III Ахмет

III Ахмет (осман. آحمد ثالث‎ — Âhmed-i sâlis; ақындық лақап аты — Нәжіп (түр. Necib); 12 желтоқсан 1673 — 1 маусым 1730) — Османлы мемлекетінің 23-ші сұлтаны, Ислам халифатының 88-ші халифі, ақын.

III Ахмет осман. آحمد ثالث‎ — Âhmed-i sâlis Мүміндер әмірі Екі киелі қаланың қызметкері
Лауазымы
Ту Османлы мемлекетінің 23-ші сұлтаны Ислам халифатының 88-ші халифі
22 тамыз 1703 — 2 қазан 1730
(Лақап аты Лала дәуірі сұлтаны III Ахмет)
Ізашары	II Мұстафа
Ізбасары	I Махмұт
Өмірбаяны
Мамандығы	Ақын
Діні	Ислам
Дүниеге келуі	30 желтоқсан 1673 (1673-12-30) Константинополь, Османлы мемлекеті
Қайтыс болуы	1 маусым 1736 (1736-06-01) (62 жас) Константинополь, Османлы мемлекеті
Жерленді	Жаңа Уәлиде сұлтан мешіті, Ыстамбұл
Династия	Османлы әулеті
Әкесі	IV Мехмет
Анасы	Әметулла Рабиға Гүлнүш сұлтан
Жұбайы	Әметулла Бану сұлтан Рүкие сұлтан Әмина Михришаһ сұлтан Қадиша сұлтан Шаһин сұлтан Рабиға Шерми сұлтан Әмина Мүшәлли сұлтан Зейнеп сұлтан Гүлшең сұлтан Фатима сұлтан Үммігүлсім сұлтан Хүснүшаһ сұлтан Фатима Хүмашаһ сұлтан Хүррем сұлтан Мейлі сұлтан Назифе сұлтан Нижат сұлтан Ханифе сұлтан Айша Бұхари сұлтан Шайесте сұлтан Хатем сұлтан Хафса сұлтан Жаңаханшаһ сұлтан
Балалары	Ұлдары: III Мұстафа I Әбділхамит Сүлеймен шаһзада Баязит шаһзада Мехмет шаһзада Ибраһим шаһзада Нұман шаһзада Сәлім шаһзада Әли шаһзада Иса шаһзада Мұрат шаһзада Сейфеддин шаһзада Әбділмәжит шаһзада Әбділмәлік шаһзада Қыздары: Фатима сұлтан Үлкен Әмина сұлтан Рабиға сұлтан Хабиба сұлтан Үлкен Зейнеп сұлтан Зүбейде сұлтан Есма сұлтан Қадиша сұлтан Үлкен Рүкие сұлтан Салиха сұлтан Әтике сұлтан Райхан сұлтан Есіме сұлтан Фердана сұлтан Назифе сұлтан Наиле сұлтан Айша сұлтан Әметуллаһ сұлтан Үмміселма сұлтан Кіші Әмина сұлтан Кіші Рүкие сұлтан Кіші Зейнеп сұлтан Сабиха сұлтан Наз сұлтан
Қолтаңбасы
III Ахмет Ортаққорда

Өмірбаяны

III Ахмет 1673 жылы османлы елордасы Константинопольде османлы сұлтаны IV Мехмет шаңырағында дүниеге келді.

Билеген жылдары

Қырым ханына Ресейге қарсы соғыста көмектесті. 1709 жылы Полтава шайқасында жеңілген швед патшасы XII Карл III Ахметтен баспана сұрады. Османлы үкіметі шведтердің ресейліктерге жеңілісіне аса таңғалды. 1710 жылы османлы-ресей соғысы басталды. Ресейдің 1711 жылғы Прут жорығы балқандық христиандардан көмек таппаған І Петр үшін сәтсіз аяқталып, қоршалған ресейлік әскер берілді. 23 шілдеде Прут бітім шарты бекітілді. Бұл бітім шарт бойынша ресейліктер османлыларға Азовты өткізді. Сондықтан ресейліктер азов эскадрасын жоюға мәжбүр болды, бірақ 4 кемені жоймай, османлыларға тиімді сатты.

1715 жылы османлылар Венецияға соғыс ашып, Мореяны оңай жаулап алды. Ал 1716 жылы Аустрия османлыларға соғыс ашты. Еуген фон Савойен бастаған аустриялық әскер османлы әскерін 1716 жылдың 5 тамызында Петерварадин шайқасында, ал 1717 жылы Белград түбінде жеңіп, қаланы басып алды. 1718 жылдың 21 шілдесінде жасалған Пожаревац бітім шарты бойынша османлылар аустриялықтарға Солтүстік Босния, Солтүстік Сербия, Белград, Банат және Кіші Валахияны өткізді.

Наушаһарлы Дамат Ибраһим паша Франция елшілігін қабыл етуі. Жан-Баптист ван Мур. 17 қазан 1724 жыл

Қызғалдақтар дәуірі

Соғыс аяқталған соң, III Ахмет османлылардың еуропалықтардан соғыс өнері, ғылым, мәдениет және т.б. салаларда артта қалғанын көріп, елдің осы салаларда даму іс-шараларын ұйымдастыруға кірісті. Сұлтан бұйрығымен Францияға елшілік жіберілді. Бұл елшілік Францияның мемлекеттік құрылымын, ғылымын, мәдениетін, француздардың тұрмысын зерттеу үшін жіберілді. 1720 жылы Францияға келген елшілік керекті деректерді "Сапарнама" кітабында жинады. Мехмет әфенді бастаған елшілік елге оралып, диуанда сұлтан мен уәзірлерге Франция жайлы мәлімдеме жасады. Мәлімдемеде француздардың ғылым мен мәдениетте, соғыс ісінде жасаған жетістіктері жайлы айтылды. Сапаратнама кітабында сипатталған француздардың тұрмысы мен еуропалықтардың сән-салтанаты османлы шонжарларын өте қызықтырды. Сондықтан сол кезде Османлы мемлекетінде қызғалдақтарды өсіру сәнге айналды. Кейін қызғалдақтардың өсірілуі сәнге айналғаны сонша — 1718-1730 жылдар османлы тарихында "Лала дәуірі" (түр. Lâle Devri) деген атаумен әйгілі. Садрағзам Наушаһарлы Дамат Ибраһим паша басшылығымен елде сауаттылық деңгейі өсті, османлы тіліне көптеген ғылыми еңбектер аударылды. Ғалым Ибраһим Мүтеффериқа алғашқы османлы типографиясын ашты. 1729 жылдың 31 қаңтарында бұл типографияда 1 000 данамен алғашқы османлы тіліндегі кітап басылды.

Тақтан тайдырылуы

1720 жылдары ауған падишаһы Ашраф ханның Иранға кіруін пайдаланып, османлылар сефевидтерге батыстан шабулдап, Күнгей Кавказ бен Батыс Ирандағы көптеген жерлерді жаулап алды. Бірақ жолда олар Ашраф хан әскеріне кезігіп, ауғандардан жеңілді. Бұл хабар Константинопольге жеткенде, Патрон Халил төңкерісі басталып, 1730 жылдың 1 қазанында садрағзам Наушаһарлы Дамат Ибраһим паша өлім жазасына кесілді, ал келесі күні сұлтан III Ахмет тақтан тайдырылды.

Ажалы

Сұлтан тайдырылуынан алты жыл өткен соң, 1736 жылдың 1 маусымында III Ахмет қайтыс болды. Мәйіті әжесі Тұрхан Қадиша салған Жаңа Уәлиде сұлтан мешітінің жаңындағы мазарда жерленді.

Суреттері

• 
  III Ахмет. Жан-Баптист ван Мур.
• 
  III Ахметтің Корнелис Калкоенді қабыл етуі. Жан-Баптист ван Мур.
• 
  III Ахметтің Франция елшілігіне ас беруі. Жан-Баптист ван Мур.
• 
  III Ахметтің аңшылығы. Жан-Баптист ван Мур.

Садрағзамдары

№	Есімі	Қызмет атқарған мерзімі	Уақыты
131	Каваноз Ахмет паша	22 тамыз 1703 — 16 қараша 1703	3 ай
132	Дамат Хасан паша	18 қараша 1703 — 28 қыркүйек 1704	10 ай
133	Қалайлыкөз Қажы Ахмет паша	қазан 1704 — 25 желтоқсан 1704	2 ай
134	Балташы Мехмет паша	25 желтоқсан 1704 — 3 мамыр 1706	1 жыл 5 ай
135	Дамат Шорлылы Әли паша	3 мамыр 1706 — 15 маусым 1710	4 жыл 1 ай
136	Көпрүлізада Дамат Нұман паша	16 маусым 1710 — 17 тамыз 1710	2 ай
137	Балташы Мехмет паша	18 тамыз 1710 — 20 қараша 1711	1 жыл 3 ай
138	Гүржі Аға Жүсіп паша	20 қараша 1711 — 11 қараша 1712	1 жыл
139	Силахдар Сүлеймен паша	12 қараша 1712 — 6 сәуір 1713	5 ай
140	Қожа Ибраһим паша	6 сәуір 1713 — 7 сәуір 1713	1 күн
141	Силахдар Дамат паша	27 сәуір 1713 — 5 тамыз 1716	3 жыл 4 ай
142	Қажы Халил паша	21 тамыз 1716 — қазан 1717	1 жыл 2 ай
143	Нышаншы Мехмет паша	қазан 1717 — 9 мамыр 1718	7 ай
144	Наушаһарлы Дамат Ибраһим паша	9 мамыр 1718 — 1 қазан 1730	12 жыл 6 ай