Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов
Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов (9 желтоқсан 1956, Гурьев облысы, Махамбет ауданы, Новобогат ауылы) — қазақстандық мемлекет және қоғам қайраткері, 2022 жылдан бастап ҰҚШҰ Бас хатшысы. Иманғали Тасмағамбетов 2002–2003 жылдары Қазақстан премьер-министрі, 2008—2014 жылдары Астана қаласының әкімі, 2014–2016 жылдары Қазақстан Қорғаныс министрі, ал 2017–2019 жылдары Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы төтенше және өкілетті елшісі болған.
| Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов | |||||||||
.jpg) Тасмабағамбетов 2023 жылы | |||||||||
| Лауазымы | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| 23 қараша 2022 жылдан бастап | |||||||||
| Ізашары | Станислав Зась | ||||||||
| |||||||||
| ақпан 2017 — 18 желтоқсан 2019 | |||||||||
| Ізашары | Марат Тәжин | ||||||||
| Ізбасары | Ермек Көшербаев | ||||||||
| |||||||||
| 22 қазан 2014 — 13 қыркүйек 2016 | |||||||||
| Ізашары | Серік Ахметов | ||||||||
| Ізбасары | Сәкен Жасұзақов | ||||||||
| |||||||||
| 4 сәуір 2008 — 22 қазан 2014 | |||||||||
| Ізашары | Асқар Мамин | ||||||||
| Ізбасары | Әділбек Жақсыбеков | ||||||||
| |||||||||
| желтоқсан 2004 — 4 сәуір 2008 | |||||||||
| Ізашары | Виктор Храпунов | ||||||||
| Ізбасары | Ахметжан Есімов | ||||||||
| |||||||||
| 28 қаңтар 2002 — 11 маусым 2003 | |||||||||
| Ізашары | Қасым-Жомарт Тоқаев | ||||||||
| Ізбасары | Даниал Ахметов | ||||||||
| |||||||||
| ақпан 1999 — желтоқсан 2000 | |||||||||
| Президент | Нұрсұлтан Назарбаев | ||||||||
| Ізашары | Равиль Шырдабаев | ||||||||
| Ізбасары | Серікбек Дәукеев | ||||||||
| Өмірбаяны | |||||||||
| Партиясы | «Аманат» | ||||||||
| Дүниеге келуі | 9 желтоқсан 1956 (68 жас) Гурьев облысы, Махамбет ауданы, Новобогат ауылы | ||||||||
| Әкесі | Тасмағамбетов Нұрғали (1926—1997) | ||||||||
| Анасы | Қоқанова Ділдә Матайқызы (1930–2019) | ||||||||
| Жұбайы | Бекқұллова Клара Дауымқызы (1957 ж.т.) | ||||||||
| Балалары | қыздары: Әсел (1979–), София (1983–); ұлы: Нұрсұлтан (1994–) | ||||||||
| Марапаттары |
Конфессиялды марапаттар:
| ||||||||
| Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов Ортаққорда | |||||||||
өңдеу  |
|||||||||
.svg)
.svg)
Өмірбаяны
өңдеу1956 жылы 9 желтоқсан күні Гурьев облысы, Махамбет ауданы, Новобогат ауылында дүниеге келген. Кіші жүздің Жаппас руынан шыққан[1].
1979 жылы Орал қаласының А. С. Пушкин атындағы педагогикалық институтының география мен биология пәндерінің мұғалімі мамандығы бойынша дипломын алды.
1990 жылы «Дүниетану аспектілерінің экологиялык проблемасы» тақырыбы бойынша диссертациясын қорғап, философия ғылымдарының кандидаты атағына ие болды. 7 жылдан кейін ол «Транзиттік саяси жүйелеріндегі әлеуметтік саясат» ғылыми зерттеу жұмысын таңдап, саясаттану ғылымдарының докторы болып атанды.
1981 жылдан 1991 жылға дейін КОКП мүшесі, 1990—1991 жылдары Қазақстан компартиясының ОК Политбюро мүшесі болды. Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің XII-шақырылымының депутаты болып сайланды.
Еңбегі мен саяси өмірбаяны сол кездегі жалғыз жастар саяси ұйымы — Қазақстанның Ленин коммунистік жастар одағында (ЛКЖО) басшылық қызметімен байланысты. 1979 жылдан Махамбет ауданындағы ЛКЖО ұйымдастыру бөлімінің меңгерушісі, Гурьев ЛКЖО қалалық комитетінің және облыстық комитетінің бірінші хатшысы болды. 1989 жылы ЛКЖО Орталық комитетін, 1991 жылы Қазақстан Республикасының жастар ісі жөніндегі Мемлекеттік комитетін басқарды.
1993 жылы Иманғали Тасмағамбетов Қазақстан Республикасының президентінің көмекшісі болып тағайындалды.
1995—1997 жылдары Қазақстан Премьер-министрінің орынбасары;
1997 жылы Премьер-министр орынбасары — Білім және мәдениет министрі;
1997—1999 жылдары Қазақстан Президенті әкімшілігі басшысының орынбасары;
1999 жылы Қазақстан Президентінің бірінші көмекшісі;
1999—2000 жылдары Атырау облысының әкімі;
2000—2002 жылдары Премьер-министр орынбасары;
2002—2003 жылдары Қазақстан премьер-министрі;
2003—2004 жылдары Мемлекеттік хатшы;
2004 жылы бірнеше ай Қазақстан Президенті әкімшілігінің басшысы болады.
2004—2008 жылдары 1,5 млн тұрғыны бар Қазақстанның ең ірі қаласы Алматының әкімі қызметін атқарып келді.
2008 жылы 4 сәуірде Қазақстанның елордасы Астана қаласының әкімі болып тағайындалды.
2014 жылғы 22 қазаннан - ҚР Қорғаныс министрі;
2016 жылғы 13 қыркүйектен - ҚР Премьер-министрінің орынбасары;
2017 жылғы 3 ақпанда ҚР Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы Елшісі қызметіне тағайындалды. 2019 жылғы желтоқсанда Мемлекет басшысының Жарлығымен зейнеткерлік жасқа толуына байланысты қызметінен босатылды.[2]
2022 жылғы 23 қарашада Иманғали Тасмағамбетов Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының (ҰҚШҰ) Бас хатшысы болып тағайындалды.[3]
ҚР Қауіпсіздік Кеңесінің мүшесі, «Мәдени мұра» атты Мемлекеттік бағдарламаның қоғамдық кеңесінің төрағасы, ЮНЕСКО ісі жөніндегі ҚР Ұлттық комиссясының төрағасы, Қазақстан Республикасының оқпен ату Федерациясының құрметті президенті, академик А.Х. Марғұлан атындағы Халықаралық қор басқармасының төрағасы.
Тасмағамбетов Моңғолияға, Батыс Қазақстанға және Ресей Федерациясының Астрахан облысына (Каспий: мұнай және мәдениет) және т.б. жерлерге Халықаралық мәдениеттанушылық экспедициялар ұйымдастырған. Соның нәтижесінде 2000 жылы Моңғолиядан Қазақстанға ежелгі түбегейлі Күл-тегін тас хатының көшірмесі орнатылды. Қазақ мәдениеті мен тарихының мұраларын жаңғыртып, көпшілікке жеткізуге тағы басқа көп жұмыс атқарған қайраткер.[4]
Оншақты кітаптардың және көптеген ғылыми еңбектердің авторы. Мәдениеттану, мемлекеттік басқару, әлеуметтік-экономикалық өркендеу проблемалары және саясаттануға байланысты мақалалардың авторы.
Марапаттары
өңдеу- «Парасат» ордені (1998)
- «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев» ордені (2004)
- Орыс Православиелік Шіркеуінің «Мәскеулік Даниил қасиетті патшасы» ордені
- Ресей Федерациясының «Дружба народов» орденімен және көптеген алқалармен марапатталған.
Отбасы
өңдеуӘкесінің есімі — Тасмағамбетов Нұрғали (1926—1997). Анасы — Қоқанова Ділдә Матайқызы (1930—2019)
Үйленген, жұбайы — Бекқұллова Клара Дауымқызы (1957 ж.т.), мұғалім. Қыздары — Әсел (1979 ж.т.), заңгер, София (1983 ж.т.). Баласы — Нұрғали Нұрсұлтан (1994 ж.т.).
Немерелері — Дінмұхаммед (2000 ж.т.) және Нұреддин (2005 ж.т.).[5]
Шығармашылығы
өңдеуИ. Тасмағамбетов өзі айтқандай: «Мен ырымшыл емеспін, бірақ атеист те емеспін». Қазақстан тарихы, этнографиясы, археология мәселелеріне терең көңіл бөліп, Орталық Азия халықтарының қолтаңба өнерінің заттарын жинаумен айналысады. Саяси қайраткер мұраты — Мұстафа Шоқай, Франсуа Миттеран.
- Ат жалындағы өркениет
- Құлыптас
Дереккөздер
өңдеу- ↑ titus.kz/print.php?id=1512
- ↑ АНЫҚТАМА. Тасмағамбетов Иманғали Нұрғалиұлы
- ↑ Иманғали Тасмағамбетов ҰҚШҰ-ның Бас хатшысы болып тағайындалды
- ↑ Өнегелі өмір иелері Мұрағатталған 19 қаңтардың 2011 жылы.
- ↑ Қазақстан Республикасында кімнің кім екені . Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 жыл. ISBN 978-601-278-473-2