Ж, ж — кириллицаға негізделген әліпби әрпі.

Rosyjska litera Ż.PNG
  Қазақ кирил әліпбиі  
Аа Әә Бб Вв Гг Ғғ Дд
Ее Ёё Жж Зз Ии Йй Кк
Ққ Лл Мм Нн Ңң Оо Өө
Пп Рр Сс Тт Уу Ұұ Үү
Фф Хх Һһ Цц Чч Шш Щщ
Ъъ Ыы Іі Ьь Ээ Юю Яя
Keyboard KAZ.png

Тіл алдының таңдайға жуықтауынан жасалатын ұян дауыссыз дыбысты белгілейтін әріп. Ж-нің жалаң (спирант), қосынды (аффрикат - "дж") түрлері бар. Аффрикат Ж-нің қазақ тілінде дербес фонемалық мәні жоқ, ол - спирант Ж-нің нұсқасы. Қазақ тілінің табиғи айтылу заңдылықтарына сәйкес: орысша - аффрикат - "дж" ретінде дыбысталады. Сөздің қазақша айтылуы: джиһаз, джігіт, джұрт, мұғалджар, үрджар, жазылуы - жиһаз, жігіт, мұғалжар, үржар, т.б. Кейде сөз ішінде (Ж) дыбысы іргелес қатаң дыбыстың ықпалымен "ш" дыбысына ұқсас естіледі, бірақ жазылуда бұл ескерілмейді. Мысалы, айтылуы - дошшан, бешшүз, жазылуы - досжан, бес жүз. Түркі тілдерінің көпшілігінде "Ж" орнына "й" дыбысы айтылады (жол - йол, жас - йаш).

"Ж" қазақ тілінің байырғы сөздерінің аяғында өте сирек кездеседі (лаж, мұхтаж т.б.).

ТранскрипциясыӨңдеу

Ж кирил әрпі латын тілдерін транскрипциясында түрлі жазылады: чех, словак, словен, хорват тілдерінің жазбаларында Ž әрпі, поляк тілінде - Ż нұсқасы; роман тілдерінде - G немесе J , в герман тілдерінде — диграф zh (ағыл.) немесе sh (нем.) т.б.[1][2].

Кодтар кестесіӨңдеу

Код Регистр Ондық
код
16-лық
код
8-дік
код
Екілік код
Юникод Бас 1046 0416 002026 00000100 00010110
Кіші 1078 0436 002066 00000100 00110110
ISO 8859-5 Бас 182 B6 266 10110110
Кіші 214 D6 326 11010110
KOI 8 Бас 246 F6 366 11110110
Кіші 214 D6 326 11010110
Windows 1251 Бас 198 C6 306 11000110
Кіші 230 E6 346 11100110

HTML жүйесінде бас әріп «Ж»-ны Ж немесе code>Ж, ал кіші «ж» әріпін - ж немесе ж деп белгілейді.

ДереккөздерӨңдеу

  1. Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 4 том
  2. Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ., Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика, А., 1962
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Cyrillic alphabet