Уикипедия:Бүгін/Желтоқсан
| Бүгін |
|
Қаңтар | Ақпан | Наурыз | Сәуір | Мамыр | Маусым | Шілде | Тамыз | Қыркүйек | Қазан | Қараша | Желтоқсан |
Жобадағы жуықтағы өзгерістер – Уикипедия:Бүгін жобасын өңдеу нұсқаулары
Қазір 09:30 Бейсенбі, 14 қараша, 2024 (UTC+5) – Бұл бетті жаңарту
| << | Желтоқсан оқиғалары |
>> | ||||
| Жек | Дүй | Сей | Сәр | Бей | Жұм | Сен |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 31 | |||
| Басты бетте көрінетін тарихи оқиғалар мұрағаты 2024 күн орналастыруы | ||||||
Мерекелер
Қазақстан — Тұңғыш президент күні
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
- 1971 — Автоматтандырылған планетаралық Марс-3 станциясынан төменге түсетін аппарат бөлініп шықты. Сол күннен бастап, Марстан Жерге бейнедабыл жіберу басталды. Осылайша, Марстың атмосферасы мен үстіңгі қабатын зерттеу 8 айға дейін созылды.
- 1945 — АҚШ-та алғашқы ядролық реактор пайда болды.
- 1901 — АҚШ-та қауіпсіз «Жилетт» ұстарасы шықты.
Туғандар
Қайтыс болғандар
- 1814 — Маркиз де Сад (1740), француз жазушысы.
- 1916 — Франческо Паоло Тости (1846), италияндық композитор.
- 1918 — Эдмон Ростан, француз ақыны және драматург.
- 1987 — Луис Федерико Лелуар (1906), Аргентина биохимигі, 1970 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
- 1803 — Фёдор Иванович Тютчев, орыс ақыны.
- 1901 — Уолт Дисней, американдық кинорежиссёр-мультипликатор, продюсер, суретші.
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
- 1768 — Эдинбургте Британ энциклопедиясы жарық көрді.
- 1945 — американдық инженер Перси Спенсер микротолқынды пешті патенттеді.
- 1997 — «Руслан» атты жүк ұшағы Иркутск ІІ-дегі халық тұратын аймаққа құлады.
Туғандар
- 1841 — Фредерик Базиль, француз суретшісі, импрессионизмнің негіздеушісінің бірі.
- 1939 — Әбіш Кекілбаев, Қазақстан жазушысы, мемлекеттік және қоғам қайраткері.
- 1950 — Джо Хисаиси, жапон-американдық композитор.
Қайтыс болғандар
- 1185 — Альфонс I Энрикеш (1109), Португалияның бірінші королі.
- 1882 — Энтони Троллоп (1815), ағылшын жазушысы.
- 1991 — Ричард Стоун (1913), ағылшын экономисті, 1984 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
– тарихы
Мейрамдар
БҰҰ Халықаралық азаматтық авиация күні.
АҚШ, Жапонияның Пёрл-Харборға шабуыл жасауының 70 жылдығы.
Украина, Жергілікті өзін-өзі басқару күні.
Оқиғалар
- 1732 — Лондонда «Ковент-Гарден» театры ашылды.
- 1941 — Жапонияның Пёрл-Харборға шабуыл жасауы.
- 1968 — АҚШ-та кітапханаға кітапты қайта тапсыру ұзақтығына байланысты рекорд жасалды. Ричард Додд кітапханаға 1823 жылы өзінің атасы алған кітапты қайтарды.
- 1972 — «Аполлон-17» ғарыш кемесінің экипажы «Көгілдір шар» фотосуретін түсірді.
- 1988 — Армениядағы жер сілкінісі Спитак қаласын түгелімен жойып жіберді.
Туғандар
- 903 — Абу-л-Хусейн Абд-ар-Рахман ибн Умар ас-Суфи, парсы астрономы және математигі.
- 1598 — Джованни Лоренцо Бернини, италияндық архитектор және мүсінші.
- 1808 — Хью Маккалох, американың қаржы қызметкері, мемлекеттік қайраткер.
- 1810 — Теодор Шванн, неміс гистологы және физиолог, жасушалар теориясының авторы.
- 1872 — Йохан Хёйзинга, Нидерланд философы және тарихшысы.
- 1958 — Шаймұрат Шаукетұлы Отарбаев, генерал-майор.
Қайтыс болғандар
- 1254 — Иннокентий IV (1195), рим папасы.
- 1826 — Джон Флексман (en:John Flaxman) (1755), ағылшын мүсіншісі және суретшісі.
- 1912 — Джордж Говард Дарвин (1845), ағылшын астрономы және математигі, Чарльза Дарвиннің екінші ұлы.
- 1947 — Николас Мюррэй Батлер, американдық педагог, 1931 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты. (1862).
- 1993 — Вольфганг Пауль (1913), неміс физигі, 1989 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
– тарихы
Мейрамдар
Болгария, Студент күні.
Солтүстік Македония, Студент күні.
Румыния, Конституция күні.
Өзбекстан, Конституция күні.
Оқиғалар
- 1980 — Нью-Йоркте «Битлз» тобының көшбасшысы Джон Леннон қасақана өлтірілді.
- 1990 — Оңтүстік Африкадағы Норвуд қаласындағы супермаркетте әлемдегі ең үлкен пицца дайындалды.
Туғандар
- 1865 — Ян Сибе́лиус (1957), фин композиторы.
- 1927 — Владимир Александрович Шаталов, кеңес ғарышкері.
- 1947 — Томас Роберт Чек, американ молекулярлық биолог, 1989 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
- 1875 — Ёнэдзиро Ногути, жапон ақыны, әдебиет зерттеушісі.
Қайтыс болғандар
- 1864 — Джордж Буль (1815), ағылшын математигі.
- 1980 — Джон Леннон (en:John Winston Ono Lennon) (1940), әйгілі Британ рок-музыканты, әнші, композиторы, ақыны, қоғам қайраткері және «The Beatles» тобының негіздеушісі.
– тарихы
Мейрамдар
- БҰҰ, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы халықаралық күрес күнi.
Оқиғалар
- 1929 — «Правда» газеті алғаш рет «Төрт жылда – бес жылдық» деген ұран шығарды.
- 1992 — Джордж Сорос өз атымен аталатын Халықаралық ғылыми қор ашты.
Туғандар
- 1832 — Адальберт Крюгер, неміс астрономы.
- 1891 — Максим Богданович, белорус ақыны.
- 1920 — Карло Алзелио Чампи, Италия президенті.
- 1956 — Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов, Астана қаласының әкімі.
Қайтыс болғандар
- 1048 — Әбу Райхан әл-Бируни, орта азиат оқымысты-энциклопедші және ойшыл
- 1814 — Джозеф Брама, ағылшын өнертапқышы.
- 1906 — Фердинанд Брюнетьер (1849), француз жазушысы және сыншысы.
- 1971 — Всеволод Никанорович Иванов (1888), орыс жазушысы, тарихи повестердің авторы.
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
- 1901 — батыста радионы ойлап тапқан өнертапқыш ретінде танымал итальяндық физик Гульельмо Маркони алғаш рет Атлант мұхиты арқылы радиодабыл беруді жүзеге асырды.
- 1991 — Қазақстан Республикасының Президенті "1986 жылы 17-18 желтоқсанында болған оқиғаға қатысқаны үшін жауапқа тартылғандарды ақтау туралы" Жарлыққа қол қойды.
- 1991 — Қазақстанның кеден қызметі құрылды.
Туғандар
- 1766 — Николай Михайлович Карамзин, орыс жазушысы және тарихшысы (1826).
- 1821 — Гюстав Флобер, француз жазушысы.
- 1928 — Шыңғыс Айтматов, ойшыл гуманист, данагөй, қазақ-қырғызға ортақ халық жазушысы.
Қайтыс болғандар
- 1766 — Иоганн Кристоф Готшед (1700), неміс ғалымы және жазушысы
- 1955 — Антун Добронич (en:Antun Dobronić) (1878), хорват композиторы.
- 1999 — Джозеф Хеллер (1923), американ жазушысы.
- 2003 — Гейдар Алиев (1923), Әзірбайжан президенті.
– тарихы
Мейрамдар
Мальта, Республика күні.
Оқиғалар
- 1922 — Америкада төбесі ашық автомобиль патентелді. Вильям Киссель мен Фридрих Вернердің өнертабысы жабық көліктердің саяхатқа шығуға арналуына ықпал етті.
Туғандар
- 1720 — Карло Гоцци (1806), итальяндық драматург.
- 1797 — Генрих Гейне (1856), неміс ақыны.
- 1816 — Вернер фон Сименс (1892), неміс инженері, өнертапқыш, ғалым, Siemens серіктестігінің құрылтайшысы.
- 1900 — Карел Тейге, чех жазушысы, аудармашы, әдебиет сыншысы, публицист, суретші
Қайтыс болғандар
- 1466 — Донателло, Қайта өрлеу дәуіріндегі италияның ең керемет мүсіншілерінің бірі.
- 1867 — Артур Гротгер, поляк суретшісі.
- 1930 — Фриц Прегль (1869), Австрия химигі, 1923 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
- 1935 — Франсуа Огюст Виктор Гриньяр, француз химигі, 1912 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
- 2009 — Пол Самуэльсон, американдық экономист, 1970 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
– тарихы
Туғандар
- 1503 — Мишель де Нотрдам (Нострадамус), дәрігер, астролог, механик, әулие.
- 1820 — Елизавета Николаевна Ахматова, орыс жазушысы және аудармашы.
- 1895 — Поль Элюар, француз ақыны(1952).
- 1920 — Розмари Сатклиф, ағылшын жазушысы, көптеген тарихи роман дардың авторы
- 1922 — Николай Геннадиевич Басов, кеңес физигі, 1964 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты. (2001).
Қайтыс болғандар
- 1788 — Карл Филипп Эммануил Бах, неміс композиторы, Иоганн Себастьян Бахтың екінші ұлы (1714 жылы туылған).
- 1799 — Джордж Вашингтон, АҚШ-тың тұңғыш президенті.
- 1860 — Джордж Гамильтон Гордон Эбердин, ағылшын саяси қайраткері (1784).
- 1984 — Висенте Александре (en:Vicente Aleixandre) испандық ақын, 1977 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты. (1898).
- 1989 — Андрей Дмитриевич Сахаров, кеңес физигі және қоғам қайраткері, 1975 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты. (1921).
- 1990 — Фридрих Дюрренматт, Швейцария жазушысы (р. 1921).
– тарихы
Мейрамдар
Туғандар
- 1798 — Антонио Гванданьоли, итальяндық ақын (1858).
- 1852 — Антуан Анри Беккерель, француз физигі, 1903 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты. (1908).
- 1907 — Оскар Нимейер, Бразилия архитекторы.
- 1931 — Сюнтаро Таникава, жапон ақыны, сонымен қатар сценарийшісі, балаларға арналған иллюстрациялық кітаптардың авторы.
Қайтыс болғандар
- 1675 — Ян Вермеер, голланд суретшісі (1632).
- 1683 — Исак Уолтон (en:Izaak Walton) (1593), ағылшын жазушысы.
- 1897 — Альфонс Доде, француз жазушысы (1840).
- 1958 — Вольфганг Паули, Швейцария физигі, 1945 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты. (1900).
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
- 1889 — Италияндық “Милан” футбол клубы құрылды.
- 1986 — Алматыда болған қазақ жастарының КСРО үкіметінің отаршылдық, әміршіл-әкімшіл жүйесіне қарсы наразылық қимылдары.
- 1991 — Қазақстан Республикасының «Тәуелсіздік декларациясы» қабылданды.
Туғандар
- 1770 — Людвиг ван Бетховен, неміс композиторы (1827).
- 1857 — Эдвард Эмерсон Барнард, американдық астроном (1923)
- 1882 — Золтан Кодай, венгер композиторы.
- 1928 — Филип К. Дик, американдық жазушы (1982)
- 1929 — Бибігүл Төлегенова, қазақ әншісі (лирикалық-колоратуралық сопрано)
Қайтыс болғандар
- 1809 — Антуан де Фукруа (en:Antoine François, comte de Fourcroy) (1755), иридий химиялық элементін ашқан француз физигі.
- 1859 — Вильгельм Гримм, неміс филологы (1786).
- 1943 — Мәншүк Мәметова, қаһарман қазақ қызы, Кеңес одағының Батыры (1944).
- 1965 — Уильям Сомерсет Моэм, ағылшын жазушысы (1874)
– тарихы
Оқиғалар
- 1986 — тарихта «Желтоқсан оқиғасымен» белгілі. Жастардың орталық алаңға жаппай көтеріліске шығу себебі - Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті Пленумының бірінші хатшы Дінмұхаммед Қонаевты орнынан алып, оның орнына қазақ тілінен, тарихынан, әдет-ғұрпы мен мәдениетінен еш хабары жоқ, ешқашан Қазақстанда тұрмаған Геннадий Колбинді тағайындауы еді. Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің алдына жиналған жастар Пленумның бұл шешіміне наразылық білдіріп, оны өзгертуді сұрады. Ал, республика басшылығы жастармен келісім жүргізудің орнына оларға қарсы қатал әскери күш қолданып, аяусыз жаныштады. Ал, барлық БАҚ арқылы оларды нашақорлар мен алқаштар, бұзақылар етіп көрсетті. Алайда, алаңға шыққан жастар арасында бірде-бір есірткі құмар болмаған. Тек 1990 жылы ғана бұл оқиға ұлттық сипат алды. 1986 жылы алаңға шығып, бас бостандығынан айырылған жазықсыз жастардың бәрі дерлік ақталды.
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
- БҰҰ, Халықаралық кедейлерге көмек көрсету күні.
Оқиғалар
- 1863 — ағылшындық Фредерик Уолтон линолеумді патенттеді.
- 1966 — БҰҰ Бас Ассамблеясында мемлекеттердің ғарыш кеңістігін зерттеп пайдалану принциптерін жіктеп беретін космос туралы келісім-шарт мақұлданды. Келісімнің негізгі ойы – әр мемлекетке ғарыш кеңістігінде жүргізілген кез-келген қызметі үшін бірдей жауапкершілік жүктеу.
– тарихы
Мейрамдар
- БҰҰ, Халықаралық ынтымақтастық күні.
Туғандар
- 1629 — Питер де Хох, голланд суретшісі.
- 1841 — Фердинанд Бюиссон (1932), француз пацифисті, 1927 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
- 1873 — Мехмет Акиф Эрсой (1936), түрік жазушысы және ақыны, Түркия әнұранның авторы.
- 1890 — Ярослав Гейровский (1967), Чехия химигі, 1959 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
- 1901 — Роберт Ван де Грааф (1967), электростатикалық генераторды ойлап тапқан американдық физик.
Қайтыс болғандар
- 1838 — Эжезип Моро (шын аты Пьер Жак Руйо) (Hégésippe Moreau — Pierre Jacques Rouillot) (1810), француз ақыны.
- 1872 — Гюнтер Айх, неміс жазушысы.
- 1952 — Иван Ольбрахт, чех жазушысы, публицист, журналист, қоғам қайраткері.
– тарихы
Оқиғалар
- 1898 — Пьер және Мари Кюри радий химиялық элементің ашты.
- 1937 — Голливудта анимация тарихында алғаш рет толықметражды мультфильм «Ақша қар мен жеті гном» жарық көрді
- 1957 — Гондурас конституциясы қабылданды.
- 1990 — Ақмолада (қазіргі Астана қаласы) Максим Горький атындағы орыс драма театры ашылды.
- 1991 — Алматыда «ТМД»-ның мақсаттары мен ұстанымдары Декларациясына» қол қойылды.
Туғандар
- 1773 — Броун Роберт, Броундық қозғалысты ашқан британдық ғалым.
- 1796 — Томаш Зан, поляк ақыны (1851).
- 1879 — Иосиф Виссарионович Сталин, кеңестік мемлекеттік, саяси және әскери қайраткері.
- 1890 — Мёллер, Герман Джозеф, американдық генетик, физиология және медицинадан 1946 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
- 1917 — Генрих Бёлль, неміс жазушысы, 1972 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты. (1985).
Қайтыс болғандар
- 1375 — Джованни Бокаччо (1313), итальяндық жазушысы, «Декамерон» шағырмасының авторы.
- 1940 — Фрэнсис Скотт Фицджеральд (1896), американдық жазушысы.
- 1958 — Лион Фейхтвангер (1884), неміс жазушысы.
- 1989 — Сэмюэл Беккет (1906), ирландық жазушы, драматург, 1969 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Туғандар
- 1984 — Basshunter, швед әнші, музыкалық продюсер мен ди-джей
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
- БҰҰ Әлемдік Сноубординг күні.
Жапония Император туған күні.
Оқиғалар
- 1876 жыл — Осман империясының алғашқы конституциясы қабылданды.
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
- 1970 жыл — Шәкен Кенжетайұлы Айманов (1914 ж.т.) , қазақтың әйгілі актері, режиссер.1964ж КСРО-ның халық артісі
– тарихы
- 1801 — Англияда алғаш рет жолаушылар автокөлігі жолға шықты.
- 1865 — Ку-клукс-клан атты АҚШ-тағы нәсілшіл астыртын ұйым құрылды.
- 1910 — әскери қайраткер, жазушы, КСРО Батыры Бауыржан Момышұлы дүниеге келді.
- 1924 — Албанияның мемлекеттік басқару формасы республика етіп өзгертілді.
- 1944 — Қазақ академиялық опера және балет театрының сахнасында алғаш рет «Абай» операсы қойылды.
- 1957 — Ауғанстан Ислам мемлекеті алғашқы президенті Хамид Карзай дүниеге келді.
- 1961 — Әзірбайжанның билік басындағы президенті Илхам Гейдарұлы Әлиев дүниеге келді.
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Оқиғалар
- 1925 — Қызылордада, сол кездегі Қазақстанның астанасы, Әуезов атындағы драма театр ашылды. Театр Мұхтар Әуезовтың «Еңлік-Кебек» пьесасымен ашылды.
- 1946 — бастап Лас-Вегас ойын бизнесінің әлемдік астанасы болуға алғашқы қадам жасады.
Туғандар
- 1894 — Тұрар Рысқұлов, қазақ халқының көрнекті перзенті, белгілі қоғам және мемлекет қайраткері.
– тарихы
Оқиғалар
- 1871 — лондондық «Хрусталь сарайында» алғашқы дүниежүзілік мысықтар мен марғаулар көрмесі өткізілді.
- 1938 — Социалистік Еңбек Ері атағы енгізілді. Бұл атаққа шаруашылық және әлеуметтік-мәдени құрылыс саласында еткен ерен еңбек үшін берілді.
- 1945 — Халықаралық валюта қоры мен Халықаралық қайта құру және даму банкі құрылды. Аталмыш ұйымға Қазақстан 1992 жылы енді.
Дүниеге келгендер
- 1571 — Иоганн Кеплер, неміс математигі және астроном (1630).
- 1654 — Якоб Берну́лли, Швейцария математигі (1705).
- 1822 — Луи Пастер, француз химигі және биолог.
Қайтыс болғандар
- 1585 — Пьер де Ронсар (1524), француз ақыны.
- 1932 — Арвид Ярнефельт, фин жазушысы.
- 1941 — Мұстафа Шоқай, қоғам және мемлекет қайраткері
- 1953 — Юлиан Тувим (1894), поляк ақыны.
- 2007 — Бенәзир Бһутто, Пәкістанның премьер-министрі
– тарихы
Мейрамдар
Туғандар
- 1630 — Людольф Бакхёйзен, Нидерланд суретшісі.
- 1856 — Вудро Вильсон, АҚШ-тың 28-президенті (1913-1921жж.).
- 1907 — Қажым Жұмалиев, ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері
- 1944 — Кэри Муллис, американдық биохимик, химия саласы бойынша 1993 жылы Нобель сыйлығын иеленген.
- 1955 — Лю Сяобо, Қытай құқық қорғаушысы, 2010 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты.
Қайтыс болғандар
- 1736 — Антонио Кальдара, итальяндық композитор.
- 1923 — Густав Эйфель, Эйфел мұнарасын құрастырған инженер.
- 1925 — Сергей Александрович Есенин (1895), орыс, кеңес ақыны.
- 1945 — Теодор Драйзер (1871), американ жазушысы.
- 2004 — Сузан Зонтаг (1933), американ жазушысы.
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
Мейрамдар
Оқиғалар
Дүниеге келгендер
Қайтыс болғандар
– тарихы
| Бүгін |
|
Қаңтар | Ақпан | Наурыз | Сәуір | Мамыр | Маусым | Шілде | Тамыз | Қыркүйек | Қазан | Қараша | Желтоқсан |
Жобадағы жуықтағы өзгерістер – Уикипедия:Бүгін жобасын өңдеу нұсқаулары
Қазір 09:30 Бейсенбі, 14 қараша, 2024 (UTC+5) – Бұл бетті жаңарту