Қызылорда облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімі

Қызылорда облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімі Қызылорда облысы әкімдігінің 2020 жылғы 4 мамырдағы № 28 қаулысымен бекітілген.[1]

Арал ауданы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Бекетай кесенесі, ХІХ ғ.; Бәсібек сағанатамы, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ.
 
Бекетай кесенесі
қала құрылысы және сәулет Аққұлақ ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 4,9 км; солтүстік-шығысқа қарай 5 км;
2 Рысқал кесенесі, 1902 ж. қала құрылысы және сәулет Аманөткел ауылынан оңтүстікке қарай 4 км.
3 Байшоқы кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Ақшатау ауылынан солтүстік-батысқа қарай 1,5 км.
4 Теміржол вокзал ғимараты, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Арал қаласының орталығында.
5 Пұсырманбай кесенесі, ХІХ ғ.; Нияз кесенесі, ХІХ ғ.; Мәмбетбақы кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Жаңақұрылыс ауылынан оңтүстікке қарай 6 км; оңтүстік-батысқа қарай 12,8 км; 12,8 км.
6 Су қыспақты мұнара, 1905 ж.; Теміржол вокзалының ғимараты, 1905 ж.; Жанназар ишан мешіті, 1904 ж.
 
Теміржол вокзалының ғимараты
қала құрылысы және сәулет Қамыстыбас теміржол бекеті; Қамыстыбас ауылы, Қамыстыбас көшесі, №420.
7 Кердері кесенесі, ХIV-ХV ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Қаратерең ауылынан солтүстік-батысқа қарай 65,2 км.
8 Қосаман кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Қосаман ауылынан батысқа қарай 1 км.
9 Тілеулес ишан кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Қызылжар ауылынан шығысқа қарай 5 км.
10 Тілеулес ишан мешіті, 1924 ж.; Ораз ақын кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Шөмішкөл ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 6 км; шығысқа қарай 4 км.
11 Су қыспақты мұнара, 1905 ж.; Насос стансасының ғимараты, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Сапақ бекеті.
12 Су қыспақты мұнара, 1905 ж.; Теміржол вокзалының ғимараты, 1905 ж.
 
қала құрылысы және сәулет Сексеуіл бекеті.
13 Су қыспақты мұнара, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Шөміш бекеті.
14 Теміржол вокзалының ғимараты, 1905 ж.
 
Теміржол вокзалының ғимараты
қала құрылысы және сәулет Аралқұм бекеті.
15 Арыстанбаб зираты, IX-XI ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Ақбай елді мекенінен оңтүстік-батысқа қарай 5 км.
16 Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші Ақеспе ауылынан солтүстікке қарай 3 км.
17 Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар; Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші Алтықұдық ауылынан шығысқа қарай 1 км.
18 Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар; Қола дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. IV-ІІ мыңжылдықтар; Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар; Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші Арал қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 40 км; шығысқа қарай 8 км; 7 км; 6 км.
19 Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші Жақсықылыш қыратынан солтүстік-батысқа қарай 3 км.
20 Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші Көнту теміржол стансасынан шығысқа-солтүстік-шығысқа қарай 5 км.
21 Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар; Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші Сапақ бекетінен солтүстік-шығысқа қарай 1; 1,5 км.
22 Неолит дәуіріндегі адамдар тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші Сексеуіл бекетінен солтүстікке қарай 6 км.
23 Жалғыз ағаш ІІ неолиттік тұрағы, б.д.д. ІІІ-ІІ мыңжылдықтар; Жалғыз ағаш ІІІ неолиттік тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар; Жалғыз ағаш ІV неолиттік тұрағы, б.д.д. ІV-ІІІ мыңжылдықтар археология ескерткіші № 86 теміржол бекетінен шығысқа қарай 1,5 км.

Жалағаш ауданы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Арық ишан кесенесі, 1883 ж. қала құрылысы және сәулет Есет батыр ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 4 км.
2 Сарман кесенесі, ХІХ ғ. басы; Ақмырза кесенесі, ХХ ғ. басы; Қатынтам (Қызтам) кесенесі, ХІХ ғ.; Үбістің үйтамы, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Аққыр ауылынан солтүстік-батысқа қарай 10 км; 14 км; шығысқа қарай 9 км; оңтүстік-батысқа қарай 54 км.
3 Сәкей мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Жаманқара мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Жомарт мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Бытық мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Айқожа кесенесі, ХІХ ғ.; Елемес кесенесі, 1873 ж.; Сары ишан кесенесі, ХІХ ғ.; Сәтбай кесенесі, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Жаңадария ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 15 км; 20 км; 45 км; батысқа қарай 28 км; оңтүстік-батысқа қарай 36 км; 14 км; 80 км; 80 км;
4 Мысық кесенесі, ХІХ ғ. басы қала құрылысы және сәулет Шергелтай ауылынан оңтүстікке 17 км.
5 Теміржол вокзалы ғимараты, ХХ ғ. басы қала құрылысы және сәулет Қаракеткен теміржол бекеті.
6 Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарға арналған ескерткіш, 1975 ж. монументтік өнер құрылысы Жалағаш кенті, Желтоқсан көшесі, №15.
7 Иманқұл мешіті, 1908 ж. киелі нысан Жалағаш кенті, Желтоқсан көшесі, №5.
8 Түмен әулие кесенесі, ХІХ ғ. киелі нысан Шәменов ауылынан солтүстік-батысқа қарай 4,5 км.
9 Мырзабай ахун жерлеу кешені, ХХ ғ. басы киелі нысан Мырзабай ахун ауылынан солтүстік-батысқа қарай 8 км.
10 Әбжали ишан мешіті, 1922 ж. киелі нысан Таң ауылы, Жамбыл Жабаев көшесі, №12.
11 Құмқала І қалашығы, ХІІ-ХІV ғ.ғ.; Құмқала ІІ қалашығы, ХІІ-ХІV ғ.ғ.; Рабат қатын (Қатын қала) қалашығы, ХІІ-ХІХ ғ.ғ. археология ескерткіші Аққыр ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 33,5 км; 35,8 км; солтүстік-батысқа қарай 8 км.
12 Атаусыз асар қалашығы (Қара-асар), б.д. VI-ІХ ғ.ғ.; Сорлыасар қалашығы, б.д. VІ-ІХ ғ.ғ.; Көктонды асар қалашығы, б.д. V-ІХ ғ.ғ.; Моншақты асар қалашығы (Жалаңаштөбе), б.д. V-ІХ ғ.ғ. археология ескерткіші Бұхарбай батыр ауылынан солтүстік-батысқа қарай 3 км, Жалағаш кентінен оңтүстік-батысқа қарай 12 км; Бұхарбай батыр ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 3 км, Жалағаш кентінен оңтүстік-батысқа қарай 12,6 км; Жалағаш кентінен батысқа қарай 9,5 км, Қаракеткен теміржол бекетінен оңтүстікке қарай 10,2 км; Жалағаш кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 8,5 км.
13 Домалақ асар қалашығы, б.д. VІ-ІХ ғ.ғ.; Қособалы асар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. ІХ ғ.; Үңгірлі асар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. ІХ ғ. археология ескерткіші Таң ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 11,7; 10 км; батысқа қарай 9,4 км.

Жаңақорған ауданы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Қойлақы ата моласындағы ескерткіш тас, ХІІ-ХІІІ ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Түгіскен ауылынан оңтүстікке қарай 7 км.
2 Қылауыз ата кесенесі, ХІІ ғ. қала құрылысы және сәулет Әбдіғаппар ауылынан батысқа қарай 5 км.
3 Аққорған мазары, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Түгіскен ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 1 км.
4 Бесарық стансасындағы су қыспақты мұнара, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Бесарық теміржол бекеті.
5 Теміржол вокзал ғимараты, 1905 ж.; Бұрынғы оқу комбинаты ғимараты, 1904 ж. қала құрылысы және сәулет Жаңақорған теміржол бекеті; Жаңақорған кенті, Зұлпхар Мұсаханов көшесі, №2.
6 Қасым ата кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Жаңаарық ауылынан оңтүстікке қарай 20 км.
7 Көккесене сағанасы, ХІ ғ.; Су қыспақты мұнара, 1905 ж.
 
Көккесене
қала құрылысы және сәулет Төменарық ауылынан солтүстік-батысқа қарай 5 км; Төменарық ауылы, Рахманберді Бимұратов көшесі.
8 Жалаңаш ата кесенесі, ХVІ ғ. қала құрылысы және сәулет №26 бекеттен оңтүстік-шығысқа қарай 1 км.
9 Төлегетай-Қылышты ата кесенесі, 2008 ж. (ХІ-ХІІ ғ.ғ.) киелі нысан Әбдіғаппар ауылынан оңтүстікке қарай 7 км.
10 Құмиян қалашығы, ХІІ-ХІІІ ғ.ғ.; Өзгент қалашығы, ХІІ-ХVІІ ғ.ғ; Талап жартас суреттері, б.д.д. ІІ мыңжылдықтың соңы - І мыңжылдықтың басы; Майдамтал жартас суреттері, б.д.д. ІІ мыңжылдықтың соңы - І мыңжылдықтың басы; Аққорған қалашығы, ХІІІ-ХІV ғ.ғ. археология ескерткіші Келінтөбе ауылынан оңтүстік-батысқа 15,7 км; Өзгент ауылынан оңтүстік-батысқа 15 км; Талап ауылынан оңтүстік-шығысқа 35, 10 км; Түгіскен ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 1 км.

Қазалы ауданы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Әзілхан ишан мешіті, 1925 ж. қала құрылысы және сәулет Ақтан батыр ауылы, Ақтан батыр көшесі.
2 Теміржол вокзалы ғимараты, ХХ ғ. басы; Су қыспақты мұнара, ХХ ғ.; Ақтау (Ерқанат) кесенесі, ХІХ ғ. соңы қала құрылысы және сәулет Әйтеке би теміржол бекеті; кенттен оңтүстікке қарай 116 км.
3 1914-1917 жылдары Ғани Мұратбаев оқыған мектеп ғимараты, 1912 ж.; Алматұлы Самырат кесенесі, 1922 ж. қала құрылысы және сәулет Қазалы қаласы, Жамбыл Жабаев көшесі, №41; қаладан оңтүстік-батысқа қарай 6 км.
4 Толыбай батыр кесенесі, ХІХ ғ.; Базар қожа кесенесі, ХХ ғ. басы; Жақайым қорымындағы № 26 құлпытас, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Бекарыстан би ауылынан солтүстікке қарай 6,7, 5, 8 км.
5 Өтеген кесенесі құлпытасымен, ХІХ ғ.; Айдарлы кесенесі, ХІХ ғ. басы қала құрылысы және сәулет Жанқожа батыр ауылынан шығысқа қарай 3,5 км; оңтүстік-батысқа қарай 2,5 км.
6 Су қыспақты мұнара, 1902 ж. қала құрылысы және сәулет Көбек теміржол бекеті.
7 Орақ мұнарасы, 1918 ж.; Келімбет кесенесі, 1898 ж. қала құрылысы және сәулет Қожабақы ауылынан солтүстікке қарай 6 км; батысқа қарай 6,5 км.
8 Сарыбайқазған мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Жабағылы зиратындағы Жабағылы кесенесі, ХІХ ғ.; Жабағылы зиратындағы № 35 атаусыз кесенесі, ХІХ ғ.; Көсе мұнарасы, ХVІІІ ғ. қала құрылысы және сәулет Моншақ ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 84 км; солтүстік-шығысқа қарай 7, 7, 3 км.
9 Қарсақбай кесенесі, ХІХ ғ. соңы; Тоқтықара кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Мұратбаев ауылынан солтүстік-батысқа қарай 4, 7 км.
10 Сырлыбай кесенесі, 1891 ж. қала құрылысы және сәулет Жанкент ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 11 км.
11 Мұнара № 40, ХVІІІ ғ.; Мұнара № 38, ХVІІІ ғ.; Байсын кемпір кесенесі, ХІХ ғ.; Боранбай мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Қуат кесенесі, ХІХ ғ. басы; Кәрібай кесенесі, ХХ ғ. басы; Манас кесенесі, ХVІІІ ғ.; Манас зиратындағы № 65 сағана құлпытасымен, ХІХ ғ.; Манас зиратындағы № 66 сағана (Шалбай кесенесі), ХХ ғ. басы; Манас зиратындағы № 67 сағана (Күнберген кесенесі), ХХ ғ. басы; Манас зиратындағы № 68 сағана (Қожахмет кесенесі), ХІХ-ХХ ғ.ғ.; Дөңқазған зиратындағы № 1 сағана, ХІХ ғ.; Дөңқазған зиратындағы № 2 сағана, ХІХ ғ.; Үшназар қорымындағы Ақназар кесенесі, ХVІІІ ғ.; Үшназар қорымындағы Бекназар кесенесі, ХVІІІ ғ.; Үшназар қорымындағы Қосназар кесенесі, ХVІІІ ғ.; Сағана төртқұлақ № 46 (Айғанат кесенесі), ХІХ ғ. соңы; Қазанғап мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Еспембет кесенесі, (атаусыз кесене № 39), ХІХ ғ. соңы; Таңатар қатын кесенесі, ХІХ ғ. соңы; № 36 құлпытасы, ХІХ ғ.; Манас қорымындағы № 65б құлпытас, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Сарыбұлақ ауылынан солтүстікке қарай 27,5 км; солтүстік-батысқа қарай 21 км; оңтүстік-шығысқа қарай 17 км; оңтүстік-батысқа қарай 2 км; оңтүстікке қарай 15 км; солтүстік-батысқа қарай 27 км; оңтүстік-шығысқа қарай 32, 32, 32, 32, 32 км; оңтүстікке қарай 97, 97 км; солтүстікке қарай 35, 35, 35, 36 км; оңтүстік-шығысқа қарай 27 км; солтүстік-шығысқа қарай 25 км; оңтүстік-шығысқа қарай 50 км; солтүстік батысқа қарай 12,5 км; оңтүстікке қарай 32 км.
12 Найзақұл кесенесі, ХІХ ғ.; Ұзынтам мұнарасы, Х-ХІ ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Түктібаев ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 20, 15 км.
13 Азамат соғысында қаза тапқандарға қойылған ескерткіш, 1957 ж.; Әйтеке би ескерткіші, 2018 ж. монументтік өнер құрылысы Әйтеке би кенті, Жалаңтөс Баһадүр атындағы саябақ; Жанқожа батыр көшесі, №130.
14 Ғани Мұратбаев кеуіті, 1964 ж. монументтік өнер құрылысы Қазалы қаласы, Қорқыт Ата көшесі, №43 (№ 17 мектептің ауласы).
15 Кеңес Одағының Батыры Үрмәш Түктібаевтың ескерткіші, 1985 ж. монументтік өнер құрылысы Түктібаев ауылы, Үрмәш Түктібаев көшесі,

№45.

16 Қожаназар ишан мешіті, ХІХ ғ. киелі нысан Әйтеке би кенті, Біржан сал көшесі, №109.
17 Жанқожа батыр төртқұлағы, 1969 ж. киелі нысан Кәукей ауылынан батысқа қарай 125 км.
18 Әулиетөбедегі зират, ХVІІ ғ.; Кескен Күйік қалашығы, VІІ-Х ғ.ғ.; Күйік қала қалашығы, VІІ-Х ғ.ғ.; Мыңтөбе қалашығы, ХІІ-ХV ғ.ғ. археология ескерткіші Бекарыстан би ауылынан батысқа қарай 20 км; Бозкөл ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 30 км; Кәукей ауылынан батысқа қарай 14, 13 км; Жанкент ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 1 км.

Қармақшы ауданы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Қорқыт ата мазары, Х-ХІ ғ.ғ.
 
қала құрылысы және сәулет Жосалы кентінен шығысқа қарай 20 км.
2 Теміржол вокзалы ғимараты, ХХ ғ.
 
қала құрылысы және сәулет Жосалы теміржол бекеті.
3 Су қыспақты мұнара, ХХ ғ. қала құрылысы және сәулет Жосалы кенті, Көмекбаев көшесі.
4 Еламан мұнарасы, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ.; Қарамырза кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Қуаңдария ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 44,3 км; 7 км.
5 Су қыспақты мұнара, 1902 ж. қала құрылысы және сәулет Диірментөбе теміржол бекеті.
6 Мұнаралы мұнарасы, ХVІІІ ғ.; Тықы батыр кесенесі, ХІХ ғ.; Еркебай кесенесі, ХІХ ғ.; Ақмәмбет кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Кекірелі ауылынан солтүстік-батысқа қарай 35 км; оңтүстік-батысқа қарай 12,3 км; солтүстік-шығысқа қарай 33,5 км; оңтүстік-батысқа қарай 22 км.
7 Әлімбай кесенесі, ХІХ ғ.; Төлеген қатын кесенесі, ХІХ ғ. басы қала құрылысы және сәулет Көмекбаев ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 14 км; шығысқа қарай 26 км.
8 Су қыспақты мұнара, 1902 ж. қала құрылысы және сәулет Қорқыт теміржол бекеті.
9 Тұрмағамбет Ізтілеуовтің ескерткіш таңбасы, ХХ ғ. қала құрылысы және сәулет Тұрмағамбет Ізтілеуов ауылы, Ешнияз сал көшесі.
10 Абыла жел диірмені, 1940 ж. қала құрылысы және сәулет Жосалы кенті, Алмағамбет Ысқақов көшесі.
11 Марал ишан кесенесі, ХІХ ғ.; Қалқай ишан кесенесі, ХІХ ғ.
 
киелі нысандар Жосалы кентінен шығысқа қарай 18 км.
12 Моншақты асар қалашығы, б.д. V-ІХ ғ.ғ.; Сортөбе қалашығы, VІІ-ІХ ғ.ғ.; Томпақ асар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. ІV-V ғ.ғ.; Бидайық асар қалашығы, б. д.д. І мыңжылдықтың соңы - б. д. ІV ғ. археология ескерткіші Жосалы кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 48 км; батысқа қарай 12 км; оңтүстік-батысқа қарай 60, 65 км.
13 Тас асар қалашығы, б.д. VІ-VІІ ғ.ғ.; Жалпақ асар қалашығы, б.д. VІ-VІІ ғ.ғ.; Қаралы асар қалашығы (Жетіасар № 6), б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д V-VІІ ғ.ғ.; Тік асар қалашығы (Жетіасар № 10), б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. ІV-V ғ.ғ.; Робинсай (Бұзық асар) қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. V-VІІ ғ.ғ.; Құрайлы асар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. V-VІІ ғ.ғ. археология ескерткіші Тұрмағанбет Ізтілеуов ауылынан солтүстік-батысқа қарай 12, 9,7 км; батысқа қарай 8 км; оңтүстік-батысқа қарай 25 км; солтүстік-батысқа қарай 35 км; батысқа қарай 14 км.
14 Алыпқорған қалашығы, б.д.д. ІV-ІІ ғ.ғ. археология ескерткіші Байқоңыр қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 25 км.
15 Аралбай қалашығы, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ.; Жаман асар қалашығы, б.д. І мыңжылдық; Орынбай қала қалашығы, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ.; Қабыл қорғаны, б.д.д. ІV-ІІ ғ.ғ.; Белтам кесенесі, б.д.д. ІV-ІІ ғ.ғ археология ескерткіші Көмекбаев ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 145 км; солтүстікке қарай 22 км; оңтүстік-батысқа қарай 130 км; батысқа қарай 47 км; оңтүстік-батысқа қарай 98 км.
16 Сеңгіртам қалашығы, б.д.д. ІV-ІІ ғ.ғ.; Іңкәр-қала қалашығы, б.д.д. ІV-ІІ ғ.ғ. археология ескерткіші Қызылорда қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 225 км, Көмекбаев ауылынан оңтүстікке 96 км.
17 Асар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. І мыңжылдықтың ортасы; Түгіскен І-ІІ жерлеу кешендері, б.д.д. І мыңжылдықтың І жартысы; Баланды І (Бұланды) қамалы, б.д.д. ІІІ-ІІ.ғ.ғ. археология ескерткіші Қуаңдария ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 9 км; оңтүстік-батысқа қарай 60 км; оңтүстікке қарай 70 км.
18 Базар асар қалашығы, б.д. VІ-VІІІ ғ.ғ. археология ескерткіші Жалпақ асар қалашығынан батысқа қарай 8,2 км, Алтынасар қалашығынан солтүстік-шығысқа қарай 10 км.
19 Үлкен Қос асар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. VI ғ.; Кіші Қос асар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. VI ғ.; Жоласар қалашығы, б.д.д. І мыңжылдықтың соңы - б.д. VI ғ. археология ескерткіші Алдашбай ахун ауылынан солтүстік-батысқа қарай 23 км; батысқа қарай 25 км.

Сырдария ауданы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Сүнбейбі кесенесі, ХVІІІ ғ. қала құрылысы және сәулет Айдарлы ауылынан солтүстікке қарай 10 км.
2 Шалбас батыр мұнарасы, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ.; Қалжан ахун сағанасы, ХІХ-ХХ ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Қалжан ахун ауылынан батысқа қарай 12 км.
3 Теміржол вокзалы ғимараты, 1905 ж.; Су қыспақты мұнара, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Тереңөзек кенті, Азатбақыт Әлиакбаров көшесі.
4 Қалжан ахун мешіт-медресесі, ХІХ-ХХ ғ.ғ. киелі нысан Қалжан ахун ауылынан батысқа қарай 12 км.
5 Асанас қалашығы, VІІ-ХV ғ.ғ.; Кішіасар қалашығы, б.д. VІ-ІХ ғ.ғ.; Қос асар қалашығы, б.д. VІІ-Х ғ.ғ.; Үлкенасар қалашығы, б.д. VІ-ІХ ғ.ғ.; Күмісасар қалашығы, б.д. VІ-ІХ ғ.ғ.; Жетімасар қалашығы, б.д.д. 1 мыңжылдықтың ортасы - б.д. VІ-VІІ ғ.ғ; Заңғарқала қалашығы, ІХ-ХІ ғ.ғ. археология ескерткіші Айдарлы ауылынан батысқа қарай 8 км; Шаған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 5,3 км; Нағи Ілиясов ауылынан батысқа қарай 5,5 км; Шаған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 6, 8 км; Шіркейлі ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 1 км; Іңкәрдария ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 30 км.

Шиелі ауданы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Су қыспақты мұнара, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Бәйгеқұм теміржол стансасы.
2 Бақты ата мазары, ХVІІ-ХVІІІ ғ.ғ.; Қабыл ата кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Қызылқайың ауылынан солтүстікке қарай 800 м; оңтүстікке қарай 13 км.
3 Су қыспақты мұнара, 1904 ж. қала құрылысы және сәулет Сұлутөбе теміржол стансасы.
4 Бәкі кесенесі, ХІХ ғ.; Тәжібай кесенесі, ХІХ ғ.; Мақұлтам кесенесі, ХІХ ғ.; Құлтан кесенесі, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Сұлутөбе ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 100 км.
5 Теміржол вокзалы ғимараты, ХХ ғ. қала құрылысы және сәулет Шиелі теміржол стансасы.
6 Ыбырай Жақаевтың қабіріне қойылған ескерткіш, 1984 ж. қала құрылысы және сәулет Ыбырай Жақаев ауылы, Ыбырай Жақаев көшесі.
7 Нартай Бекежанов мемориалдық өнер музейі ғимараты, 1993 ж. қала құрылысы және сәулет Нартай Бекежанов ауылы, Нартай Бекежанов көшесі, №5.
8 Мұстафа Шоқай ескерткіші, 1998 ж. монументтік өнер құрылысы Шиелі кентінің орталық алаңында.
9 Оразай ишан кесенесі, ХVІІІ ғ.; Ахмет ишан кесенесі, ХХ ғ. киелі нысан Сұлутөбе ауылынан оңтүстік-шығысқа 15; солтүстік-шығысқа қарай 100 км.
10 Есабыз қабірі, ХХ ғ. киелі нысан Бәйгеқұм ауылынан шығысқа қарай 5 км.
11 Нәнсай қалашығы, орта ғасыр дәуірі; Жер асты жолы, уақыты белгісіз археология ескерткіші Бала би ауылынан солтүстік-батысқа қарай 26, 15 км.
12 Рабат-1 бекінісі, ХІV-ХVІ ғ.ғ; Рабат-2 бекінісі, ХІV-ХVІ ғ.ғ; Рабат-3 бекінісі, ХІV-ХVІ ғ.ғ; Рабат-4 бекінісі, ХІV-ХVІ ғ.ғ; Рабат-5 бекінісі, ХІV-ХVІ ғ.ғ; Тастөбе (Тазтөбе) қалашығы, орта ғасыр дәуірі; Мортық бекіністі мекені, Х-ХІV ғ.ғ. археология ескерткіші Жаназар батыр ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 17, 18, 20, 21, 26 км; батысқа қарай 26, 15 км.
13 Қызылтам қалашығы, ХІІ-ХІХ ғ.ғ.; Ақтөбе қалашығы, VІІІ-ХІІІ ғ.ғ. археология ескерткіші Жансейіт ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 5, 8 км.
14 Бестам қалашығы, Х-ХІV ғ.ғ. археология ескерткіші Жиделіарық ауылынан солтүстік-батысқа қарай 5 км.
15 Сұлутөбе қалашығы, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ. археология ескерткіші Сұлутөбе ауылынан солтүстікке қарай 2 км.

Қызылорда қаласы

өңдеу
р/с Ескерткіштің атауы Ескерткіш суреті Ескерткіш түрі Ескерткіштің орналасқан жері
1 Бұрынғы қыздар приход училищесі ғимараты (қазіргі дүкен), 1878 ж. қала құрылысы және сәулет Училище көшесі, №21.
2 Теміржол вокзалы ғимараты, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет
3 Көркемсурет шеберханасы ғимараты, ХХ ғ. қала құрылысы және сәулет Ахмет Байтұрсынов көшесі, №44.
4 Асқар Тоқмағамбетов атындағы мәдениет орталығы ғимараты, 1959 ж.
 
қала құрылысы және сәулет Қазыбек би көшесі, №21.
5 Қалалық атқару комитетінің ғимараты, ХХ ғ. қала құрылысы және сәулет Желтоқсан көшесі, №18.
6 Қалалық монша ғимараты, ХХ ғ.; Нартай Бекежанов атындағы қазақ академиялық музыкалық драма театрының ғимараты, 1985 ж. қала құрылысы және сәулет Әйтеке би көшесі, №10, №44А.
7 Су қыспақты мұнара, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Орынбай Жанәділов көшесі.
8 № 5 магазин ғимараты, ХХ ғ. қала құрылысы және сәулет Дінмұхаммед Қонаев пен Сұлтан Сүлейменов көшелерінің қиылысы.
9 Облыстық әскери комиссариаттың шақыру пункті ғимараты (бұрынғы казарма), ХІХ ғ. аяғы қала құрылысы және сәулет Иса Токтыбаев-2 тұйығы, ғимарат №1.
10 Транспорттық прокуратура ғимараты, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Привокзал тұйығы, №5.
11 Теміржолшылар клубы ғимараты, 1924 ж.; Теміржол милициясы ғимараты (қазіргі «Ақмешіт» музейі), 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Еркін Әуелбеков көшесі, №41, №8.
12 Бауырластар бейіті, 1920 ж. қала құрылысы және сәулет Иса Тоқтыбаев көшесі.
13 Облыстық тарихи-өлкетану мұражайы ғимараты, 1953 ж.
 
қала құрылысы және сәулет Мұхтар Әуезов көшесі, №20.
14 Қаналы мешіті, ХІХ-ХХ ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Абай ауылынан солтүстікке қарай 35 км.
15 Локомотив депо ғимараты, 1904 ж. қала құрылысы және сәулет Әбзәли Егізбаев көшесі, №38.
16 Теміржол вокзалы ғимараты, 1905 ж.; Су қыспақты мұнара, 1905 ж. қала құрылысы және сәулет Қараөзек теміржол стансасы.
17 № 12 кесене, ХІХ ғ. қала құрылысы және сәулет Ақжарма ауылынан солтүстік-батысқа қарай 7 км.
18 Наурызбай мұнарасы, ХVІІІ-ХІХ ғ.ғ. қала құрылысы және сәулет Қарауылтөбе ауылынан солтүстікке қарай 4,5 км.
19 Өшпес Даңқ мемориалы, 1975 ж.; Сыр бойының батырлары ескерткіші, 2006 ж. монументтік өнер құрылысы Дінмұхаммед Қонаев көшесі.
20 Ғани Мұратбаев ескерткіші, 1975 ж. монументтік өнер құрылысы Орталық стадионның алды.
21 Асқар Тоқмағамбетов мүсіні, 1986 ж. монументтік өнер құрылысы Асқар Тоқмағамбетов атындағы мәдениет орталығының алды.
22 Қорқыт ата кітабының 1300 жылдығына арналған ескерткіш, 2000 ж. монументтік өнер құрылысы ІІІ ірілендірілген квартал.
23 Әлия Молдағұлова мүсіні, 1977 ж. монументтік өнер құрылысы № 112 мектеп ауласында, Әлия Молдағұлова көшесі.
24 Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарға қойылған белгі, 1980 ж. монументтік өнер құрылысы Тасбөгет кенті, Шахмардан Есенов көшесі.
25 Жалаңтөс Баһадүр ескерткіші, 2010 ж монументтік өнер құрылысы Сұлтан Бейбарыс және Жібек жолы көшелерінің қиылысында.
26 Бұқарбай Естекбайұлы ескерткіші, 2012 ж. монументтік өнер құрылысы Ғани Мұратбаев көшесі, №72 Б.
27 Саяси қуғын-сүргін құрбандарына арналған мемориалды ескерткіш, 1998 ж. монументтік өнер құрылысы Арай ықшам ауданы.
28 Жанқожа Нұрмұхамедұлы ескерткіші, 2014 ж. монументтік өнер құрылысы Теміржол вокзалы маңында.
29 Әбілдә Тәжібаев мүсіні, 2015 ж. монументтік өнер құрылысы Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы, №53 Д.
30 Мұстафа Шоқай ескерткіші, 2018 ж.
 
монументтік өнер құрылысы Ыбырай Жақаев көшесі.

Дереккөздер

өңдеу
  1. [1]Қызылорда облысы бойынша жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімін бекіту туралы