм жыл сайын Гарвардқа жаңадан келген студенттерге көрсетіледі. Бұдан басқа, Сегалдың 1985 жылғы Сынып (The Class) және 1988 Дәрігерлер (Doctors) романдары да Гарвард туралы.
  • "The Paper Chase" (Қағаз қуған) - Жон Жэй Озборн Кіші (John Jay Osborn, Jr.) 1970 жылы жазған романы аясында фильм де және сериал да түсірген.
  • "The Physick Book of Deliverance Dane" - Кэтрин Хоу (Katherine Howe) 2009 үздік сатылған романы. Бірнеше оқиға Гарвардтың айналасында орын алады.
  • "Prozac Nation" - Гарвард Колледжін бітірген Елизабет Урцелдің (Elizabeth Wurtzel) автобиографиялық еңбегі.
  • "Екінші Ең Бақытты Күн" (The Second Happiest Day) - Жон Филлипстің (John Phillips) 1953 жылы жазған романы Гарвардты Екінші Дүние Жүзі соғысы кезіндегі жағдайын сипаттайды.
  • "Дыбыс және Қаһар" (The Sound and the Fury) - Уиллиэм Фолкнердің" (William Faulkner) кітабы. Квентин Компсонның Гарвардтаты өмірі бейнеленген.
  • "Бикештер бөлмесі" (The Women's Room) - Мэрилин Френчтің (Marilyn French) жазған романы, басты кейіпкердің, Мираның, Гарвардтағы өмірі жайлы.
  • Памела Томас-Грэхамның (Pamela Thomas-Graham) бір-неше томды романдары "Blue Blood" (Көк қан), "Orange Crushed" (Құртылған апельсин), және "A Darker Shade Of Crimson" (Гарвардтың жаман жағы). Бұл романдар Гарвардтың африкалық-американдықтың экономика професорының өмірі туралы.
  • Сецилия Тэнның (Cecilia Tan) росанстар сериясы "Magic University series" (Таңғажайып Университет сериялары) және басқа кітаптар "The Siren and the Sword" (Синера және Қылыш) және "The Tower and the Tears" (Мұнара мен көз жасы), бұл романстар Гарвардтың ішінде сиқырлы "Veritas" деп аталатын университет туралы.

Теледидарда/Onscreen

өңдеу

Гарвард өзінің кампусында фильм түсіруге тыйым салатындықтан, Гарвард туралы түсірілетін фильмдер киностудияларда немесе Гарвардке ұқсас кампустарда түсіріледі.[108]

  • The Great Debaters
  • Good Will Hunting
  • Harvard Man
  • How High
  • Ivory Tower - Гарвард студенттері жасаған шоу.[109] Ойдан шығарылған Гарвард студенттерінің өмірі бейнеленеді.
  • Legally Blonde
  • The Paper Chase (1973 жыл) және The Paper Chase (сериал) (1978–79, 1983–86 жылдары болған)
  • The Social Network
  • Soul Man
  • Stealing Harvard
  • With Honors

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ The American College and University — University of Georgia Press, 1961. — P. 3. — ISBN 0820312851.
  2. ↑ Making Harvard Modern: The Rise of America's University — Oxford University Press, 2001. — P. 463–481. — ISBN 0195144570.
  3. ↑ Spaulding Christina Sexual Shakedown // How Harvard Rules: Reason in the Service of Empire — South End Press, 1989. — P. 326–336. — ISBN 0896082849.
  4. ↑ Story, Ronald (1975). "Harvard and the Boston Brahmins: A Study in Institutional and Class Development, 1800-1865". Journal of Social History 8 (3): 94–121. doi:10.1353/jsh/8.3.94. 
  5. ↑ Farrell Betty G. Elite Families: Class and Power in Nineteenth-Century Boston — State University of New York Press, 1993. — ISBN 0791415937.
  6. ↑ Member Institutions and years of Admission. Association of American Universities. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  7. ↑ a b U.S. and Canadian Institutions Listed by Fiscal Year 2009 Endowment Market Value. National Association of College and University Business Officers and Commonfund Institute. Тексерілді, тамыз 27, 2010.
  8. ↑ Faculties and Allied Institutions. Office of the Provost, Harvard University. Тексерілді, тамыз 27, 2010.
  9. ↑ a b Faculties and Allied Institutions. Office of the Provost, Harvard University (2009). Тексерілді, тамыз 27, 2010.
  10. ↑ Harvard at a Glance. Harvard University. Тексерілді, қараша 28, 2010.
  11. ↑ Janhavi Kumar Sapra. Billionaire Universities, Forbes (тамыз 11, 2010). Тексерілді тамыз 31, 2010.
  12. ↑ a b The Nation's Largest Libraries: A Listing By Volumes Held. American Library Association (мамыр 2009). Тексерілді, 19 тамыз 2009.
  13. ↑ Yale and Harvard Defeat Oxford/Cambridge Team. Yale University Athletics. Тексерілді, 13 қыркүйек 2011.
  14. ↑ John Harvard Facts, Information.. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2008. — «He bequeathed £780 (half his estate) and his library of 320 volumes to the new established college at Cambridge, Mass., which was named in his honor.»  Тексерілді, 17 шілде 2009.
  15. ↑ The Harvard Guide: The Early History of Harvard University. News.harvard.edu. Тексерілді, 29 тамыз 2010.
  16. ↑ Harvard Office of News and Public Affairs Harvard guide intro. Web.archive.org (26 шілде 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 шілде 2007. Тексерілді, 29 тамыз 2010.
  17. ↑ Wright Louis B. The Cultural Life of the American Colonies — 2002. — P. 116. — ISBN 978-0-486-42223-7.
  18. ↑ Neil Brody Miller, "'Proper Subjects for Public Inquiry': the First Unitarian Controversy and the Transformation of Federalist Print Culture", Early American Literature 2008 43(1): 101–135
  19. ↑ David K. Nartonis, "Louis Agassiz and the Platonist Story of Creation at Harvard, 1795–1846", Journal of the History of Ideas 2005 66(3): 437-449, in JSTOR
  20. ↑ Stephen P. Shoemaker, "The Theological Roots of Charles W. Eliot's Educational Reforms", Journal of Unitarian Universalist History 2006–2007 31: 30-45,
  21. ↑ "Arader Galleries Iconic College Views", Rummell, Richard, Littig & Co. 1915
  22. ↑ Anita Fay Kravitz, "The Harvard Report of 1945: An historical ethnography", Ph.D. dissertation, University of Pennsylvania, 1994, 367 pages; AAT 9427558
  23. ↑ Malka A. Older. (1996). Preparatory schools and the admissions process Мұрағатталған 11 қыркүйектің 2009 жылы.. The Harvard Crimson, қаңтар 24, 1996
  24. ↑ Schwager Sally Taking up the Challenge: The Origins of Radcliffe // Yards and Gates: Gender in Harvard and Radcliffe History / Laurel Thatcher Ulrich (ed.) — New York: Palgrave Macmillan, 2004. — P. 115. — ISBN 1403960984.
  25. ↑ Mariani, Mack D.; Hewitt, Gordon J. (2008). "Indoctrination U.? Faculty Ideology and Changes in Student Political Orientation". PS: Political Science & Politics 41 (4): 773–783. doi:10.1017/S1049096508081031. 
  26. ↑ Cohen, Patricia. Professor Is a Label That Leans to the Left (қаңтар 17, 2010).
  27. ↑ Hicks, Jr., George W. (2006). "The Conservative Influence of the Federalist Society on the Harvard Law School Student Body". Harvard Journal of Law & Public Policy 29 (2). http://www.law.harvard.edu/students/orgs/jlpp/Vol29_No2_Hicks.pdf. 
  28. ↑ Miller, Stephen. William F. Buckley, Jr., 82, Godfather of Modern Conservatism (ақпан 28, 2008).
  29. ↑ Currie, Duncan. "Kremlin on the Charles" No More? (28 шілде 2004).
  30. ↑ Dowd, Maureen. Bush Traces How Yale Differs From Harvard (маусым 11, 1988).
  31. ↑ Flow, Christian B. Will ROTC Return?. The Harvard Crimson (18 наурыз 2008). Тексерілді, 22 ақпан 2010.
  32. ↑ Harvard College Handbook Мұрағатталған 26 маусымның 2010 жылы.(dead link|date=қазан 2011), page 59.
  33. ↑ Lauerman, John. Harvard welcoming ROTC back to campus (наурыз 4, 2011).
  34. ↑ Bombardieri, M. (2005). Summers' remarks on women draw fire. The Boston Globe, қаңтар 17, 2005.
  35. ↑ "Faust Expected To Be Named President This Weekend," Мұрағатталған 3 қыркүйектің 2009 жылы. The Harvard Crimson, 8 ақпан 2007
  36. ↑ "Harvard names Drew Faust as its 28th president," Office of News and Public Affairs, 11 ақпан 2007
  37. ↑ Burlington Free Press, маусым 24, 2009, page 11B, ""Harvard to cut 275 jobs" Associated Press
  38. ↑ Office of Institutional Research. Harvard University Fact Book 2009–2010 — 2009. ("Faculty")
  39. ↑ Harvard University. Financial Report, Fiscal Year 2010 — 2010. p. 20.
  40. ↑ "Harvard Endowment Rises $4.4 Billion to $32 Billion". Harvard Magazine қараша-желтоқсан. 2011. http://harvardmagazine.com/2011/09/harvard-endowment-rises-to-32-billion. Retrieved 13 желтоқсан 2011. 
  41. ↑ Beth Healy. Harvard endowment leads others down (қаңтар 28, 2010). Тексерілді 2 қыркүйектің 2010.
  42. ↑ Hechinger, John. Harvard Hit by Loss as Crisis Spreads to Colleges, Wall Street Journal (4 желтоқсан 2008), бет  A1.
  43. ↑ a b Munk, Nina Nina Munk on Hard Times at Harvard. Vanity Fair (тамыз 2009). Тексерілді, 29 тамыз 2010.
  44. ↑ Andrew M. Rosenfield. Understanding Endowments, Part I, Forbes (наурыз 4, 2009). Тексерілді 29 тамыздың 2010.
  45. ↑ Vidya B. Viswanathan and Peter F. Zhu. Residents Protest Vacancies in Allston (наурыз 5, 2009). Тексерілді ақпан 10, 2011.
  46. ↑ M2 Cambridge Shuttle. MASCO. Тексерілді, тамыз 28, 2010.(dead link|date=қазан 2011)
  47. ↑ Biography Мұрағатталған 26 маусымның 2008 жылы. in the Exeter Bulletin Мұрағатталған 26 маусымның 2008 жылы.(dead link|date=қазан 2011)
  48. ↑ Harvard University - Safety Report. American School Search. Тексерілді, 30 маусым 2010.
  49. ↑ Villa I Tatti: The Harvard University Center for Italian Renaissance Studies. Itatti.it. Тексерілді, 30 маусым 2010.
  50. ↑ Harvard University Allston Initiative Home Page. Allston.harvard.edu. Тексерілді, 29 тамыз 2010.
  51. ↑ Office for Sustainability: History. Гарвард Университеті. Тексерілді, 30 қазан 2009.
  52. ↑ Office for Sustainability: Mission. Harvard University. Тексерілді, 30 қазан 2009.
  53. ↑ Wingfield, Brian. America's Greenest Colleges, Forbes. Тексерілді 21 мамырдың 2008.
  54. ↑ College Sustainability Report Card 2010. Sustainable Endowments Institute. Тексерілді, 30 қазан 2009.
  55. ↑ Harvard College A Brief History of Harvard College. Harvard College. Тексерілді, 25 шілде 2011.
  56. ↑ a b c d Carnegie Classifications - Harvard University. The Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  57. ↑ Roster of Institutions. Commission on Institutions of Higher Education, New England Association of Schools and Colleges. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  58. ↑ Fields of Concentration. Handbook for Students. Harvard College. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  59. ↑ Degree Programs. Graduate School of Arts and Sciences Handbook 28–30. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  60. ↑ a b Degrees Conferred by Program: Academic Year 2008–2009. Institutional Research, Office of the Provost, Harvard University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  61. ↑ Academic Information: The Core Curricilum Requirement. Handbook for Students. Harvard College. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  62. ↑ Academic Information: Program in General Education Requirement. Handbook for Students. Harvard College. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  63. ↑ Hicks, D. L.. Should Our Colleges Be Ranked?, The New York Times (September 20, 2002).
  64. ↑ Merrow, J. Grade Inflation: It's Not Just an Issue for the Ivy League. Carnegie Perspectives. The Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching (2004).
  65. ↑ 5 Year Academic Calendar. Harvard University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  66. ↑ Academic Information: Rate of Work. Handbook for Students. Harvard College. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  67. ↑ Academic Information: The Concentration Requirement. Handbook for Students. Harvard College. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  68. ↑ Academic Information: Requirements for Honors Degrees. Handbook for Students. Harvard College. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  69. ↑ Prize Descriptions. Harvard University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.(dead link|date=қазан 2011)
  70. ↑ a b Tuition at Harvard Schools: FY1990 – FY2010. Harvard University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  71. ↑ Harvard Steps Up Financial Aid (желтоқсан 10, 2007).
  72. ↑ National University Rankings - Best Colleges 2011. US News and World Report. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  73. ↑ America's Best Colleges, Forbes.com (тамыз 3, 2011). Тексерілді тамыз 3, 2011.
  74. ↑ National University Rankings 2011. The Washington Monthly. Тексерілді, 1 қыркүйек 2011.
  75. ↑ Top 400 - World University Rankings 2011-2012. Times Higher Education (2011). Тексерілді, қазан 6, 2011.
  76. ↑ Top 700. QS World University Rankings (2011). Тексерілді, қазан 6, 2011.
  77. ↑ a b Katherine Sellgren. Cambridge knocks Harvard off top of university table, BBC News (September 8, 2010). Тексерілді 9 қыркүйектің 2010.
  78. ↑ Ted Nesi Brown slips in world university rankings. Providence Business News (қазан 9, 2009). Тексерілді, тамыз 31, 2010.
  79. ↑ Harvard tops Chinese university rankings. Agence France-Presse (тамыз 13, 2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 мамыр 2011. Тексерілді, тамыз 31, 2010.
  80. ↑ Academic Ranking of World Universities in Natural Sciences and Mathematics - 2010. Shanghai Jiao Tong University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  81. ↑ Academic Ranking of World Universities in Life and Agriculture Sciences - 2010. Shanghai Jiao Tong University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  82. ↑ Academic Ranking of World Universities in Clinical Medicine and Pharmacy - 2010. Shanghai Jiao Tong University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  83. ↑ Academic Ranking of World Universities in Social Sciences - 2010. Shanghai Jiao Tong University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  84. ↑ Academic Ranking of World Universities in Engineering/Technology and Computer Sciences - 2010. Shanghai Jiao Tong University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  85. ↑ |Harvard University. Arwu.org. Тексерілді, 28 қазан 2011.
  86. ↑ QS Global 200 Business Schools Report 2009 North America.(dead link|date=қазан 2011)
  87. ↑ URAP - University Ranking by Academic Performance.
  88. ↑ Harvard's home for social science research. iq.harvard.edu. Тексерілді, 28 қыркүйек 2010.
  89. ↑ [1] Мұрағатталған 27 шілденің 2011 жылы.(Dead link|date=сәуір 2010)
  90. ↑ Research & Publications. Gsd.harvard.edu. Тексерілді, 22 ақпан 2010.(dead link|date=қазан 2011)
  91. ↑ Research Programs and Centers. Law.harvard.edu. Тексерілді, 22 ақпан 2010.
  92. ↑ See the FAQ on the Harvard-Google partnership Мұрағатталған 13 қазанның 2008 жылы..
  93. ↑ See the library portal listing of archives and special collections Harvard Libraries : Archives and Special Collections Listed Alphabetically by Name Мұрағатталған 26 маусымның 2007 жылы..
  94. ↑ a b c Degree Student Head Count: Fall 2009. Harvard University. Тексерілді, тамыз 27, 2010.
  95. ↑ See Demographics of the United States for references.
  96. ↑ a b Common Data Set 2008–09 (PDF). Harvard University. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  97. ↑ Colleges With the Most Freshman Merit Scholars, 2009. The Chronicle of Higher Education. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  98. ↑ U-CAN: Harvard University. University and College Accountability Network. Тексерілді, тамыз 28, 2010.
  99. ↑ Top Colleges See Record-Low Acceptance Rates - The Paper Trail. US News & World Report. Тексерілді, 3 сәуір 2010.
  100. ↑ Harvard Ends Early Admission (September 12, 2006).
  101. ↑ Golden, Daniel. Admissions Preferences Given to Alumni Children Draws Fire (қаңтар 15, 2003).
  102. ↑ Golden Daniel The Price of Admission: How America's Ruling Class Buys Its Way into Elite Colleges—and Who Gets Left Outside the Gates — 2006. — ISBN 1400097967.
  103. ↑ History of American Football. Newsdial.com. Тексерілді, 29 тамыз 2010.
  104. ↑ Nelson, David M., Anatomy of a Game: Football, the Rules, and the Men Who Made the Game, 1994, pp. 127–128
  105. ↑ The Harvard Guide: Financial Aid at Harvard. Harvard University (2 қыркүйек 2006). Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қыркүйек 2006. Тексерілді, 29 тамыз 2010.
  106. ↑ Doug Gavel. Alum is Apparent *Winner of Presidential Election in Mexico, Harvard KSG (7 шілде 2006). Тексерілді 25 шілде 2009.
  107. ↑ Rogers, M. F. (1991). Novels, Novelists, and Readers: Toward a Phenomenological Sociology of Literature. SUNY Press, ISBN 0-7914-0603-2.
  108. ↑ Nathaniel L. Schwartz,"University, Hollywood Relationship Not Always a 'Love Story'" Мұрағатталған 23 қарашаның 2012 жылы., Harvard Crimson, 21 September 1999.
  109. ↑ The Ivory Tower. Ivorytowersoap.com. Тексерілді, 29 тамыз 2010.

Қосымша материалдар

өңдеу
  • Abelmann, Walter H., ed. The Harvard-MIT Division of Health Sciences and Technology: The First 25 Years, 1970–1995 (2004). 346 pp.
  • Beecher, Henry K. and Altschule, Mark D. Medicine at Harvard: The First 300 Years (1977). 569 pp.
  • Bentinck-Smith, William, ed. The Harvard Book: Selections from Three Centuries (2d ed.1982). 499 pp.
  • Bethell, John T.; Hunt, Richard M.; and Shenton, Robert. Harvard A to Z (2004). 396 pp. excerpt and text search
  • Bethell, John T. Harvard Observed: An Illustrated History of the University in the Twentieth Century, Harvard University Press, 1998, ISBN 0-674-37733-8
  • Bunting, Bainbridge. Harvard: An Architectural History (1985). 350 pp.
  • Carpenter, Kenneth E. The First 350 Years of the Harvard University Library: Description of an Exhibition (1986). 216 pp.
  • Cuno, James et al. Harvard's Art Museums: 100 Years of Collecting (1996). 364 pp.
  • Elliott, Clark A. and Rossiter, Margaret W., eds. Science at Harvard University: Historical Perspectives (1992). 380 pp.
  • Hall, Max. Harvard University Press: A History (1986). 257 pp.
  • Hay, Ida. Science in the Pleasure Ground: A History of the Arnold Arboretum (1995). 349 pp.
  • Hoerr, John, We Can't Eat Prestige: The Women Who Organized Harvard; Temple University Press, 1997, ISBN 1-56639-535-6
  • Howells, Dorothy Elia. A Century to Celebrate: Radcliffe College, 1879–1979 (1978). 152 pp.
  • Keller, Morton, and Phyllis Keller. Making Harvard Modern: The Rise of America's University (2001), major history covers 1933 to 2002 online edition
  • Lewis, Harry R. Excellence Without a Soul: How a Great University Forgot Education (2006) ISBN 1586483935
  • Morison, Samuel Eliot. Three Centuries of Harvard, 1636–1936 (1986) 512pp; excerpt and text search
  • Powell, Arthur G. The Uncertain Profession: Harvard and the Search for Educational Authority (1980). 341 pp.
  • Reid, Robert. Year One: An Intimate Look inside Harvard Business School (1994). 331 pp.
  • Rosovsky, Nitza. The Jewish Experience at Harvard and Radcliffe (1986). 108 pp.
  • Seligman, Joel. The High Citadel: The Influence of Harvard Law School (1978). 262 pp.
  • Sollors, Werner; Titcomb, Caldwell; and Underwood, Thomas A., eds. Blacks at Harvard: A Documentary History of African-American Experience at Harvard and Radcliffe (1993). 548 pp.
  • Trumpbour, John, ed., How Harvard Rules. Reason in the Service of Empire, Boston: South End Press, 1989, ISBN 0-89608-283-0
  • Ulrich, Laurel Thatcher, ed. Yards and Gates: Gender in Harvard and Radcliffe History (2004). 337 pp.
  • Winsor, Mary P. Reading the Shape of Nature: Comparative Zoology at the Agassiz Museum (1991). 324 pp.
  • Wright, Conrad Edick. Revolutionary Generation: Harvard Men and the Consequences of Independence (2005). 298 pp.

Сыртқы сілтемелер

өңдеу

Координаттар: 42°22′28″ с. е. 71°07′01″ б. б. / 42.37444° с. е. 71.11694° б. б. / 42.37444; -71.11694 (G) (O) (Я)

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Гарвард_университеті&oldid=3401583» бетінен алынған