Қ

Қ, қ — кириллицаға негізделген әліпби әрпі.

Қазақ кирил әліпбиі
Аа	Әә	Бб	Вв	Гг	Ғғ	Дд
Ее	Ёё	Жж	Зз	Ии	Йй	Кк
Ққ	Лл	Мм	Нн	Ңң	Оо	Өө
Пп	Рр	Сс	Тт	Уу	Ұұ	Үү
Фф	Хх	Һһ	Цц	Чч	Шш	Щщ
Ъъ	Ыы	Іі	Ьь	Ээ	Юю	Яя

Тілдің артқы шені таңдайдың артқы шеніне нық тиіп, содан кейін бірден ажырасуынан жасалатын дауыссыз дыбысты таңбалайтын әріп. Қ-ны айтқанда фонациялық ауа ауызқуысы арқылы үзіліп, шұғыл шығады. Қ - дауыс қатысы жағынан қатаң, айтылу жолы жағынан шұғыл, жасалу жағынан тіл асты дыбыс. Оның ұяң сыңары - "ғ". Сөз ортасында орналасқан кездерде, қ - дан кейінгі хәріп дауыссыз болған жағдайда қ - ның бәсендеуіне байланысты х - дыбысына айналады (мақсат - махсат, мұқтаж - мұхтаж). Қ, Ғ және Х дыбыстары увулярлы дауыссыз дыбыстарға жатады (терең артқы тілдік дауыссыздар). Латынша романдалынуы: "Q, q". Дыбыс түркі халықтарында (өзбек, татар, қазақ), араб, парсы және кавказ халықтарында кездеседі.

Қ қазақ тілінде өте жиі қолданылып, сөздің барлық буынында кездеседі және көбінесе жуан дауыстылармен тіркеседі. Мысалы, қайық, ақын, аққу, ботақан, құлыншақ, бардық^[1]^[2].

Әліпби	Реттік №	ІРА
Қазақ әліпбиі	15	q
Тәжік әліпбиі	15	q
Өзбек әліпбиі	33	q
Қарақалпақ әліпбиі	15	q
Абхаз әліпбиі	25	kʰ

ДереккөздерӨңдеу

↑ Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 5 том
↑ Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ., Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика, А., 1962

[1] Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 5 том

[2] Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ., Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика, А., 1962

[1]

[2]