КСРО халық санағы (1926)

1926 жылы болған КСРО халық санағы сол жылдың 17 желтоқсанынан бастап басталды. Бұл елдегі бүкіл халықты қамтыған КСРО халықтарының бірінші Бүкілодақтық санағы болды. Сауалнама әдісімен жүргізілді (өзін-өзі есептеуге де рұқсат етілді). Нақты халық саны есепке алынды.

1926 жылғы КСРО халық санағы
Жалпы мағлұматы
Мемлекет	КСРО
өткізілген күні	1926 жылы 17 желтоқсан
Жалпы саны	146 637 530 адам
1937

Санақ жайлы түсіндіретін плакат

Санаққа Василий Михайловский мен Олимпий Квиткин жетекшілік етті. Санақты әзірлеу 1932 жылдың 1 қыркүйегінде аяқталды.

Санақтың негізгі нысандары: жеке парақша, отбасылық карта (тек қала тұрғындары үшін), иелік тізімдеме. Санақ бағдарламасы тармақшалары бар 14 тармақты қамтыды: жынысы, жасы, ұлты, ана тілі, туған жері, санақ орнында тұру ұзақтығы, некелік жағдайы, сауаттылығы, физикалық кемістігі, психикалық денсаулығы, кәсіптік жағдайы және еңбек саласы, жұмыссыздық ұзақтығы және бұрынғы кәсібі (тек жұмыссыздар үшін), күнкөріс көзі (тек кәсібі жоқ адамдар үшін ғана). Сонымен қатар, отбасылық картада отбасының құрамы, некенің ұзақтығы және тұрғын үй жағдайлары көрсетілген.

Санақ 17 желтоқсанда басталып, ауылдық жерлерде екі аптаға, қалаларда бір аптаға созылды. Қорытындылары алдын ала 1927 жылы, қысқаша қорытындылары 1927-1929 жылдары, ал толық нәтижелері БК(б)П ОК редакциясынан және Иосиф Сталиннің қолынан кейін 1928 жылдың басы — 1933 жылдың аяғы 56 том болып басып шығаруға жіберілді.

Санақ ұраны «Жұмысшы! Шаруа! Сен өмірді құрап жатырсың. Саған бұл мәселеде халық санағы көмектеседі».

КСРО

• Қала халқы саны — 26,3 млн адам (шамамен 18%).
• 9-49 жас аралығындағы халық арасында сауаттылық деңгейі 56,6% құрады.
• Жұмыссыздар саны — 1 миллионнан астам адам.

КСРО құрамы

№	одақтас республика	аумағы	халқы	қалалық	ер азаматтар	великоросстар	украиндар	титулдық
1	РКФСР	19 651 446	100 891 244	17 442 655	48 170 635	74 072 096	7 873 331	74 072 096
2	УКСР	451 584	29 018 187	5 373 553	14 094 592	2 677 166	23 218 860	23 218 860
3	БКСР	126 792	4 983 240	847 830	2 439 801	383 806	34 681	4 017 301
4	КСФКР	185 191	5 861 529	1 410 876	3 009 046	336 178	35 423
5	ӨКСР	311 476	5 272 801	1 102 218	2 797 420	246 521	25 804	3 475 340
6	ТКСР	449 698	1 000 914	136 982	531 858	75 357	6877	719 792
	Барлығы	21 176 187	147 027 915	26 314 114	71 043 352	77 791 124	31 194 976

1926 ж. қарай КСРО халқының ұлттар бойынша саны

	КСРО	РКФСР	Украин КСР	Белорус КСР	КСФКР	Өзбек КСР	Түрікмен КСР
Всего	147027915	100623000	29018187	4983240	5861529	5272801	1000914
Великоросстар (орыстар)	77791124	74072000	2677166	383806	336178	246521	75357
Украиндар	31194976	7873000	23218860	34681	35423	25804	6877
Беларустар	4738923	638000	75842	4017031	3767	3515	864
Грузиндер	1921184	21000	1265	52	1797960	697	258
Армяндар	1567568	195000	10631	99	1332593	14976	13859
Әзір.-Түркілер	1706605	28000	56	0	1652768	21565	4229
Өзбектер	3904622	325000	23	0	72	3475340	104971
Түрікмендер	763940	18000	21	1	102	25954	719792
Қазақтар	3968289	3852000	98	18	61	106980	9471
Қырғыздар	762736	672000	36	1	10	90743	0
Татарлар	2916536	2846734	22281	3777	10574	28401	4769
Чуваштар	1117419	1114813	905	739	92	315	555
Башқұрттар	713693	712000	114	8	14	765	426
Сахалар	240709	240687	14	1	0	3	4
Қарақалпақтар	146317	118217	0	0	0	26563	1537
Тәжіктер	978680	10385	0	0	1	967728	566
Осетиндер	277272	160000	184	18	114450	234	38
Талыштар	77323	0	0	0	77323	0	0
Таттар	28705	223	35	0	28443	0	4
Күрдтер	69184	14701	1	0	52173	1	2308
Мордвалар	1340415	1334700	1171	1051	1238	1805	491
Марилер	428192	428000	122	18	14	19	18
Карелдер	248120	248030	60	19	7	1	3
Ұдмұрттар	514187	514000	91	45	6	19	8
Коми	226383	226300	42	21	18	5	5
Пермяктар	149488	149400	36	3	1	0	0
Буряттар	237501	237000	3	1	2	0	1
Қалмақтар	132114	131757	92	1	8	18	2
Немістер	1238549	806301	393924	7075	25327	4646	1276
Жебірейлер	2599973	566917	1574391	407059	31175	19611	1820
Поляктар	782334	197827	476435	97498	6324	3411	839
Понт гректері	213765	50649	104666	55	57935	347	113
шешендер, ингуштер, қарабұлақтар, бацби, кистиндер	392600	390000	51	7	84	5	2
Молдовандар	278903	20525	257794	63	316	173	24
Болгарлар	111296	18644	92078	22	203	321	28
Латыштар	151410	126277	9131	14061	951	737	232
Литвандар	41463	26856	6795	6853	572	311	65
Абхаздар	56957	98	8	0	56851	0	0

Одақтас республикалар

РКФСР

1926 жылғы РКФСР халқының республикадағы ірі аймақтары бойынша таралуы және құрылымы:

№	республика ауданы	аумағы	халқы	қалалық	ер азаматтар	великоросстар	украиндар	титулдық
1	Солтүстік ауданы	1 102 339	2 368 440	234 338	1 110 857	2 154 141	694
2	Ленинград-Карел ауданы	506 890	6 659 711	2 299 071	3 194 100	5 930 078	15 636
3	Батыс ауданы	98 615	4 299 150	511 874	2 049 446	4 020 199	134 241
4	Орталық-Өнеркәсіп ауданы	422 089	19 314 024	4 951 352	8 930 520	18 577 643	41 345
5	Орталық-Қаратопырақ ауданы	188 177	10 825 830	1 024 762	5 133 596	9 119 238	1 651 853
6	Вятка ауданы	161 218	346 3197	236 066	1 602 905	2 625 758	592
7	Орал облысы	1 756 104	6 786 339	1 407 074	3 167 763	6 184 456	47 651
8	Башқұрт АКСР	151 840	2 665 836	234 250	1 260 337	1 064 707	76 710	625 845
9	Орта Еділ ауданы	339 272	10 268 168	1 170 712	4 808 312	6 448 098	206 192
10	Төменгі Еділ ауданы	323 576	5 529 516	977 164	2 629 929	4 078 946	440 225
11	Қалмақ АО	74 731	141 591		71 697	15 212	14 606	107 026
12	Қырым АКСР	25 880	713 823	330 264	349 844	301 398	77 405	179 094
13	Солтүстік-Кавказ өлкесі	293 652	8 363 491	1 655 124	4 026 546	3 841 063	3 106 852
14	Дағыстан АКСР	54 212	788 098	85 034	383 045	98 197	4126
15	Қазақ АКСР	2 979 618	6 503 006	539 249	3 331 097	1 279 979	860 822	3 713 394
16	Қырғыз АКСР	195 237	993 004	121 080	516 395	116 436	64 128	661 171
17	Сібір өлкесі	4 062 889	8 687 939	1 131 930	4 270 494	6 767 892	827 536
18	Бурят-Моңғол АКСР	368 392	491 236	45 576	248 513	258 796	1982	214 957
19	Саха АКСР	4 023 307	289 085	15 277	152 855	30 156	138	235 926
12	Қиыр Шығыс өлкесі	2 598 139	1 881 351	472 458	1 004 081	1 174 915	315 203
	Барлығы	19 651 446	100 891 244	17 442 655	48 170 635	74 072 096	7 873 331

РКФСР негізгі аймақтарының құрамы:

• Солтүстік ауданы: Архангельск, Вологода мен Северодвин губерниялары, Коми (Зырян) АО;
• Ленинград-Карел ауданы: Автономды Карел КСР, Ленинград, Мурманск, Новгород, Псков, Череповец губерниялары;
• Батыс ауданы: Брянск пен Смоленск губерниялары;
• Орталық-Өнеркәсіп ауданы: Владимир, Иванов (Иваново-Вознесенск), Калуга, Кострома, Мәскеу, Нижегород, Рязан, Твер, Тула, Ярослав губерниялары;
• Орталық-Қаратопырақ ауданы: Воронеж, Курск, Орлов, Тамбов губерниялары;
• Вятка ауданы: Вотск, Мари АО, Вятка губерниясы;
• Орал облысы (16 округ);
• Башқұрт АКСР (8 кантон);
• Орта Еділ ауданы: Татар, Чуваш АКСР, Орынбор, Пенза. Самар, Ульянов губерниялары;
• Төменгі Еділ ауданы: Еділ немістері АКСР, Қалмақ АО, Астрахан, Сарытау, Сталинград губерниялары;
• Қырым АКСР;
• Солтүстік-Кавказ өлкесі (12 округ, 2 автономды қала, 7 автономды облыс);
• Дағыстан АКСР;
• Қазақ АКСР: Қарақалпақ АО, Ақмола, Ақтөбе, Жетісу, Семей, Сырдария, Орал губерниялары;
• Қырғыз АКСР (7 кантон);
• Сібір өлкесі (19 округ, 1 автономды облыс, Турухан өлкесі);
• Бурят-Моңғол АКСР (8 аймақ, 2 аудан, 1 уез);
• Саха АКСР (7 округ);
• Қиыр Шығыс өлкесі (9 округ).

Қазақ АКСР

губерния, округ, уез, АО	Барлық ұлттар	Қазақтар	Великоросстар	Украиндар	Өзбектер	Қарақалпақтар	Татарлар	қалғандары	қазақтардың %	орыстардың %	қалғандарының %
Ақмола губерниясы	1 211 379	430 804	394 114	312 338	344	119	18 198	55 462	35,6%	32,5%	31,9%
Ақтөбе губерниясы	468 831	320 053	43 812	88 413	114	45	7 928	8 466	68,3%	9,3%	22,4%
Жетісу губерниясы	886 697	563 093	143 970	88 882	3 444	240	9 852	77 216	63,5%	16,2%	20,3%
Семей губерниясы	1 309 857	714 637	398 657	140 233	807	3	18 765	36 755	54,6%	30,4%	15,0%
Сырдария губерниясы	1 156 806	876 184	82 392	43 241	124 650	505	7 629	22 205	75,7%	7,1%	17,1%
Орал губерниясы	637 971	467 954	127 388	25 445	18	1 147	12 359	3 660	73,4%	20,0%	6,7%
Адай уезі	135 555	131 476	2 061	805	0	0	422	791	97,0%	1,5%	1,5%
Қостанай округі	389 260	123 411	82 661	160 844	22	0	4 605	17 717	31,7%	21,2%	47,1%
Қарақалпақ АО	304 539	85 782	4 924	621	84 099	116 125	884	12 104	28,2%	1,6%	70,2%
Бүкіл халық	6 500 895	3 713 394	1 279 979	860 822	213 498	118 184	80 642	234 376	57,1%	19,7%	23,2%

Қазақ АКСР картасы

Украин КСР

Молдова АКСР — 572 114, украиндар — 277 515, молдовандар — 172 419, великоросстар — 48 868, жебірейлер — 48 564, немістер — 10 739, болгарлар — 6026, поляктар — 48519, сығандар — 918.

№	республика бөлшек аудандары	аумағы	халқы	қалалық	ер азаматтары	великоросстар	украиндар
1	Полес бөлшек ауданы	54 369	2 957 881	428 982	1 445 195	190 332	2 392 790
2	Правобережный бөлшек ауданы	102 766	8 997 757	1 450 094	4 336 915	230 189	7 741 945
3	Левобережный бөлшек ауданы	94 961	7 066 909	1 117 242	3 436 426	605 768	6 204 836
4	Степной бөлшек ауданы	121 351	5 568 233	1 061 573	2 685 413	798 073	3 674 086
5	Днепропетровск бөлшек ауданы	46 962	2 391 155	464 017	1 154 002	213 653	1 983 403
6	Горнопромышленный бөлшек ауданы	31 175	2 036 252	851 645	1 036 641	639 151	1 221 800
	Барлығы	451 584	29 018 187	5 373 553	14 094 592	2 677 166	23 218 860

УКСР бөлшек аудандарының құрамы:

• Полес бөлшек ауданы: Волынск, Глуховск, Конотопск, Коростенск және Черниговск округтері;
• Правобережный бөлшек ауданы: Белоцерковск, Бердичевск, Винницк, Каменецк, Киев, Могилев-Подольск, Проскуровск, Тульчинск, Уманск, Шевченко, Шепетовск округтері;
• Левобережный бөлшек ауданы: Изюм, Кременчуг, Купянск, Лубенск, Нежинск, Полтав, Прилук, Ромен, Сум, Харьков округтері;
• Степной бөлшек ауданы: Зиновьевск, Мариупол, Мелитополь, Николаевск, Одесса, Первомайск, Старобельск, Херсон округтері, Молдова АКСР;
• Днепропетровский бөлшек ауданы: Днепропетровск, Запорож, Криворог округтері;
• Горнопромышленный бөлшек ауданы: Артемовск, Луганск, Сталин округтері.

КСФКР

• Абхазия КСР — 212 033: грузиндер — 67 494 (31,74 %), абхаздар — 55 918 (26,37 %), армяндар — 30 048 (14,17 %), гректер — 27 085 (12,77 %), орыстар — 20 456 (9,65 %), украиндар — 4647 (2,15 %), жебірейлер — 1084 (0,51 %).
• Нахшыван АКСР — 105 200: түркілер — 88 700 (84,32 %), армяндар — 10 900 (10,36 %).
• Таулы Қарабақ — 125 300: армяндар — 111 700 (89,15 %), түркілер — 12 600 (10,06 %).
• Оңтүстік Осетия — 87 375: осетиндер — 60 351 (69,07 %), грузиндер — 23 538 (26,94 %), жебірейлер — 1739 (1,99 %), армяндар — 1374 (1,57 %), орыстар — 157 (0,18 %).

№	республиклар	аумағы	халқы	қалалық	ер азаматтар	орыстар	украиндар	титулдық
1	Әзірбайжан КСР	85 968	2 314 571	649 557	1 212 859	220 545	18 241	1 437 977 (түркілер)
	Нахшыван АКСР		104 909	14 702	55 686	1837	92	88 700 (түркілер)
	Таулы Қарабақ АО		125 300	8293	63 131	596	35	111 694 (армяндар)
2	Армян КСР	29 964	880 464	167 098	448 674	19 548	2826	743 571 (армяндар)
3	Грузин КСР	69 259	2 666 494	594 221	1 347 513	96 085	14 356	1 788 186 (грузиндер)
	Абхазия СКР		201 016	32 244	104 410	12 553	4647	55 918 (абхаздар)
	Аджарстан АКСР		131 957	50 378	69 610	10 190	1500	70 828 (аджарлар)
	Оңтүстік Осетин АО		87 375	5818	45 535	157	1	60 351 (осетиндер)
	Барлығы	185 191	5 861 529	1 410 876	3 009 046	336 178	35 423

Өзбек КСР

Өзбек КСР барлық халқы — 5 267 658: өзбектер — 3 475 340, тәжіктер — 967 728, орыстар — 246 521, қазақтар — 106 980, қырғыздар — 90 743, ұйғырлар — 31 941, арабтар — 27 977, қарақалпақтар — 26 563, түрікмендер — 25 954, украиндар — 25 804.

Тәжік АКСР барлық халқы 827 200 адам: тәжіктер — 617 125, өзбектер — 175 627, қырғыздар — 11 410, орыстар — 5600, түрікмендер — 4100, арабтар — 3300, қазақтар — 1636, тәжіктер — 1100, татарлар — 1000.

Қалалары

100 мыңнан астам халқы бар КСРО қалалары. Одақтас республикалардың астаналары қою шрифтпен белгіленген.

N	Қала	халқы	ер азаматтары	орыстар	украиндар	республика
1	Мәскеу	2 025 947	989592	1771690	16082	Ресей КФСР
2	Ленинград	1 614 008	783923	1386872	10781	Ресей КФСР
3	Киев	513 637	248612	125514	216528	Украин КСР
4	Баку	453 333	233873	159491	7882	Күнгей Кавказ СФКР
5	Одесса	420 862	196897	162789	73453	Украин КСР
6	Харьков	417 342	201789	154448	160138	Украин КСР
7	Ташкент	323 544	166823	104737	8313	Өзбек КСР
8	Ростов	308 103	145976	180991	59215	Ресей КФСР
9	Тифлис	294 044	147349	45937	1845	Күнгей Кавказ СФКР
10	Днепропетровск	232 925	113840	73418	83748	Украин КСР
11	Сарытау	215 276	100188	188162	3267	Ресей КФСР
12	Төменгі Новгород	185 267	90410	168488	1118	Ресей КФСР
13	Қазан	179 023	84318	126050	380	Ресей КФСР
14	Астрахан	176 530	83668	138183	244	Ресей КФСР
15	Самара	175 636	83046	157695	1216	Ресей КФСР
16	Краснодар	162 520	78815	83424	48559	Ресей КФСР
17	Омбы	161 684	79562	136251	5581	Ресей КФСР
18	Тула	152 677	75879	146960	748	Ресей КФСР
19	Сталинград	148 369	70171	137479	1120	Ресей КФСР
20	Свердловск	136 420	65082	126526	493	Ресей КФСР
21	Минск	131 528	65666	12617	1465	Беларус КСР
22	Орынбор	123 283	57202	98064	3548	Ресей КФСР
23	Жаңасібір	120 128	59516	109720	1315	Ресей КФСР
24	Воронеж	120 017	57340	108286	3407	Ресей КФСР
25	Ярославл	114 277	55107	109828	453	Ресей КФСР
26	Иваново-Вознесенск	111 460	52156	108925	235	Ресей КФСР
27	Твер	108 413	50913	104126	392	Ресей КФСР
28	Владивосток	107 980	65939	65494	6019	Ресей КФСР
29	Сталино	105 857	56170	59518	27582	Украин КСР
30	Самарқан	105 106	55997	27035	2467	Өзбек КСР
31	Миколаев	104 909	50242	46726	31362	Украин КСР

Тағы қараңыз

• КСРО халқы
• КСРО халық санағы (1937)

Сілтеме

• Всесоюзная перепись населения 17 декабря 1926 г. — М, 1927—1929. — 10 т.
• Подробные данные по национальному составу населения РСФСР
• Подробные данные по национальному составу населения СССР