Талғар ауданы
Талғар ауданы – Алматы облысының оңтүстігінде орналасқан әкімшілік бөлік. 1928 жылы құрылған. Орталығы – Талғар қаласы.
| Қазақстан ауданы | |
| Талғар ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны |
10 |
| Қалалық әкімдіктер саны |
1 |
| Ауыл саны |
47 |
| Қала саны |
1 |
| Әкімі |
Таңат Есенкелдіұлы Айдарбеков |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Талғар қаласы, Қонаев даңғылы, №65 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
43°18′31″ с. е. 77°13′39″ ш. б. / 43.30861° с. е. 77.22750° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°18′31″ с. е. 77°13′39″ ш. б. / 43.30861° с. е. 77.22750° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1928 |
| Жер аумағы |
3,7 мың км² |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
240 022[1] адам (2023) |
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (66,24%), орыстар (16,43%), ұйғырлар (9,52%), түріктер (2,4%), әзірбайжандар (1,5%), күрдтер (0,76%), татарлар (0,54%), басқалары (2,61%)[2] |
| Сандық идентификаторлары | |
| Пошта индексі |
041600-041627[3] |
| Автомобиль коды |
05 |
|
| |
Географиялық орны өңдеу
Солтүстігінде Қонаев қаласымен, шығысында Еңбекшіқазақ ауданымен, батысында Іле, Қарасай аудандарымен және Алматы қаласымен, оңтүстігінде Кеген ауданымен шектеседі.
Аудан Іле Алатауының солтүстік баурайында орналасқан. Аймақтың климаты шұғыл континенталды, жазы ыстық және қысы суық. Топырақтары негізінен қара каштан, олар оңтүстік бөлігінде қара топырақтармен алмастырылған. Аудан жерінде мұздықтардан бастап жартылай шөлді аймақтарға дейінгі ландшафттар қалыптасқан. Пайдалы қазбалардан тас, гранит, құм, қиыршық тас және саз кен орындары бар.
Облыс аумағында ерекше қорғалатын Алматы ұлттық қорығы, Іле Алатауы ұлттық паркінің бөлігі бар.[4]
Халқы өңдеу
| 1970 | 1979 | 1989[5] | 1999 | 2009[6] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|
| 78211 | ▲89543 | ▲91545 | ▲132692 | ▲161724 | ▲228232 |
Аудан халқының саны 196 567 адам (2019), ұлттық құрамы: қазақтар (63,77%), орыстар (18,25%), ұйғырлар (9,69%), түріктер (2,57%), әзірбайжандар (1,60%), күрдтер (0,77%), татарлар (0,56%), корейлер (0,44%), немістер (0,42%), өзбектер (0,36%), гректер (0,30%), украиндар (0,20%), қырғыздар (0,18%), поляктар (0,12%), шешендер (0,13%), дүңгендер (0,02%), беларустар (0,03%), басқалары (0,59%).
Әкімшілік бөлінісі өңдеу
48 елді мекен 1 қалалық әкімдік және 10 ауылдық округке біріктірілген:
| Ауылдық округтері | 2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Алатау ауылдық округі | 12726 | ▲15982 | 125,6 | 6289 | ▲7982 | 126,9 | 6437 | ▲8000 | 124,3 |
| Белбұлақ ауылдық округі | 14905 | ▲17867 | 119,9 | 7427 | ▲8871 | 119,4 | 7478 | ▲8996 | 120,3 |
| Бесағаш ауылдық округі | 15625 | ▲16824 | 107,7 | 7726 | ▲8270 | 107 | 7899 | ▲8554 | 108,3 |
| Бесқайнар ауылдық округі | 2120 | ▲2961 | 139,7 | 1037 | ▲1458 | 140,6 | 1083 | ▲1503 | 138,8 |
| Гүлдала ауылдық округі | 8234 | ▲11876 | 144,2 | 3994 | ▲5760 | 144,2 | 4240 | ▲6116 | 144,2 |
| Кеңдала ауылдық округі | 10944 | ▲22843 | 208,7 | 5676 | ▲11541 | 203,3 | 5268 | ▲11302 | 214,5 |
| Қайнар ауылдық округі | 10054 | ▲13521 | 134,5 | 4888 | ▲6725 | 137,6 | 5166 | ▲6796 | 131,6 |
| Нұра ауылдық округі | 8689 | ▲9335 | 107,4 | 4260 | ▲4735 | 111,2 | 4429 | ▲4600 | 103,9 |
| Панфилов ауылдық округі | 20321 | ▲31447 | 154,8 | 9747 | ▲15450 | 158,5 | 10574 | ▲15997 | 151,3 |
| Талғар қалалық әкімдігі | 45529 | ▲63883 | 140,3 | 21667 | ▲30861 | 142,4 | 23862 | ▲33022 | 138,4 |
| Тұздыбастау ауылдық округі | 12577 | ▲21693 | 172,5 | 6217 | ▲10774 | 173,3 | 6360 | ▲10919 | 171,7 |
| ЖАЛПЫ САНЫ | 161724 | ▲228232 | 141,1 | 78928 | ▲112427 | 142,4 | 82796 | ▲115805 | 139,9 |
Туризм нысандары өңдеу
Алматы ұлттық қорығы, Талғар шыңы (5017м), Нұрсұлтан шыңы (4376м), Молодежный шыңы (4147м), Амангелді шыңы (3970м).
Спорттық шыңдалу нысандары өңдеу
- Табаған спорт және демалыс жүйесі.
- Ақбұлақ кешені - Қазақстан ұлттық бокс, футбол жастар құрамасы, алматылық Алматы хоккей клубы, биатлоншылар жаттығатын, жарысатын кешенді орын.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Қазақстан почталық индекстері
- ↑ Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары
- ↑ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары