Құрбанқұлы Мәлікқұлыұлы Бердімұхамедов
Басқа мағыналар үшін Бердімұхамедов деген бетті қараңыз.
Құрбанқұлы Мәлікқұлыұлы Бердімұхамедов (түрікм. Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedow; 29 маусым 1957 жыл, Гөкдепе этрапы, Ашхабад облысы) — түрікменстандық саяси қайраткер, 2021 жылдан бері Ұлттық Кеңес Халық Мәслихатының төрағасы, 2006–2022 жылдары елдің 2-президенті. Медицина ғылымының докторы, профессор.
_(cropped).jpg)
_of_Turkmenistan.png)
_-_ribbon_bar.png){kind=small}
Ғылыми дәрежелері бар медицина және экономика ғылымдарының докторы, Түрікменстан Ғылым академиясының академигі. 2007–2013 жылдардағы Түрікменстан Демократиялық партиясының төрағасы.[5]
Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың президенттілігі әлем бойынша авторитарлығы және жеке басына табынуы үшін үлкен сынға алынды.
Өмірбаяны
өңдеуШығу тегі
өңдеуҚұрбанқұлы Бердімұхамедов 1957 жылы 29 маусым күні Ашхабад облысы (қазіргі Ахал уәлаяты), Гөктепе ауданындағы Бабарап ауылында дүниеге келген. Түрікмен тайпасының өкілі теке (Текин), оның өкілдері 1985 жылдан бастап республиканың басқаруында. Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың Мәлікқұлы Бердімұхамедұлы Бердімұхамедов (1932–2021), педагог және тарихшы және Оғылабат Эдже (Әже) Бердімұхамедованың отбасында дүниеге келді. Әкесі ұзақ уақыт КСРО ІІМ жүйесінде жұмыс істеген, атағы подполковник болған. Қазіргі кезде елде Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың ата-аналарының жеке басына табынушылығы бар. Атасы Бердімұхамед Аннаев белгілі мұғалім болған, бастауыш мектептің директоры болып жұмыс істеген, Ұлы Отан соғысы жылдарында майданда соғысқан.[6] Құрбанқұлы отбасындағы жалғыз ұлы болды, оның әпкелерінің аты-Гүлнабат, Дурдынабат, Гүлжамал, Огульджамал және Мяхри. Сыбыс бойынша, оның нағыз әкесі өмір бойы Түрікменстанның бұрынғы президенті Сапармұрат Атайұлы Ниязов болған.[7]
Медицина және саясат
өңдеуТүрікмен Мемлекеттік медицина институтын (1979), Мәскеу медицина институтының аспирантурасын (1990) бітірген. 1979 – 1987 жылдары Ашхабадта дәрігерлік қызмет атқарды. 1990 – 1995 жылдары Түрікмен мемлекеттік медицина институтының доценті, тіс емдеу факультетінің деканы, 1995 – 1997 жылдары Түрікменстан медицина өндірісінің тіс дәрігерлігі орталығының директоры болды. 1997 жылы Түрікменстанның денсаулық сақтау және медицина өндірісінің министрі, 1998 жылдан Сапармұрат Ниязов атындағы Халықаралық медицина орталығының басшысы болды. 2001 жылы 3 сәуірде министрлік лауазымына қосымша Түрікменстан үкіметінің вице-премьері болып тағайындалды. 2006 жылы 21 желтоқсанда президент Сапармұрат Ниязовтың дүниеден өтуіне байланысты Бердімұхамедов Түрікменстан президентінің қызметін уақытша атқарды. 2007 жылы 11 ақпанда өткен президенттік сайлауда 89% дауыс жинап, Бердімұхамедов Түрікменстанның президенті болып сайланды. 2007 жылы тамызда Жалпыұлттық “Галкыныш” (Жаңғыру) қозғалысының және Түрікменстан Демократиялық партиясының төрағасы болып сайланды.[8]
Саяси мансаптың басталуы
өңдеуБердімұхамедовтың саяси қызметі 1997 жылы басталды: ол Түрікменстанның Денсаулық сақтау және медициналық өнеркәсіп министрі болып тағайындалды. 2001 жылдан бастап Ниязов төрағасы жанындағы Түрікменстан Министрлер Кабинеті Төрағасының орынбасары қызметін атқарды. 2006 жылы қарашада Бердімұхамедов Минскіде өткен ТМД саммитінде Түрікменстанның атынан шықты.[9]
Сапармұрат Ниязов қайтыс болғанға дейін баспасөзде Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың түрікменбашаның заңсыз ұлы екендігі туралы қауесеттер таратылды, бұл сыртқы ұқсастық және ұзақ уақыт бойы Бердімұхамедовтың ата — аналары туралы аз білетіндігі, сондай-ақ министр ретінде мүмкін еместігі туралы жанама дәлел болды.[10]
Президенттілігі
өңдеуНиязов қайтыс болғаннан кейін Бердімұхамедов жерлеу комиссиясын басқарды және Мемлекеттік Қауіпсіздік Кеңесінің шешімімен президенттің міндетін атқарушы болды. Түрікменстан Конституциясына сәйкес Меджлистің төрағасы Овезгелді Атаев өз міндетін атқаруға тиіс еді, бірақ оған қарсы кенеттен қылмыстық іс қозғалды. Бердімұхамедовтың президенттікке үміткер ретіндегі кандидатурасы 2507 Желтоқсанда Халық маслахата делегаттарының бірауыздан қолдауына ие болды.
Бердімұхамедов 2007 жылғы 11 ақпанда Президент сайлауында 89,23% нәтижемен жеңіске жетті және Түрікменстанның екінші президенті болды. 2007 жылдың 14 ақпанында таңертең Түрікменстан Орталық сайлау комиссиясы жеңімпаздың атын жариялады, содан кейін бірден жаңа президентті ұлықтау басталды. Бердімұхамедовке Президент куәлігі және сегіз бұрышты эмблемасы бар алтын тізбек түріндегі айырым белгісі табыс етілді. Жаңа президент жарқын жолды бейнелейтін ақ кілемнен өтті. Оған сачак ұсынылды-дастарханға оралған нан, жебелері бар колчан, Құран және "Рухнама".
Бердімұхамедов алғашқы ресми сапарын Сауд Арабиясынан бастап, соның аясында Ислам әлемінің ғибадатханаларына барып, кіші қажылық жасады.[4]
23 жылғы 2007 сәуірде Бердімұхамедов Мәскеуге ресми сапармен келіп, Ресей президенті Владимир Путин мен кездесу өткізді, онда газ келісімшарттары, медицина және білім саласындағы ынтымақтастық және Жаңа түрікмен билігінің сыртқы саяси бағыты талқыланды.
2007 жылғы 4 тамызда "Галкыныш" Жалпыұлттық қозғалысының және Түрікменстан Демократиялық партиясының төрағасы болып сайланды.[11]
Бердімұхамедов 2012 жылғы 12 ақпанда Президент сайлауында 97,14% нәтижесімен жеңіске жетті.[12] Президенттік кезінде ол Түрікменстан Демократиялық партиясының мүшелігін тоқтатты.[2]
2017 жылы президент сайлауында үшінші рет 94,27% нәтижемен жеңіске жетті. Конституцияға енгізілген жаңа түзетулерге байланысты Түрікменстан бұрын болжанған бесжылдықтың орнына жеті жылдық мерзімге сайланды.
Сайлау алдындағы уәделері
өңдеу
- Бердімұхамедов Интернетті Түрікменстанның барлық тұрғындары үшін қол жетімді етуге уәде берді (2006 жылы Дүниежүзілік желі халықтың тек бір пайызына қол жетімді болды, көптеген қажетсіз сайттарды үкімет бұғаттады). Бердімұхамедов өзінің теледидарлық сөзінде Интернет пен жаңа байланыс технологиялары әр азаматқа қол жетімді болуы керек деді.[13]
- Бердімұхамедов 2006 жылы шамамен 20 пайызға төмендетілген зейнетақыны ұлғайтуға уәде берді.[дереккөзі?]
- Сондай-ақ, ол Ниязов жойған провинциялардағы музыка мектептерін қайтарып, орта мектепте (тоғыз жылдан он жылға дейін) және университеттерде (төрт жылдан бес жылға дейін) оқу мерзімін ұзарту арқылы білім беру жүйесін реформалауға уәде берді.
- 2007 жылғы 12 маусымда "Түрікменстан Ғылым академиясының қызметі туралы" және "Түрікменстанның ғылыми жүйесін жетілдіру туралы" қаулылар қабылданып, Ғылым Академиясын, Жоғары аттестаттау комитетін және Түрікменстанның ғылым және техника қорын құрды.
- БҰҰ мәліметтері бойынша, 2012 жылы Түрікменстан тұрғындарының 5% - ы интернетпен қамтылды.[14]
- Қазіргі уақытта барлық жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының студенттері мен қызметкерлері, Түрікменстан Орталық ғылыми кітапханасының оқырмандары Интернетке тегін қол жеткізе алады.[15][16]
2012 жылғы президенттік сайлау
өңдеу2011 жылғы 15 желтоқсанда Түрікменстан демократиялық партиясы мен "Галкыныш" жалпыұлттық қозғалысының VII съезі барысында 2012 жылы президенттік сайлауда Құрбанқұлы Бердімұхамедов өз кандидатурасын ұсынатыны жарияланды.[17] 2012 жылғы 3 қаңтарда Бердімұхамедов Түрікменстан Президенті лауазымына үміткер ретінде тіркелді. 9 қаңтарда Түрікменстан Президенті Құрбанқұлы Бердімұхамедов ұлттық теледидарда өзінің сайлауалды бағдарламасымен сөз сөйледі. Сайлау 12 ақпанда өтті. ТМД миссиясы оның басшысы атынан "Түрікменстандағы президенттік науқан этика нормаларын сақтай отырып, дұрыс, тыныш жағдайда өтті", "сайлаушылардан шағымдар мен өтініштер түскен жоқ. Сайлау қорытындысы 15 ақпанда Орталық сайлау комиссиясының отырысында шығарылды. "Түрікменстан Президентін сайлау туралы" Заңның 51-бабына сәйкес кандидат Құрбанқұлы Бердімұхамедов сайлаушылардың басым көпшілігін (97,14 %) жинады және түрікмен президенті болып сайланды деп танылды.
Реформалар
өңдеу
Бірінші Жарлығымен Бердімұхамедов он жылдық білімін мектептерге қайтарды. Орта және жоғары оқу орындарының студенттері үшін Ұлттық киім киюді міндетті түрде алып тастау туралы уәде осы күнге дейін орындалған жоқ. Қыздарға арналған мектеп формасы ретінде қолданылатын дәстүрлі көйлектер алжапқышы бар еуропалық типтегі қара-жасыл көйлектермен алмастырылды[18].
Алайда, 2012 жылы балабақша, мектеп, университет және кітапхана қызметкерлерінің жеке істеріне түрікмен ұлттық киіміндегі фотосуреттерді жапсыру туралы бұйрық шықты.[19] Құрбанқұлы Бердімұхамедов өзінің туған күнін жаппай тойлаудан бас тартты, оның елдің әртүрлі аймақтарына сапарлары туралы міндетті концерттерді, сондай-ақ Президентке адалдық антын жойды. 2007 жылғы 29 маусымда жаңадан сайланған президенттің туған күніне қараған түні Түрікменбашы алтын бюстінің бейнесі түріндегі телеарналардың логотипі түрікмен теледидарының бағдарламаларынан жоғалып кетті.[20][21]
Ниязовтың жеке басына табынуды шектеу ретінде түсіндірілетін Мемлекеттік рәміздер мен рәсімдерде кейбір өзгерістер жасады:[22] оның есімі алдымен қызметшілер, студенттер мен оқушылар әкелген ант мәтінінен, содан кейін Түрікменстанның әнұранынан алынып, "президент" сөзімен ауыстырылды (бұл тек қазіргі президент туралы ғана емес, яғни Бердімұхамедов туралы ғана емес, сонымен бірге Болашақ барлық президенттер туралы, белгілі бір тұлғаны дәріптемей). 2009 жылдың көктемінде еліміздің барлық мекемелері мен кәсіпорындарында "Рухнама" кітабының даналарын алып қою акциясы басталды. Оның орнына Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың кітаптары әкелінді. Түрікменстанның жалпы білім беретін мектептерінде "Рухнаму" пәндер тізімінде қалды, бірақ оны оқытуды аптасына бір сағатқа дейін қысқартты. Сондай-ақ, "Рухнама"бойынша бітіру емтиханы тоқтатылды.[23]
2008 жылы Насыбайды өндіруге, сатуға, пайдалануға және әкелуге тыйым салу туралы жарлық шығарды.[24]
2008 жылдың ақпан айында тегін бензин нормасын енгізді, кейін 2014 жылы күшін жойды.[25]
Зейнетақы төлемін қайтарды.[26]
2013-2014 оқу жылында мектептерде 12 жылдық оқыту жүйесіне көшу жүргізілді.[27] 2015 жылдан бастап Түрікменстанның бірқатар мектептері мен жоғары оқу орындарында орыс және ағылшын тілдерінен басқа Қытай және жапон тілдерін оқыту енгізілді.[28][29]
2013 жылдан бастап тұрғын үйді жекешелендіруге рұқсат етілді.[30][31]
2013 жылғы желтоқсанда "азаматтардың денсаулығын темекі түтінінің әсерінен және темекі өнімдерін тұтынудың салдарынан қорғау туралы" Заң қабылданды.[32]
2016 жылы темекі экспорты мен импортына монополия енгізілді. Темекінің бағасы өсті. Мақсат-2025 жылға қарай темекісіз ел мәртебесіне қол жеткізу.[33][34]
Дискография
өңдеуСинглдары
өңдеу- 2009 — «Saňa meniň ak güllerim»
- 2015 — «Öňe, diňe öňe, jan Watanym Türkmenistan!»[35]
- 2016 — «Can’t stop the feeling» (немерелерімен бірге)[36]
- 2016 — «Bagt nury»[37]
- 2017 — «Ýadymda»[38]
- 2018 — «Каракум» («Круг» cover)[39]
- 2018 — «Sporty Turkmenistan» (немересі Керімқұлымен бірге)[40]
- 2018 — «Arzuw»[41]
- 2019 — «Rowaç»[42]
- 2019 — «Қарақұм» (жаңа аранжировкада)[43]
Жеке өмірі және отбасы
өңдеуҰлкерек Атақызы Бердімұхамедоваға үйленген.[44][45] Құрбанқұлы Бердімұхамедов әйелімен бірге көпшілікке сирек көрінді. Кейбір мәліметтер бойынша, Оғылгерек Бердімұхамедова Түрікменстаннан тыс жерде, шамамен Лондонда тұрады. У жұп бір ұл, үш қыз. Ұлы — Сердар, қыздары — Гүлжахан, Гүлшан және Марина.
Wikileaks-тегі американдық дипломаттардың жарияланған құжаттары мен қызметтік жазбаларына сәйкес, Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың орыс ұлтының Марина есімді бейресми әйелі бар екендігі белгілі болды, онымен Бердімұхамедов 1980 жылдардан бастап Марина медбике болып жұмыс істеген стоматологиялық клиникада жұмыс істейді.[44][45]
Қызығушылықтары
өңдеу1972 жылы Құрбанқұлы Бердімұхамедов классикалық күрестен Ашхабад чемпионы, 1973 жылы атудан Түрікменстанның чемпионы атанды. Төсбелгінің иегері 3-ші дәрежелі КСРО-ны қорғауға және еңбек етуге дайын.[46]
2009 жылдың желтоқсан айында БАҚ-тағы ақпаратқа сәйкес,[47] Құрбанқұлы Бердімұхамедов кітап оқуға, атқа мінуге, спортқа, түрлі музыкалық аспаптарда ойнауға, Отан туралы өлеңдер жазуға әуес. Жазғы демалысты Аваза түрікмен курортында өткізеді; түрікмен БАҚ-тарының хабарлауынша, президент спорттық велосипедпен, мотоциклмен, бағбандықпен, балық аулаумен де айналысады.[48]
Бірқатар кітаптардың, соның ішінде ғылыми жұмыстардың авторы, олардың ішінде: "Түрікменстан — дені сау және жоғары рухани адамдар елі", "Ахалтеке — біздің мақтанышымыз бен Даңқымыз", "Түрікменстанның дәрілік өсімдіктері", "жақсылықтың аты-жөні жоқ"[49]. 2020 жылдың тамызында Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың 53 кітабы болды, олар қымбат қағаздарда қымбат қағаздарда шығарылады және кәсіби мерекелерге сыйлық ретінде беріледі. Адамдар кейбір кітаптарға табыну керек, оларды алған кезде сүйіп, маңдайына жағу керек. 2020 жылдың тамызында Бердімұхамедов жазған кітаптар Бердімұхамедов кітаптарының электронды кітапханасының сайтында барлығына онлайн режимінде қол жетімді болды.[50]
2011 жылдың соңында ол "сіз менің ақ гүлдерім" әнінің авторы және орындаушысы болды»[51][52][53].
Бала кезінен автоспортпен айналысады. 2012 жылдың сәуір айында ол шеңбер рекордын орнатып, түрік өндірісінің Volkicar автокөлігімен жарыс жеңімпазы атанды. Президент мінген көлік Ұлттық спорт мұражайына тапсырылды. 2013 жылдың қыркүйек айында Alfa Romeo спорттық машинасында 2340 метр қашықтықта жүгірудің жеңімпазы атанды.[54]
Ресейдің «Рубин» футбол клубы жанкүйер»[55].
Каратэден 10-шы дәрежелі диплом иегері, сондай-ақ таэквондодан 7-ші дәрежелі қара белбеу иегері. "Каратэ-до" бүкіл Жапония федерациясының құрметті мүшесі.[56][57]
2013 жылдың 28 сәуірінде Халықаралық ат спорты кешенінің аренасында Беркарардың ақалтеке жылқысында өткен ат жарысына қатысып,[58] 11,05 млн доллар ұтып, бірінші орынға ие болды. Ұтып алынған сома "түрікмен атлалары"Мемлекеттік бірлестігінің шотына аударылды. Мәре сызығын кесіп өткеннен кейін Бердімұхамедов аттан құлады. Кейіннен күш құрылымдары бұл оқиға туралы ақпараттың таралуына жол бермеді.[58][59][60]
Неміс және орыс тілдерін еркін меңгерген.[62]
2018 жылдың наурыз айында Құрбанқұлы Бердімұхамедов Ұлы Сердармен бірге Қарақұм қаласында спорттық автокросс жасады.[63]
Тұлға және көзқарастар
өңдеу.jpg)
.jpg)
WikiLeaks-те жарияланған АҚШ дипломаттары мен АҚШ-тың Ашхабадтағы елшілігінің қызметкерлерінің жазбалары мен хат-хабарларына сәйкес-американдық дипломаттардың сенімді көздері Құрбанқұлы Бердімұхамедовты "бекер, қатал, кекшіл, микроменеджментке бейім, өзіне қарағанда ақылды емес"деп сипаттады. Бердімұхамедов туралы тағы бір құжатта ол "барлық мемлекеттік мәселелер бойынша шешім қабылдайды. [Аты жасырын] айтуынша, Бердімұхамедов-күдікті, сенімсіз, шектеулі, өте консервативті, алдамшы, "жақсы актер", кекшіл адам. [Аты жасырын] адамдар бірнеше айдан кейін немесе бір жылдан кейін бір нәрсені ұмытып кететін болса да, Бердімұхамедов ешқашан ештеңені ұмытпайды дейді. Біздің дереккөзіміз Бердімұхамедов өте таза және ұқыпты және басқалардан да талап етеді деп мәлімдейді... Ол стоматологиялық клиниканың басшысы болған кезде, ол барлық ер дәрігерлер жұмысқа Мұқият үтіктелген шалбар мен лакталған аяқ киіммен келуді талап етті. Шамамен 30 жыл бұрын, Бердімұхамедовтың ескі кеңестік автокөлігі болған кезде, ол өзінің көлігін ластамау үшін жаңбырда автокөлігімен емес, таксимен жүруді жөн көрді"[45][64].
Американдық дипломаттардың WikiLeaks-тегі хат-хабарларынан алынған мәліметтерге сәйкес, американдық дипломаттардың қайнар көзі болған бір жоғары лауазымды адаммен жеке әңгімелесу барысында Құрбанқұлы Бердімұхамедов барлық түрікмендерді бірдей және тең деп санамайтынын айтты. Бердімұхамедовтың пікірінше, нағыз, ата-баба және таза қанды түрікмендер тек Түрікменстанның оңтүстігіндегі Бахерден және Кака ауылдары арасындағы аймақтан, Ахал уәлаятындағы Копетдаг тауларының баурайынан, ал елдің басқа бөліктерінде тұратын түрікмендер-өзбектердің, қазақтардың, парсылардың, тәжіктердің және басқа да халықтардың қанын сіңіретін жалған түрікмендер. Дипломаттардың дереккөздері Бердімұхамедовты сенімді түрікмен ұлтшылы деп сипаттады.[45][64]
Американдық дипломаттардың тағы бір хатында "оның өзі (Бердімұхамедов) ерекше ақылмен ерекшеленбейтіндіктен, біздің дереккөз оның көптеген адамдарға күдікпен қарайтынын байқады. Біздің дереккөз Бердімұхамедов АҚШ, Иран және Түркияның басқару жүйесін ұнатпайды, бірақ Қытайды жақсы көреді деп мәлімдеді. Сондай-ақ, дереккөз Өзбекстан президенті Кәрімов пен Қазақстан Президенті Назарбаевты ұнатпайтынын атап өтті"[45][64].
Сын
өңдеуҚұрбанқұлы Бердімұхамедовтың жеке басына табыну
өңдеу
 Сыртқы медиафайлдар
| |
|---|---|
|
|
Түрікменстан президенті ерекше көзге түскен шенеуніктерді медальдармен марапаттауда |
Түрікменстанда Бердімұхамедовтың жеке басына табыну бар. Ол "Ұлт Көшбасшысы", "Аркадаг" (меценат) бейресми атақтарын және көптеген керемет эпитеттерді киеді. Ашхабадтағы № 1001 әскери бөлім және Ызғант ауылындағы мәдениет сарайы оның әкесінің атымен аталған,[65] онда 2012 жылы өмір бойы ескерткіш орнатылған. Ызғант кентінің № 27 орта мектебі — Бердімұхамед Аннаевтың атымен аталған, сол жерде оған ескерткіш орнатылған. 2015 жылғы 28 маусымда "Ашхабад қаласы жұртшылығының көптеген өтініштері бойынша "қала орталығындағы жаңа саябаққа "Арқадағ" атауы берілді.[66]
Президенттің бейнелері мен портреттері мыңдаған плакаттар мен транспаранттарда, мекемелердің үй-жайларындағы фотосуреттерде, автомобиль кабиналарында, барлық дерлік ұлттық телебағдарламалардың басында және газеттердің бірінші жолақтарында орналастырылған. Қалай болғанда да, Түрікменстан туы аясында Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың портреті бейнеленген үлкен экранды орнатуды ұмытпаңыз. Мереке күндері жергілікті баспасөз Бердімұхамедовке Министрлер Кабинетінің, Меджлистің және басқа да мемлекеттік органдардың атынан құттықтаулар жариялайды.
2007 жылы Президенттің елу жылдығына орай елдің Орталық Банкі алтын және күміс мерейтойлық монеталарды шығарды,[67] оның алдыңғы жағында оның портреті бейнеленген. Бердімұхамедовтың 56 жылдығын мерекелеуге Авазаға Дженнифер Лопес, Мұстафа Сандал, Нэнси Аджрам, Зийнет Сали, Филипп Киркоров, Ани Лорак, Сати Касанова және REFLEX тобы келді. Мерекелік концерттің финалында Дженнифер Лопес әйгілі " Happy Birthday, Mr. President", ол үшін оны әлемдік құқық қорғаушылар сынға алды.[68]
2015 жылы мүсінші «Аркадаг» Бабаевтың "Аркадаг" атты монументі, 24 карат алтынмен қапталған 21 метрлік мүсін ашылды.[69][70]
Түрікменстанның АХАЖ органдарында некені тіркейтін жас жұбайларға Құрбанқұлы Бердімұхамедовтың портреті аясында суретке түсуге міндеттелді.[71][72]
Адам құқықтарын бұзу
өңдеуThe Foreign Policy журналы Бердімұхамедовты әлемдегі ең нашар 23 диктатордың бесінші деп атады.[73][74] "Press Freedom Index" ("Шекарасыз репортерлар") баспасөз бостандығы рейтингі бойынша Түрікменстан 178-ден 176-шы орында. Сондай-ақ, Түрікменстан бұрынғы КСРО-ның барлық елдерінен келген саяси тұтқындардың саны бойынша көш бастап тұр.[75].
Жемқорлық
өңдеуЕл экономикасы жаппай мемлекеттік бақылауда. Елге шетелдік инвесторларды тартудың көптеген әрекеттері көбінесе халықаралық соттарға шағымдармен аяқталды.[76] 2018 жылы инвестициялық дауларды реттеу жөніндегі Халықаралық Орталыққа (ИДРХО) — Дүниежүзілік банк ұйымдарының тобына кіретін төрелік Түрікменстанға Sece Inşaat (Түркия) компаниясынан және Unionmatex Industrieanlagen GmbH (Германия) инвестициялық компаниясынан шағымдар түсті.[77] Талап қоюдың негізі-түрікмен тарапының құрылыс саласындағы шарттар бойынша міндеттемелерді бұзуы. 2019 жылы белоруссиялық "Белгорхимпром" құрылыс компаниясы да осындай шағыммен жүгінді, оған ел 150 миллион доллардан астам қарыз болды.[78]
Инвесторлар билік тарапынан айтарлықтай кемсітушілік, саясаттандырылған бюрократия, сыбайлас жемқорлықтың жоғары деңгейі туралы айтады.[79]
2018 жылы "Transparency International" сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексінде Түрікменстан 100-ден 20 балл жинап, 180 елдің арасында 161-орынды иеленді (неғұрлым көп балл болса,[80][81] сыбайлас жемқорлық деңгейі соғұрлым төмен болады). Бұл Шығыс Еуропа мен Орталық Азия елдері арасындағы ең төменгі балл.[82][83]
2019 жылы Түрікменстан экономикалық еркіндік рейтингінде 180 ел арасында 164-ші орынға шықты,[84]
Марапаттары мен атақтары
өңдеуМарапаттар
өңдеуТүрікменстанның Марапаттары
өңдеу- Өз мемлекетінің жоғары марапатының екі мәрте иегері - Түрікменстанның Батыры атағы және "Алтын ай" алтын медалі (қазан 2011), (Қазан 2017)[85], (октябрь 2017)[86]
- Отан Ордені (2007)[87]
- «Галкыныш» Ордені
- Президент «Жұлдызы Ордені»
- Тәуелсіз «Түрікменстанға деген үлкен сүйіспеншілігі үшін ордені»
- «Отанға деген сүйіспеншілік үшін» Медалі
- Түрікменстан «Тәуелсіздігіне 11 жыл медалі»
- «Түрікменстанның Тәуелсіздігіне 19 жыл» медалі[88]
- Түрікменстан «Тәуелсіздігіне 20 жыл медалі»[89]
- "Тәуелсіз, Мәңгілік бейтарап Түрікменстан" мерекелік медалі (2015 жылғы 2 желтоқсан)-тұрақты бейтараптықтың тәуелсіздігін, егемендігін және халықаралық-құқықтық мәртебесін нығайту, мемлекетіміздің халықаралық беделін арттыру, әлем елдерімен және халықтарымен достық өзара тиімді қарым-қатынастарды кеңейту бойынша қоғам мен мемлекет алдындағы ерекше сіңірген еңбегін ескере отырып, сондай-ақ Түрікменстанның тұрақты бейтараптығының 20 жылдығы — даңқты жылдығын мерекелеуге, Түрікменстанның бейтараптық және бейбітшілік жылын атап өтуге байланысты[90]
- Түрікменстанның халық жылқы өсірушісі (22 Сәуір 2015 жыл) — түрікмен халқының ұлттық мақтанышы болып табылатын "жұмақ" жылқыларының әлемдік беделін арттырудағы, керемет сұлулықтың эталоны, олардың бүкіл әлемдегі даңқын арттырудағы, жылқы өсіру мен жылқы үйрету өнерін жетілдірудегі ерекше еңбегін, жылқы өсіру саласын, оның ішінде ат спортын дамытуға қосқан ерекше жеке үлесін, жас ұрпаққа жылқы өнерінің үлгілі әдістері мен жылқы үйретудің қыр-сырын жеткізуге, рухани сау болып өсуге арналған, кең дүниетанымға, терең білімге ие жастарды, сондай-ақ "Türkmen atlary" Мемлекеттік бірлестігінің өкілдігі[91]
- Түрікменстан халқының құрметті ақсақалы (25 Қыркүйек 2019 жыл) — Түрікменстанның егемендігін, тәуелсіздігін және тұрақты бейтараптығын нығайту ісіне қосқан зор жеке үлесі, мемлекет пен қоғам алдындағы ерекше ерен еңбегі, жаңа уақыттың жарқын және ойластырылған қағидаттарын негіздеу, Отанымыздың келбетін түбегейлі өзгертуді қамтамасыз ететін оң реформаларды іске асыру, өңірде және бүкіл планетада бейбітшілікті сақтау, отын-энергетика, көлік және басқа да салаларда халықаралық ынтымақтастықты нығайту, салауатты өмір салтын қалыптастыру бойынша орасан зор жемісті жұмысы үшін, ұлттық салт-дәстүрлерді дамыту және қалпына келтіру, ұлттық бірлік пен тұтастықты қамтамасыз ету, жастарды патриотизм мен гуманизм рухында тәрбиелеу, сондай-ақ Отан игілігі үшін үлгілі жасампаз, адал және жанқиярлық еңбегі үшін және өндірістің түрлі салаларында жұмыс істейтін қоғамдық ұйымдар мен біздің азаматтардан келіп түскен көптеген өтініштер мен ұсыныстарды ескере отырып, және қасиетті Тәуелсіздіктің 28 жылдығын мерекелеуге байланысты[92]
Шетелдік марапаттар
өңдеу
_11.jpg)
- Патша Әбдель-Әзиз ордені (Сауд Арабиясы, 2007 жылғы 16 сәуір)[93]
- Заид ордені (БАӘ, 26 Тамыз 2007 жыл)
- "Ерен еңбегі үшін" ордені (Өзбекстан, 2007 жылғы 17 қазан)
- "Гази Аманулла Хан" медалі (Ауғанстан, 28 сәуір 2008 жыл)
- "Астанаға 10 жыл" медалі (Қазақстан, 2008)
- Авиценна атындағы ЮНЕСКО-ның алтын медалі (2009)
- Азия Олимпиадалық Кеңесінің Құрмет ордені (2009)
- І дәрежелі Исмоили Сомони ордені (Тәжікстан, 2010 жылғы 18 наурыз) — тәжік-түрікмен байланыстарын дамыту мен нығайтуға қосқан зор үлесі үшін[94]
- Бірінші дәрежелі шейх Иса бин Салман Әл-Халифа атындағы Орден (Бахрейн, 2011)
- "Санкт-Петербургке сіңірген еңбегі үшін" белгісі (Санкт-Петербург, Ресей, 2011) — орыс-түрікмен байланыстарын дамытуға және нығайтуға қосқан көрнекті үлесі үшін, Ресейдің солтүстік астанасы алдында экономика, ғылым, мәдениет, өнер, білім беру, денсаулық сақтау, ағарту саласындағы көрнекті қызметтері үшін, Ресей Федерациясының субъектілерімен өзара тиімді ынтымақтастықты және шет мемлекеттермен достық қатынастарды дамытуға бағытталған елеулі үлесі мен көпжылдық жемісті қызметі үшін
- Сербия Республикасы Орденінің Үлкен лентасы (Сербия, 2013)
- "Шейх ул-ислам" ордені (Кавказ мұсылмандары діни басқармасы, Әзірбайжан, 2013)
- Тәуелсіздік ордені (Өзбекстан, 2014 жылғы 22 қазан) — өзбек және түрікмен халықтары арасындағы достық пен тату көршілікті жан-жақты нығайту, Өзбекстан Республикасы мен Түрікменстан арасындағы өзара тиімді және жемісті қатынастарды дамыту ісіне қосқан зор үлесі, сондай-ақ бейбітшілікті қамтамасыз етуге және халықаралық ынтымақтастықты кеңейтуге қосқан қомақты үлесі үшін
- Республика ордені (Молдова, 2016 жылғы 15 желтоқсан) - Түрікменстан мен Молдова Республикасы арасындағы түрлі салалардағы сындарлы және жан-жақты мемлекетаралық ынтымақтастықты дамыту мен тереңдетудегі ерекше еңбегі және біздің еліміздегі кейбір инвестициялық жобаларды қаржыландыруға қосқан елеулі үлесі үшін ризашылық белгісі
- І дәрежелі Достық ордені (Қазақстан, 2017 жылғы 11 сәуір) — Қазақстан Республикасы мен Түрікменстан арасындағы екіжақты саяси, экономикалық және мәдени қатынастарды нығайтуға және дамытуға қосқан елеулі үлесі үшін[95]
- Александр Невский ордені (Ресей, 2017 жылғы 29 Маусым) — Ресей Федерациясы мен Түрікменстан арасындағы стратегиялық әріптестік қатынастарды нығайтуға, сондай-ақ Орталық Азия өңірінде тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қосқан зор жеке үлесі үшін Орынбор Ғағауыз Ери (Ғағауызстан, Молдова, 2017 жылғы 29 маусым)[96]
- «Дуслык Ордені» (Татарстан, Ресей, 2017) — терең тарихи тамырларға, рухани құндылықтардың, мәдениет пен дәстүрлердің ортақтығына негізделген Түрікменстан мен Татарстан Республикасы арасындағы қатынастарды дамытуға қосқан қомақты жеке үлесі үшін[97][98]
Құрметті атақтар
өңдеу- Дамушы нарықтар Академиясының Құрметті академигі (АҚШ, 2007).
- Жоғары мектеп-жекешелендіру және кәсіпкерлік институтының экономика ғылымдарының құрметті докторы (Ресей, 2007).
- Баку мемлекеттік университетінің құрметті докторы (Әзірбайжан, 2008).
- Қазан мемлекеттік университетінің құрметті докторы (Ресей, 2008).
- Ташкент медицина академиясының құрметті докторы (Өзбекстан, 2008).
- Мәскеу мемлекеттік медициналық-стоматологиялық университетінің құрметті профессоры (Ресей, 2009)
- Бейжің Университетінің құрметті профессоры (Қытай, 2011)
- "Petronas" технологиялық университетінің құрметті докторы (Малайзия, 2011)
- Беларусь мемлекеттік университетінің құрметті профессоры (Беларусь, 2012).
- Ресей Федерациясы Сауда-Өнеркәсіп палатасының Құрмет белгісі.
- Ереван мемлекеттік университетінің құрметті докторы (Армения, 2012).
- "Түрікменстанның еңбек сіңірген сәулетшісі" құрметті атағы (2013)
- Экономика және технологиялар университетінің құрметті докторы (Түркия, 2015)
- Цукуба университетінің құрметті докторы (Жапония, 2015)
- Сонгюнгван университетінің құрметті докторы (Оңтүстік Корея, 2015)
- "Түрікменстанның халық жылқы өсірушісі" құрметті атағы (2015)
- Грузия Ұлттық Ғылым Академиясының Құрметті академигі (Тбилиси, 2015)
- Каид-және-Азам университетінің саяси ғылымдарының құрметті докторы (Исламабад, 2016)
- Өзбекстан Республикасы Ғылым Академиясының Құрметті академигі (Өзбекстан, 2019)
Әскери атағы
өңдеуСыртқы сілтемелер
өңдеуЕскертпелер
өңдеу- ↑ 2023 жылдың 21 қаңтарында Халық Мәслихатының рөлі жоғарғы заң шығару палатасынан елдің жоғарғы басқару органына ауысты. Бердімұхамедовқа осы өзгеріспен қатар «Түрікмен халқының ұлттық көшбасшысы» атағы берілді.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Президент Туркмении ушел из своей Демократической партии
- ↑ a b Гурбангулы Бердымухамедов приостановил членство в Демпартии Туркменистана на время своего президентства
- ↑ Министром здравоохранения и медицинской промышленности Туркменистана назначен Ата Сердаров
- ↑ a b Президент Туркменистана прибыл в Мекку и совершил хадж умра
- ↑ Түрікменстан Президенті партия қатарынан шықты Мұрағатталған 16 қазанның 2020 жылы.
- ↑ Гурбангулы Бердымухамедов написал роман (орыс.). Lenta.ru. Тексерілді, 21 маусым 2019.
- ↑ Игорь Являнский Президент Туркмении Сапармурат Ниязов: "Я покину пост главы государства еще при жизни" (орыс.). Известия (21 декабря 2006). Тексерілді, 21 маусым 2019.
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том
- ↑ PressReader.com - Издания со всего мира. www.pressreader.com. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ КӨҢІЛ АЙТУ ЖЕДЕЛХАТЫН ЖОЛДАДЫ(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Гурбангулы Бердымухамедов избран председателем Общенационального движения «Галкыныш» и Демократической партии Туркменистана. www.turkmenistan.ru. Тексерілді, 21 маусым 2019.
- ↑ EurasiaNet: Когда Бердымухамедов назначит себя пожизненным президентом Туркмении? (орыс.). Regnum. Тексерілді, 21 маусым 2019.
- ↑ lenta.ru Руководитель Туркмении посулил гражданам доступный интернет (орыс.). Rambler Mass Media (4 января 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қаңтар 2007.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 26 тамыз 2020.
- ↑ ООН представила данные о пользователях Интернетом в 177 странах мира - в России 50% жителей имеют доступ к всемирной паутине (орыс.). Центр новостей ООН (24 сентября 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2012.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 26 тамыз 2020.
- ↑ Академия наук Туркменистана/Академия наук Туркменистана
- ↑ Туркменистан: золотой век
- ↑ Түрікменстанда президент сайлауы 2012 жылы 12 ақпанда өтеді
- ↑ Президент Туркмении вернул десятилетнее обучение в школах // ria.ru
- ↑ http://static.iea.ras.ru/books/Etnopolit_2012.pdf С. 54
- ↑ [1] Мұрағатталған 27 қыркүйектің 2007 жылы. // Trend
- ↑ В Туркмении с экранов ТВ исчез золотой профиль Туркменбаши. NEWSru (7 шілде 2007). Тексерілді, 13 тамыз 2010.
- ↑ У жителей Туркмении стали изымать «Рухнаму» // lenta.ru, 6 марта 2009
- ↑ В туркменских школах экзамен по "Рухнаме" заменили информатикой. Дети и учителя в замешательстве. NEWSru.com (25 сәуір 2011). Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ В Туркмении запретили производить, продавать и жевать насвай // ЦентрАзия
- ↑ Президент Туркмении отменил бесплатный бензин (орыс.). Тексерілді, 2 шілде 2020.
- ↑ Үлгі қатесі: қара {{Мақала}}
- ↑ Школьники Туркменистана будут учиться 12 лет Мұрағатталған 8 сәуірдің 2016 жылы.
- ↑ С нового учебного года в ряде учебных заведений Туркменистана будут изучать китайский и японский языки
- ↑ Китайский язык сделают вторым иностранным языком в туркменских школах и вузах
- ↑ В Туркмении разрешили массовую приватизацию жилья: Средняя Азия: Бывший СССР: Lenta.ru
- ↑ Президент Туркменистана утвердил порядок приватизации жилья | Интернет-газета Turkmenistan.Ru
- ↑ В Туркмении государство получило монопольное право на импорт и продажу табака
- ↑ Туркменистан усилит кампанию против табакокурения
- ↑ Туркменистан: золотой век Мұрағатталған 4 сәуірдің 2016 жылы.
- ↑ Түрікменстан Президентінің әні Гиннестің рекордтар кітабына енді 2019-07-10
- ↑ Editor Президент Бердымухамедов с внуками выступили на новогодней елке (Видео). Хроника Туркменистана (28 желтоқсан 2016). Тексерілді, 10 шілде 2019.
- ↑ Editor Президент Бердымухамедов исполнил песню собственного сочинения (видео). Хроника Туркменистана (30 желтоқсан 2016). Тексерілді, 10 шілде 2019.
- ↑ Президент Туркменистана записал новую песню (орыс.). kp.ua. Тексерілді, 2 қараша 2019.
- ↑ Советский хит "Каракум" в исполнении президента Бердымухамедова вызвал "горячий отклик" (орыс.). Радио Азатлык. Тексерілді, 10 шілде 2019.
- ↑ turkmenportal Президент Туркменистана вместе с внуком Керимгулы исполнили на туркменском и английском языках новую песню «Sportly Türkmenistan» | Культура (орыс.). Туркменистан, интернет портал о культурной, деловой и развлекательной жизни в Туркменистане. Тексерілді, 10 шілде 2019.
- ↑ Президент Туркменистана спел с внуком новую песню "Arzuw". arzuw.news. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 шілде 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 10 шілде 2019.
- ↑ Editor Президенту Бердымухамедов зачитал рэп про коня (видео). Хроника Туркменистана (28 сәуір 2019). Тексерілді, 10 шілде 2019.
- ↑ Внук президента при помощи «цифровых технологий» изменил песню «Каракум» (Видео) (орыс.) (16 декабря 2019). Тексерілді, 19 желтоқсан 2019.
- ↑ a b Семья президента: Гурбангулы Бердымухамедов. Чем занимался раньше и как проводит время глава Туркмении. Тексерілді, 3 қараша 2019.
- ↑ a b c d e Дипломаты США о президенте Туркмении Гурбангулы Бердымухамедове: ограниченный, тщеславный, недоверчивый, лживый, "хороший актер", мстительный. compromat.name. Тексерілді, 3 қараша 2019.
- ↑ Туркменистан: золотой век Мұрағатталған 16 шілденің 2020 жылы.
- ↑ Интервью Президента Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова китайским СМИ.
- ↑ Гармония жизни — в созидательном труде и здоровом отдыхе Мұрағатталған 16 шілденің 2020 жылы.
- ↑ Аркадаг и Океания (орыс.). Тексерілді, 10 тамыз 2020.
- ↑ Elektron Kitaphana. Тексерілді, 10 тамыз 2020.
- ↑ Большой праздничный концерт, посвящённый дню рождения Президента Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова Мұрағатталған 5 шілденің 2011 жылы.
- ↑ Туркменистан: Бердымухамедов все поёт
- ↑ Turkmen president singing
- ↑ Қ.Бердімұхамедов Ашхабатта өткен автожарыстың жеңімпазы атанды Барлық құқықтар қорғалған. inform.kz
- ↑ Президент Туркменистана: "Мы всегда болеем за «Рубин»
- ↑ Президенту Гурбангулы Бердымухамедову вручен диплом обладателя 10-го дана по каратэ Мұрағатталған 1 желтоқсанның 2012 жылы.
- ↑ Президент Туркменистана принял участие в открытии футбольного турнира Мұрағатталған 16 шілденің 2015 жылы.
- ↑ a b Падение, Которое Нельзя Показать. Мир узнал, как президент Туркмении вылетел из седла. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 мамыр 2013. Тексерілді, 4 мамыр 2013.
- ↑ Опубликовано видео падения Бердымухамедова с лошади (орыс.). Lenta.ru. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 мамыр 2013. Тексерілді, 30 сәуір 2013.
- ↑ Туркменистан: Бердымухамедов упал с лошади на всем скаку. YouTube. Тексерілді, 30 сәуір 2013.
- ↑ ЭНЕРГИЯ ЗДОРОВЬЯ И СЧАСТЬЯ Мұрағатталған 27 қыркүйектің 2013 жылы.
- ↑ Бердымухамедову вручено удостоверение президента Туркменистана
- ↑ Президент Туркменистана вместе с сыном совершил автокросс в Каракумах
- ↑ a b c Wikileaks — о преемнике Туркменбаши. The New Times. Тексерілді, 3 қараша 2019.
- ↑ Наталья Шабунц Отец родной! (орыс.) (21 августа 2012).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 23 маусым 2020.
- ↑ В столице Туркменистана открылся парк культуры и отдыха «Аркадаг»
- ↑ Президент Туркменистана принял участие в открытии яхт-клуба в Национальной туристической зоне «Аваза» Мұрағатталған 27 қыркүйектің 2013 жылы.
- ↑ Дженнифер Лопес сожалеет, что пела для Бердымухамедова
- ↑ Первая статуя президента Туркмении Бердымухамедова открыта в Ашхабаде.
- ↑ В Туркмении поставили памятник отцу президента
- ↑ В Туркменистане молодоженов обязали фотографироваться на фоне президента(қолжетпейтін сілтеме)Үлгі:Недоступная ссылка
- ↑ Туркменских молодоженов обязали позировать на фоне президента
- ↑ В рейтинг худших диктаторов мира попало трое из СНГ (орыс.). Политика. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Foreign Policy. The Worst of the Worst Мұрағатталған 6 қаңтардың 2012 жылы.
- ↑ Совещание ОБСЕ по человеческому измерению 2014 года, рабочее заседание 5, среда, 24 сентября 2014 года.
- ↑ Анвар Самедов. Ад инвестора. Несколько реальных историй людей и компаний, решившихся вложить деньги в Туркменистан (8 мамыр 2019).
- ↑ Editor Две иностранные компании обратились в инвестиционный арбитраж с жалобой на ТуркменистанХроника Туркменистана (орыс.). Хроника Туркменистана (19 октября 2018). Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Editor «Туркменхимия» задолжала «Белгорхимпрому» более $150 млн за строительство Гарлыкского ГОКХроника Туркменистана (орыс.). Хроника Туркменистана (1 февраля 2019). Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Как Туркменистан, кидая инвесторов, подтверждает свои подвальные индексы | http://infopressa.com (орыс.). Тексерілді, 9 шілде 2019.
- ↑ Transparency International e.V Corruption Perceptions Index 2018. www.transparency.org. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Transparency International: Туркмения лидирует в мировом рейтинге коррупции (орыс.). EADaily. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Туркменистан стал худшим по уровню коррупции в регионе (орыс.). Радио Азатлык. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ «Индекс восприятия коррупции – 2018» рисует мрачное положение дел в России и Восточной Европе (орыс.). ГОЛОС АМЕРИКИ. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Index of Economic Freedom: Promoting Economic Opportunity and Prosperity by Country (ағыл.). www.heritage.org. Тексерілді, 9 шілде 2019.
- ↑ Бердымухамедов стал Героем Туркменистана (орыс.). Lenta.ru. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Бердымухамедов стал дважды Героем Туркменистана (орыс.). РИА Новости (20171010T0826+0300Z). Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Хроника Туркменистана Новости, о которых не сообщают официальные СМИ (орыс.). Хроника Туркменистана. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Руководители силовых ведомств Туркменистана удостоены госнаград | Интернет-газета Turkmenistan.Ru. www.turkmenistan.ru. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Золотой век. turkmenistan.gov.tm. Тексерілді, 17 тамыз 2019.
- ↑ Постановление Меджлиса Туркменистана от 2 декабря 2015 года «О награждении Президента Туркменистана Бердымухамедова Гурбангулы Мяликгулыевича юбилейной медалью Туркменистана «Garaşsyz, Baky Bitarap Türkmenistan»
- ↑ Постановление Меджлиса Туркменистана от 22 апреля 2015 года «О присвоении Президенту Туркменистана Бердымухамедову Гурбангулы Мяликгулыевичу почётного звания Туркменистана «Türkmenistanyň halk atşynasy»
- ↑ Постановление Меджлиса Туркменистана от 25 сентября 2019 года «О присвоении Президенту Туркменистана Бердымухамедову Гурбангулы Мяликгулыевичу звания Туркменистана «Hormatly il ýaşulusy»
- ↑ Гурбангулы Бердымухаммедов удостоен высшей награды Королевства Саудовская Аравия
- ↑ Президент Туркменистана награждён орденом Исмоили Сомони первой степени
- ↑ Нұрсұлтан Назарбаев Түрікменстан Президентін «Достық» орденімен марапаттады 18.04.2017 Мұрағатталған 14 қазанның 2020 жылы.
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 29 июня 2017 года № 291 «О награждении орденом Александра Невского Президента Туркменистана Бердымухамедова Г. М.»
- ↑ Гурбангулы Бердымухамедов награждён орденом Татарстана «Дуслык». Президент Туркменистана (17 сентября 2017). Тексерілді, 17 сентября 2017.
- ↑ Рустам Минниханов вручил Президенту Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедову орден «Дуслык». Президент Татарстана (17 сентября 2017). Басты дереккөзінен мұрағатталған 18 қыркүйек 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 сентября 2017.
- ↑ Во имя мира и покоя родной Отчизны Мұрағатталған 1 желтоқсанның 2017 жылы.