III Мехмет
III Мехмет (осман. محمد ثالث — Mehmed-i sâlis; ақындық лақап аты — Әділ (түр. Adlî); 26 мамыр 1566 — 21 желтоқсан 1603) — Османлы мемлекетінің 13-ші сұлтаны, Ислам халифатының 78-ші халифі, ақын, қолбасшы.
III Мехмет осман. محمد ثالث — Mehmed-i sâlis Мүміндер әмірі Екі киелі қаланың қызметкері | |||
Лауазымы | |||
---|---|---|---|
| |||
27 қаңтар 1595 — 21 желтоқсан 1603 | |||
(Лақап аты Әділ III Мехмет) | |||
Ізашары | III Мұрат | ||
Ізбасары | I Ахмет | ||
Мұрагері | Сәлім шаһзада (27 қаңтар 1595 — 20 сәуір 1597) Махмұт шаһзада (20 сәуір 1597 — 7 маусым 1603) Ахмет шаһзада (7 маусым 1603 — 21 желтоқсан 1603) | ||
| |||
1583 — 27 қаңтар 1595 | |||
Монарх | III Мұрат | ||
Ізашары | Мұрат шаһзада | ||
Өмірбаяны | |||
Мамандығы | Ақын, қолбасшы | ||
Діні | Ислам | ||
Дүниеге келуі | 26 мамыр 1566 Константинополь, Османлы мемлекеті | ||
Қайтыс болуы | 21 желтоқсан 1603 (37 жас) Константинополь, Османлы мемлекеті | ||
Жерленді | III Мехмет мазары, Ыстамбұл | ||
Династия | Османлы әулеті | ||
Әкесі | III Мұрат | ||
Анасы | Сафие сұлтан | ||
Жұбайы | Халиме сұлтан Хандан сұлтан | ||
Балалары | Ұлдары: Сәлім шаһзада Жиһангир шаһзада Махмұт шаһзада I Ахмет I Мұстафа Қыздары: Қадиша сұлтан Ділруба сұлтан Есра сұлтан Айша сұлтан | ||
Қолтаңбасы | |||
III Мехмет Ортаққорда | |||
өңдеу |
Бұл сұлтанның тұсында Османлы мемлекетінің нағыз ыдырауы басталды. Қазына бос қалды, билік сыбайласқан, ал әскер тәртіпсіздендірілді.
Өмірбаяны
өңдеуIII Мехмет 1568 жылы османлы елордасы Константинопольде дүниеге келді.
Таққа отырғаннан кейін өзінің 19 інісін өлім жазасына кесті. Бұл Османлы тарихындағы ең ірі бауыр өлтірушілік. Бұл өлім жазасының себебі: сұлтан өзінің інілерінің тарапынан болатын бүліктен қорықты. Және де бұл қорқыныш оның сарайдағы кафес (тор) атты павильонда шаһзадаларды ұстауына да себеп болды.
Дунайдағы аустриялықтардың әскери жетістіктеріне ыза болған жаңа шеріктер мен османлы халқы елордада наразылық шараларын ұйымдастырды. Соған байланысты 1596 жылы сұлтан Мажарстанға қарсы жорыққа аттанды. Жорық кезінде Хачова шайқасында Габсбургтардың әскерін жеңді, алайда сол жеңісін тиімді пайдалана алмай, елордадағы ойын-сауық өміріне қайтып келді.
III Мехметтің әкесі III Мұрат жаулап алған парсы жерлерінде төңкерістер орын алып, парсылар сол жерлерді қайтарып алды.
Жанұясы
өңдеуIII Мехмет өзінің билеген жылдарын көбінесе гаремде өткізгендіктен, күңдері өте көп болды. Ол күңдерінен көп бала тапты, алайда балалар есімдерінің көбісі сақталмаған. Тек сақталғаны осылардікі: Сәлім шаһзада, Жиһангир шаһзада, Махмұт шаһзада, I Ахмет, I Мұстафа, Қадиша сұлтан, Ділруба сұлтан, Есра сұлтан және Айша сұлтан. Сәлім шаһзада 12 жасында қызамық ауруынан қаза тапты. Махмұт шаһзада сұлтанды тақтан тайдыру айыбымен 1603 жылы өлім жазасына кесілді. Ал I Ахмет пен I Мұстафа, сәйкесінше, 14-ші және 15-ші османлы сұлтандары болды.
Күңдерінің арасынан ең танымалдары: Халиме сұлтан және Хандан сұлтан. Халиме сұлтан — Махмұт шаһзада, Дилируба сұлтан мен I Мұстафаның анасы. Ал Хандан сұлтан — I Ахметтің анасы[1].
Садрағзамдары
өңдеу№ | Есімі | Қызмет атқарған мерзімі | Уақыты |
---|---|---|---|
57 | Сардар Фархат паша | 27 қаңтар 1595 — 7 шілде 1595 | 7 ай |
58 | Қожа Синан паша | 7 шілде 1595 — 19 қараша 1595 | 3 ай |
59 | Текелі Лала Мехмет паша | 19 қараша 1595 — 28 қараша 1595 | 9 күн |
60 | Қожа Синан паша | 1 желтоқсан 1595 — 3 сәуір 1596 | 5 ай |
61 | Дамат Ибраһим паша | 4 сәуір 1595 — 27 қазан 1596 | 6 ай |
62 | Жүсіп Синан паша | 27 қазан 1596 — 5 желтоқсан 1596 | 2 ай |
63 | Дамат Ибраһим паша | 5 желтоқсан 1596 — 3 қараша 1597 | 11 ай |
64 | Хадым Хасан паша | 3 қараша 1597 — 9 сәуір 1598 | 5 ай |
65 | Жеррах Мехмет паша | 9 сәуір 1598 — 6 қаңтар 1599 | 9 ай |
66 | Дамат Ибраһим паша | 6 қаңтар 1599 — 10 шілде 1601 | 2 жыл |
67 | Жемісші Хасан паша | 22 шілде 1601 — 3 қазан 1603 | 2 жыл |
68 | Малқош Жауыз Әли паша | 3 қазан 1603 — 21 желтоқсан 1603 | 3 ай |
Дереккөздер
өңдеу- ↑ http://www.academia.edu/4449293/ III Мехмет, I Ахмет, I Мұстафа және XVII ғасырдағы Османлы саяси дағдарысы
Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары | ||
---|---|---|
Ізашары III Мұрат |
III Мехмет 27 қаңтар 1595 — 21 желтоқсан 1603 |
Ізбасары I Ахмет |
I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит · V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф) | ||
Әулет · Шежіре · Санат |