Әбділғазиз (Османлы сұлтаны)

Әбділғазиз (осман. عبد العزيز‎ — Abd ül-Azîz; 9 ақпан 18304 маусым 1876) — Османлы мемлекетінің 32-ші сұлтаны, Ислам халифатының 97-ші халифі.

Әбділғазиз
осман. عبد العزيز‎ — Abd ül-Azîz
Мүміндер әмірі
Екі киелі қаланың қызметкері
Әбділғазиз (Османлы сұлтаны)
Лауазымы
Ту
Ту
Османлы мемлекетінің 32-ші сұлтаны
Ислам халифатының 97-ші халифі
25 маусым 1861 — 30 мамыр 1876
(Лақап аты Бақытсыз Әбділғазиз)
Ізашары I Әбділмәжит
Ізбасары V Мұрат
Өмірбаяны
Діні Ислам
Дүниеге келуі 9 ақпан 1830 (1830-02-09)
Константинполь, Османлы мемлекеті
Қайтыс болуы 4 маусым 1876 (1876-06-04) (46 жас)
Константинполь, Османлы мемлекеті
Жерленді II Махмұт мазары, Ыстамбұл
Династия Османлы әулеті
Әкесі II Махмұт
Анасы Пертевниял қатынәпенді
Жұбайы Дүрринау қатынәпенді
Хайраниділ қатынәпенді
Едаділ қатынэфенди
Нешерек қатынәпенді
Гауһари қатынәпенді
Жұлдыз қатынәпенді
Балалары Ұлдары:
Жүсіп Ізетдін әпенді
Махмұт Жалаладдин әпенді
Мехмет Сәлім әпенді
II Әбділмәжит
Мехмет Сейфеддин әпенді
Мехмет Севкет әпенді
Қыздары:
Назима сұлтан
Есма сұлтан
Үлкен Әмина сұлтан
Салиха сұлтан
Кіші Әмина сұлтан
Фатима сұлтан
Мүнира сұлтан
Қолтаңбасы Қолтаңбасы

Әбділғазиз жаңартпалар жүргізуді қалады, халық арасында танымал болды, және халыққа мемлекеттік қазынаны үнемдеуге ант берді. Бірақ ол өзінің жоспарларын жүзеге асыруға берік болмағандықтан, оның жаңартпалары жүзеге аспады. 1862 жылдан бастап сұлтан жүйке жүйесінің бұзылуына ұшырады, сондықтан 1871 жылға дейін мемлекеттік істерді садрағзамдар жүргізді.

Өмірбаяны

өңдеу
 
Бақытсыз Әбділғазиз

Әбділғазиз 1830 жылы османлы елордасы Константинопольде османлы сұлтаны II Махмұт шаңырағында дүниеге келді.

Әбділғазиз билеген жылдарының ең маңызды оқиғалары: 1866 жылы Кандияда төңкеріс басталуы, 1867 жылы Белградтың Сербияға өтуі, 1868 жылы Грекияның мәмілегерлік жеңісі, Мысыр бейлербейін басу болды.

1863 жылы Әбділғазиз садрағзам Кешешізада Мехмет Әмин Фуат пашамен бірге Мысырға сапар шекті.

Ажалы

өңдеу

1876 жылдың 30 мамырында садрағзам Мүтержім Мехмет Рүшді паша мен уәзір Құсайын Әуні паша Әбділғазизді тақтан безуге мәжбүрлетті. Бірнеше күннен кейін, 4 маусымда, ресми жариялау бойынша, сұлтан өзінің көктамырын кесіп, өзін-өзі өлтірді. 1871 жылғы соттық үдеріс нәтижесінде Мидхат паша бастаған мемлекеттік қайраткерлер сұлтанның өліміне байланысты екені дәлел болды.

Суреттері

өңдеу

Садрағзамдары

өңдеу
Есімі Қызмет атқарған мерзімі Уақыты
235 Кипрлі Мехмет Әмин паша 25 маусым 18616 тамыз 1861 2 ай
236 Мехмет Әмин Әли паша 6 тамыз 186122 қараша 1861 3 ай
237 Кешешізада Мехмет Әмин Фуат паша 22 қараша 18616 қаңтар 1863 1 жыл 2 ай
238 Жүсіп Кәміл паша 6 қаңтар 18633 маусым 1863 4 ай
239 Кешешізада Мехмет Әмин Фуат паша 3 маусым 18635 маусым 1866 3 жыл 2 күн
240 Мүтержім Мехмет Рүшді паша 5 маусым 186611 ақпан 1867 8 ай
241 Мехмет Әмин Әли паша 11 ақпан 18677 қыркүйек 1871 4 жыл
242 Махмұт Нәдім паша 7 қыркүйек 187131 шілде 1872 10 ай
243 Мидхат паша 31 шілде 187219 қазан 1872 1 жыл
244 Мүтержім Мехмет Рүшді паша 19 қазан 187215 наурыз 1873 5 ай
245 Ахмет Есет паша 15 наурыз 187315 сәуір 1873 1 ай
246 Ширванизада Мехмет Рүшді паша 15 сәуір 187314 ақпан 1874 10 ай
247 Құсайын Әуні паша 14 ақпан 187425 сәуір 1875 1 жыл
248 Ахмет Есет паша 25 сәуір 187526 тамыз 1875 4 ай
249 Махмұт Нәдім паша 26 тамыз 187512 мамыр 1876 9 ай
250 Мүтержім Мехмет Рүшді паша 12 мамыр 187630 мамыр 1876 8 күн

Қызықты деректер

өңдеу
  Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары  
Ізашары
I Әбділмәжит
Әбділғазиз
25 маусым 186130 мамыр 1876
Ізбасары
V Мұрат
I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит ·
V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф)
Әулет · Шежіре · Санат