Бұланды ауданы

Бұланды ауданы — Ақмола облысының орталық бөлігіндегі әкімшілік аудан. 1930 жылы Қарағанды облысы Щучинск ауданының аумағы екіге бөлініп, орталығы Вознесенка ауылы болып Макинск ауданы құрылған.

Қазақстан ауданы
Бұланды ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Ақмола облысы
Аудан орталығы	Макинск
Ауылдық округтер саны	11
Ауыл саны	37
Қала саны	1
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Макин қаласы, Некрасов көшесі, №19
Тарихы мен географиясы
Координаттары	52°20′45″ с. е. 70°59′36″ ш. б.52.34583° с. е. 70.99333° ш. б. / 52.34583; 70.99333
Құрылған уақыты	1930
Жер аумағы	5,4 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+6:00
Тұрғындары
Тұрғыны	29 356 адам (2023)
Тығыздығы	5,4 адам/км²
Ұлттық құрамы	орыстар (41,72%), қазақтар (40,88%), немістер (5,82%), украиндар (3,72%), ингуштар (2,49%), беларустар (1,31%), татарлар (1,29%), басқалары (2,77%)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	020500-020513
Автомобиль коды	03
Бұланды ауданының әкімдігі

Географиялық орны

Солтүстігінде Бурабай, солтүстік-шығысында Біржан сал, шығысында Ақкөл, оңтүстігінде Астрахан, оңтүстік-батысында Атбасар, батысында Сандықтау аудандарымен шектеседі.

Тарихы

1936 жылы 29 шілдеде Солтүстік Қазақстан облысының, 1939 жылы 14 қазанда Ақмола облысының қарамағына берілді. 1957 жылы аудан орталығы Вознесенка ауылынан Макинск қаласына көшірілді. 1963 жылы қаңтар айында аудан таратылып, 1964 жылы қайта қалпына келтірілді. 1997 жылы 14-қарашадан бастап Бұланды ауданы болып аталады. Аудан орталығы — Макинск қаласы, 1928 жылы ауыл болып негізі қаланып, 1945 жылы аудан бағыныстағы қала мәртебесі берілді.

Әкімшілік-аумақтық құрылымы 1 қаладан, 11 ауылдық округке біріккен 36 ауылдан тұрады. Жер аумағы 5,4 мың км².

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989	1999	2009	2021
31206	▲43019	▲60010	▼46711	▲54784	▼41387	▼34815	▼33360

1999 жылы тұрғындар саны 41387 адам (20308 ер адам және 21079 әйел адам) болса, 2009 жылы 34815 адамды (16801 ер адам және 18014 әйел адам) құрады.

Оның ішінде Макинск қаласында 17,8 мың адам (2008). Ұлттық құрамы: орыстар (44,80%), қазақтар (35,19%), немістер (6,24%), украиндар (4,82%), ингуштар (2,29%), беларустар (1,78%), татарлар (1,51%), басқалары (3,37%) (2009). Халқының тығыздығы 1 км²-ге 7,3 адамнан келеді.

Ауылдық округтер

Аудандағы 38 елді мекен 1 қалалық әкімдік пен 11 ауылдық округке біріктірілген:

Әкімшілік бірлік	Орталығы	Елді мекендері	Халқы (2009)
Айнакөл ауылдық округі	Айнакөл ауылы	2	628
Алтынды ауылдық округі	Алтынды ауылы	5	1815
Амангелді ауылдық округі	Партизанка ауылы	2	1162
Вознесен ауылдық округі	Вознесенка ауылы	3	2200
Еркөл ауылдық округі	Тоқтамыс ауылы	4	1798
Журавлёв ауылдық округі	Журавлёвка ауылы	4	1975
Капитонов ауылдық округі	Капитоновка ауылы	3	1227
Карамышев ауылдық округі	Шұбарағаш ауылы	4	1662
Қараөзек ауылдық округі	Қараөзек ауылы	4	2218
Макинск қалалық әкімдігі	Макинск қаласы	1	16745
Никольск ауылдық округі	Никольское ауылы	2	2130
Новобрат ауылдық округі	Новобратское ауылы	4	1255

Жер бедері, климаты

Орманды дала мен дала белдемінде орналасқан аудан жерінің көпшілігін Көкшетау қыратының оңтүстік өңірі алып жатыр (абсолюттік биіктігі 300 — 500 м). Жер бедері Есіл өзенінің аңғарына қарай еңістеу келген, ұсақ шоқылы, белесті жазық. Климаты тым континенттік, қысы суық, қары аз, жазы біршама ыстық әрі құрғақ. Ауаның көп жылдық орташа температурасы қаңтарда –17°С, шілдеде 20°С, жылдық жауын-шашын мөлшері 350 — 400 мм.

Өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Топырақ жамылғысында қара, қызыл қоңыр топырақ басым. Қызғылт селеу, бетеге, жусан, өлеңшөп, тобылғы, т.б., өзен жайылмалары мен көл жағалауында қамыс, астық тұқымдасты қалың шалғын, ұсақ шоқыларында шоқ қарағай, қайың, терек, түрлі бұта өседі. Даласында қасқыр, түлкі, қоян, сарышұнақ, аламан тышқаны, ормандарында саңырау құр, құр, көлдерінде су құстары мекендейді. Аумағының шамамен 35 мың га жерін орман алып жатыр. Аудан жерінен Аршалы өзені және оның салалары Қоңыр, Жолболды, Қайрақты өзендері ағып өтеді. Үлкен көлдері: Шошқалы, Алакөл, Байтөбет, Шортанды, Жарлыкөл, Қызылмола. Жалпы аумағы 1975 га-ға жететін 24 су қоймасы бар, оның екеуі тоған, біреуі бөгет.

Шаруашылығы

Ауданда кесектас өндіретін «Булаев тас карьері» ЖШС-і, станоктарға, машиналарға, ауыл шаруашылық машиналарының жылжымалы құрамаларына арналған бөлшектер шығаратын «Макинск механикалық-құйма зауыты» ЖШС, пенобетон шығаратын «Макин» ЖШС, тұрмыстық қызмет көрсету комбинаты, типография, машина сынау станогы, агроөнеркәсіптік және арнаулы шаруашылық бірлестіктері бар. Бұрынғы әртүрлі салада мамандандырылған кеңшар, ұжымшар, агробірлестіктер негізінде ауданда астық, картоп егетін, сүтті, етті-сүтті ірі қара мал, шошқа, жылқы өсіретін өндірістік кооперативтер, акционерлік қоғамдар, шаруа қожалықтары құрылған. Ауыл шарушылығы жерінің аумағы 485 мың га (1998), оның ішіндегі егіндік жер 62,5%, жайылымдық 36,1%, шабындық 1,4%. Егін шаруашылығының басты бағыттары: астық, көкөніс, картоп, жемшөп өсіру. Мал шаруашылығымен айналысатын 85 заңды тұлға, 1417 жеке кәсіпкер, 141 фермерлік шаруашылық тіркелген.

Инфрақұрылымы

Ауданда 14 клуб, 30 кітапхана, 40-тан астам жалпы білім беретін мектептер (екеуі мектеп-бала бақша), музыкалық мектеп, балабақшалар, кәсіптік-техникалық училище, 30 тарихи ескерткіш, 5 монумент бар. Денсаулық сақтау мекемелерінен аудандық аурухана, емхана, 8 ауылдық дәрігерлік амбулаториялар, жедел жәрдем стационарлар, 3 фельдшерлік-акушерлік, 24 фельдшерлік пункттер халыққа қызмет көрсетеді. Балалар шығармашылығы үйінің жанынан құрылған «Бұланды ауданының тарихы» музейі, балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі, шаңғы базасы, спорт алаңдары бар. Қазақ тілінде «Бұланды таңы» және орыс тілінде «Вести Буланды» қоғамдық-саяси газеттері жарық көреді. 2005 жылы атақты балуан, композитор Балуан Шолаққа арнап мемориалдық кешен орнатылды. Аудан жері арқылы 343,7 км автомобиль жолы өтеді, оның 31 км республикалық, 110 км облыстық, 202,7 км аудандық маңызы бар. Алматы — Астана — Петропавл темір жол және Астана — Көкшетау автомобиль жолы өтеді.