Тамыз бүлігі (орыс. Августовский путч), кейде Тамыз төңкерісіКеңес Одағы Коммунистік партиясының жақтастары ұйымдастырған, КСРО президенті Михаил Горбачёвті биліктен құлату және КСРО мемлекетін сақтап қалу мақсатымен ұйымдастырылған сәтсіз төңкеріс.[3]

Тамыз бүлігі
Негізгі қақтығыс: КСРО ыдырауы
Үстіңгі сол жақтағы бұрыштан бастап, сағат тілімен: * ТЖМК төңкерісіне қарсы шыққан үш азамат қаза тапқан жер; * Ресей президенті Борис Ельцин жаңадан қабылданған мемлекеттік ту желбіретіп тұр; * «КОКП таратылсын және жауапқа тартылсын!» жазуы бар баррикада; * Мәскеудегі Ақ үйінің маңындағы Ельцинді жақтайтын күштердің баррикадалары; * Қызыл алаң маңындағы Үлкен Москворецкий көпіріндегі ТЖМК танктері

Үстіңгі сол жақтағы бұрыштан бастап, сағат тілімен:

Дата

19–21 тамыз, 1991

Орын

Мәскеу, Санкт-Петербург, РКФСР және Ресей

Себеп

КОКП билігін сақтау, КСРО ыдырауын тоқтату

Нәтиже

Төңкеріс сәтсіз болды
ТЖМК ыдырауы;
КОКП және РКФСР жойылуы
Эстония және Латвия тәуелсіздігі
Украина тәуелсіздігінің жариялануы
КСРО ыдырауының жылдамдануы

Қарсыластар

КСРО Төтенше жағдай жөніндегі мемлекеттік комитет


Қолдаушы республикалар:[1]
Абхазия
Белоруссия
Ғағауызстан
Өзбекстан
Татарстан
Тәжікстан
Транснистрия
Түрікменстан


Дипломатиялық қолдау:[2]
Ауғанстан
 Вьетнам
Ирак
 Куба
 КХДР
 Қытай
Ливия
Палестина ПАЕҰ
 Сирия
 Югославия

Ресей РКФСР


Қолдаушы республикалар:
Армения Армения
Грузия
Қазақстан
Қырғызстан
Латвия Латвия
Литва Литва
Молдова Молдова
Украина
Эстония Эстония


Дипломатиялық қолдау:
 Аустралия
 АҚШ
 Болгария
 Германия
 Дания
Еуропа Одағы
 Жапония
 Израиль
 Канада
 Мажарстан
НАТО
 Польша
 Румыния
 Ұлыбритания
 Хорватия
 Чехословакия

Қолбасшылары

КСРО Геннадий Янаев Тізе бүкті
КСРО Дмитрий Язов Тізе бүкті
КСРО Владимир Крючков Тізе бүкті
КСРО Валентин Павлов Тізе бүкті
КСРО Борис Пуго

КСРО Михаил Горбачёв
Ресей Борис Ельцин
Ресей Александр Руцкой
Ресей Руслан Хасбулатов
Ресей Иван Силаев

Шығындар

3 тұрғын қаза тапты

Төңкеріс жетекшілері жоғары әскери және азаматтық шенеуніктерден, соның ішінде КСРО вице-президенті Геннадий Янаевтан тұрды, олар бірге Төтенше жағдай жөніндегі мемлекеттік комитетті (ТЖМК, орыс. ГКЧП) құрған. Төңкеріс жасау Горбачёвтың Қырымдағы демалысы кезінде орындалған және сәтсіз аяқталды, көптеген бақылаушылар бұл оқиғаны КСРО ыдырауын одан әрі жылдамдатты деп санайды.

Дереккөздер өңдеу

  1. Республики во время путча, «Путч. Хроника тревожных дней», Ольга Васильева (орысша) Бүлік кезіндегі республикалар. Бүлік. Мазасыз күндер хроникасы. Ольга Васильева
  2. World reacts with shock to Gorbachev's ouster Julian M. Isherwood (ағылшынша) Әлемнің Горбачёвтің биліктен кетуіне реакциясы
  3. 1991 жылғы «тамыз бүлігі»  (қаз.). Азаттық радиосы.