I Махмұт (осман. محمود اول‎ — Mahmûd-u evvel; ақындық лақап аты — Себкати (түр. Sebkati); 2 тамыз 169613 желтоқсан 1754) — Османлы мемлекетінің 24-ші сұлтаны, Ислам халифатының 89-шы халифі, ақын.

I Махмұт
осман. محمود اول‎ — Mahmûd-u evvel
Мүміндер әмірі
Екі киелі қаланың қызметкері
I Махмұт
Лауазымы
Ту
Ту
Османлы мемлекетінің 24-ші сұлтаны
Ислам халифатының 89-шы халифі
2 қазан 1730 — 13 желтоқсан 1754
(Лақап аты Бүкір I Махмұт)
Ізашары III Ахмет
Ізбасары III Осман
Өмірбаяны
Мамандығы Ақын
Діні Ислам
Дүниеге келуі 2 тамыз 1696 (1696-08-02)
Константинополь, Османлы мемлекеті
Қайтыс болуы 13 желтоқсан 1754 (1754-12-13) (58 жас)
Константинополь, Османлы мемлекеті
Жерленді Жаңа Уәлиде сұлтан мешіті, Ыстамбұл
Династия Османлы әулеті
Әкесі II Мұстафа
Анасы Салиха Себкати сұлтан
Жұбайы Хаже Айша сұлтан
Хаже Вердиназ сұлтан
Қадиша Рами сұлтан
Хатем сұлтан
Разие сұлтан
Халим сұлтан
Меясе сұлтан
Қолтаңбасы Қолтаңбасы
I Махмұт Ортаққорда

Өмірбаяны өңдеу

I Махмұт 1696 жылы османлы елордасы Константинопольде османлы сұлтаны II Мұстафа шаңырағында дүниеге келді. Патрон Халил төңкерісі нәтижесінде өзінің жәкесі III Ахметті тақта ауыстырды.

I Махмұт билік құрған жылдарының басында Константинопольдегі билік шын мәнісінде Патрон Халил мен оның жолын қуушыларының қолында болды. Алайда 1731 жылдың 15 қарашасында сұлтан Патрон Халилді өлім жазасына кесті. Содан кейін Патрон Халил жолын қуушыларының көтерілістерін басып отырды.

I Махмұт тұсында Ахмет паша есімімен әйгілі Клод Александр де Бонневаль басшылығымен Османлы әскерін еуропалық әскерлердегідей жетілдіру іс-шаралары жүргізілді. Бірақ жаңа шеріктердің бұған қарсылығы әсерінен бұл шаралар жүзеге аспады.

1731-1735 жылдары және 1741-1746 жылдары османлылар парсылармен соғыс жүргізді. Соғыс барысында 1720 жылдары османлылар жаулап алған жерлер қайтадан парсыларға өтті. 1746 жылғы бітім шарт бойынша 1639 жылғы Қасришырын бітім шартына сәйкес шекаралар орнатылды.

1736-1739 жылдары османлылар ресейліктермен және аустриялықтармен соғыс жүргізді. Аустриялық әскерге көптеген жеңілістер әкелген османлылар Белград бітім шарты нәтижесінде жоғалтып алынған жерлерді қайтарып алды, яғни Солтүстік Сербияны, Белградты және Кіші Валахияны. Ал Ресейден Азауды қайтарды.

Ажалы өңдеу

1754 жылдың 13 желтоқсанында жұма намазынан кейін Топқапы сарайына қайтып бара жатқан I Махмұт аттан құлап, қайтыс болды.

Суреттері өңдеу

Садрағзамдары өңдеу

Есімі Қызмет атқарған мерзімі Уақыты
145 Силахдар Дамат Мехмет паша 16 қазан 173023 қаңтар 1731 3 ай
146 Қабақұлақ Ибраһим паша 23 қаңтар 173111 қыркүйек 1731 9 ай
147 Топал Осман паша 21 қыркүйек 173112 наурыз 1732 6 ай
148 Хәкімұлы Әли паша 12 наурыз 173214 шілде 1735 3 жыл 3 ай
149 Гүржі Ысмайыл паша 14 шілде 173525 желтоқсан 1735 5 ай
150 Силахдар Дамат Диметокалы Мехмет паша 10 қаңтар 17365 тамыз 1737 1 жыл 7 ай
151 Мүхсінзада Әбдулла паша 6 тамыз 173719 желтоқсан 1737 4 ай
152 Йеген Мехмет паша 19 желтоқсан 173723 наурыз 1739 1 жыл 4 ай
153 Қажы Иваззада Мехмет паша 23 наурыз 173923 маусым 1740 1 жыл 3 ай
154 Нышаншы Шехла Қажы Ахмет паша 22 шілде 17407 сәуір 1742 1 жыл 9 ай
155 Хәкімұлы Әли паша 21 сәуір 17424 қазан 1742 6 ай
156 Сейіт Хасан паша 4 қазан 174210 тамыз 1746 3 жыл 10 ай
157 Тирьяки Қажы Мехмет паша 11 тамыз 174624 тамыз 1747 1 жыл 13 күн
158 Сейіт Әбдулла паша 24 тамыз 17472 қаңтар 1750 2 жыл 5 ай
159 Дивитдар Мехмет Әмин паша 9 қаңтар 17501 шілде 1752 2 жыл 6 ай
160 Шорлылы Көсе Бахир Мұстафа паша 1 шілде 175213 желтоқсан 1754 2 жыл 5 ай
  Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары  
Ізашары
III Ахмет
I Махмұт
2 қазан 173013 желтоқсан 1754
Ізбасары
III Осман
I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит ·
V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф)
Әулет · Шежіре · Санат