Ақкөл ауданы
Ақкөл ауданы — Ақмола облысының солтүстігіндегі әкімшілік аудан. 1928 жылы құрылған. 1997 жылға дейін "Алексеев ауданы" деп аталып келді. Орталығы — Ақкөл қаласы.
| Қазақстан ауданы | |||
| Ақкөл ауданы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Облысы | |||
| Аудан орталығы | |||
| Ауылдық округтер саны |
8 | ||
| Қалалық әкімдіктер саны |
1 | ||
| Ауыл саны |
28 | ||
| Қала саны |
1 | ||
| Әкімі |
Біржан Тасболатұлы Әбдірахманов | ||
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Ақкөл қаласы, Нұрмағамбетов көшесі, №94 | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары |
52°00′55″ с. е. 70°58′37″ ш. б. / 52.01528° с. е. 70.97694° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 52°00′55″ с. е. 70°58′37″ ш. б. / 52.01528° с. е. 70.97694° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты |
1928 | ||
| Жер аумағы |
9,4 мың км² | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны |
24 338[1] адам (2023) | ||
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (43,7%), орыстар (38,79%), немістер (5,62%), украиндар (3,89%), татарлар (2,13%), беларустар (1,38%), поляктар (1,26%), басқалары (3,23%)[2] | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Пошта индексі |
020100-020112[3] | ||
| Автомобиль коды |
03 | ||
|
| |||
Географиялық орны
өңдеуАудан солтүстігінде Біржан сал ауданымен және Степногорск қаласымен, шығысында Ерейментау ауданымен, батысында Бұланды, Астрахан аудандарымен, оңтүстігінде Шортанды ауданымен шектеседі.
Жер бедері
өңдеуАқкөл ауданы жері (абсолют биіктігі 200-400 м) ұсақ, шоқылы, белесті болып келеді. Орталық бөлігінде Домбыралы тауы (471 м) орналасқан. Пайдалы қазбалардан: алтын, гранит, қиыршықтас, т.б. құрылыс материалдары өндіріледі.
Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі
өңдеуКлиматы континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы — 170-18°С, шілдеде 19-20°С. Жылдық жауын-шашын мөлшері 350-400 мм. Басты өзендері: Қалқұтан, Талқара, Ақсуат. Көлдері ұсақ, негізінен сор болып келеді. Ірі көлдері: Итемген, Ақкөл, Балықтыкөл, Шортанкөл, Жарлыкөл. Жерасты сулары ауыз сумен қамтамасыз етуде үлкен маңыз атқарады. Топырағы карбонатты, сортаң, оңтүстікке қарай қара. Өсімдіктерден: түрлі шөп, қызғылт және қылқан селеу, сулыбас т.б. өседі. Орманының аумағы 50,5 мың га (қарағай, қайың, терек). Жануарлардан: бұлан, елік, сілеусін, қасқыр, түлкі, борсық, қарсақ, ақтиын, дала тышқаны, өзен-көлдерінде шортан, алабұға, оңғақ тіршілік етеді және жыл құстары мекендейді.
Шаруашылығы
өңдеуАудан орталығында жөндеу-механикалқ, темір-құйматас бұйымдары және ет, сүт заттары, тұрмыстық қызмет көрсету комбинаты, 3 орман шаруашылығы, баспахана жұмыс істейді. Ақкөл ауданының тұрғындары негізінен астық, мал өсірумен шұғылданады. Ауыл шаруашылық жерінің аумағы 567,2 мың га (1997), оның 226,0 мың га-сы егістік, 24 мың га-сы шабындық, 317,1 мың га-сы жайылымдық жер. Ақкөл ауданында. Ауыл шаруашылығы жерінің ауданы 822974 га, оның 165886 га-сы егістік, 24 мың га-сы шабындық, 317,1 мың га-сы жайылымдық жер. Ақкөл ауданында 12 кәсіпорын, 3 құрылыс, 4 көлік мекемесі бар, ауданы мамандандырылған бірлестік, қожалық, акционерлік және кооперациялық шаруашылықтар құрылған. Егіншілікте негізінен дәнді дақыл (80%) өсірумен айналысады. Мал шаруашылығы бойынша ірі қара, қой мен ешкі, жылқы, шошқа, құс өсіріледі. Ақкөл ауданында кәсіптік-техникалық училище, 34 мектеп, бала-бақшалары, мәдениет үйлері, клубтар, кітапханалар, денсаулық сақтау мекемелері бар. Ауданы «Знамя Родины» газеті шығады. Аудан облыс орталығы — Көкшетау қаласы, елді мекендермен темір және автомобиль жолдары арқылы қатынасады.
Халқы
өңдеу| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989[4] | 1999 | 2009[5] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 64570 | ▼57798 | ▼57627 | ▼39059 | ▲39381 | ▼35274 | ▼27120 | ▼24808 |
Тұрғындар саны: 25 793 адам (2019).
- Ұлттық құрамы: қазақтар (42,86%), орыстар (38,96%), украиндар (4,26%), немістер (5,85%), беларустар (1,43%), татарлар (2,23%), еврейлер (0,34%), башқұрттар (0,33%), ингуштар (0,17%), корейлер (0,20%), әзербайжандар (0,29%), поляктар (1,31%), армяндар (0,12%), басқалары (1,99%).
Әкімшілік бөлінісі
өңдеу29 елді мекен 7 ауылдық округ пен 1 ауылдық, 1 қалалық әкімдікке біріктірілген:
| Ауылдық округтері | 2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Азат ауылдық әкімдігі | 1152 | ▼969 | 84,1 | 577 | ▼484 | 83,9 | 575 | ▼485 | 84,3 |
| Ақкөл қалалық әкімдігі | 14815 | ▲16417 | 110,8 | 7114 | ▲8133 | 114,3 | 7701 | ▲8284 | 107,6 |
| Еңбек ауылдық округі | 1193 | ▼869 | 72,8 | 576 | ▼481 | 83,5 | 617 | ▼388 | 62,9 |
| Жалғызқарағай ауылдық округі | 627 | ▼426 | 67,9 | 328 | ▼234 | 71,3 | 299 | ▼192 | 64,2 |
| Кеңес ауылдық округі | 2059 | ▼1509 | 73,3 | 1020 | ▼787 | 77,2 | 1039 | ▼722 | 69,5 |
| Қарасай ауылдық округі | 1852 | ▼1044 | 56,4 | 915 | ▼530 | 57,9 | 937 | ▼514 | 54,9 |
| Наумов ауылдық округі | 1437 | ▼1009 | 70,2 | 720 | ▼507 | 70,4 | 717 | ▼502 | 70 |
| Новорыбин ауылдық округі | 1363 | ▼954 | 70 | 686 | ▼488 | 71,1 | 677 | ▼466 | 68,8 |
| Урюпин ауылдық округі | 2622 | ▼1611 | 61,4 | 1344 | ▼835 | 62,1 | 1278 | ▼776 | 60,7 |
| ЖАЛПЫ САНЫ | 27120 | ▼24808 | 91,5 | 13280 | ▼12479 | 94 | 13840 | ▼12329 | 89,1 |
Ірі елді мекендері
өңдеу| Елді мекен | Халқы (2021) |
|---|---|
| Ақкөл | ▲16017 |
| Урюпинка | ▼1017 |
| Азат | ▼969 |
| Новорыбинка | ▼746 |
| Еңбек | ▼695 |
| Домбыралы | ▼681 |
| Қына | ▼591 |
| Наумовка | ▼530 |
| Кеңес | ▼461 |
| Жалғызқарағай | ▼349 |
Танымал тұлғалары
өңдеу- Айтпай Бекболатұлы Құсайынов - Социалистік Еңбек Ері
- Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов - Кеңес Одағының Батыры
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Қазақстан почталық индекстері
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары Мұрағатталған 10 қазанның 2023 жылы.
- ↑ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары