III Мұстафа
III Мұстафа (осман. مصطفى ثالث — Mustafâ-i sâlis; 28 қаңтар 1717 — 21 қаңтар 1774) — Османлы мемлекетінің 26-шы сұлтаны, Ислам халифатының 91-ші халифі.
III Мұстафа осман. مصطفى ثالث — Mustafâ-i sâlis Мүміндер әмірі Екі киелі қаланың қызметкері | |||
Лауазымы | |||
---|---|---|---|
| |||
30 қазан 1757 — 21 қаңтар 1774 | |||
(Лақап аты Алғашқы жаңартпашы III Мұстафа) | |||
Ізашары | III Осман | ||
Ізбасары | I Әбділхамит | ||
Өмірбаяны | |||
Діні | Ислам | ||
Дүниеге келуі | 28 қаңтар 1717 Константинополь, Османлы мемлекеті | ||
Қайтыс болуы | 21 қаңтар 1774 (56 жас) Константинополь, Османлы мемлекеті | ||
Жерленді | III Мұстафа мазары, Ыстамбұл | ||
Династия | Османлы әулеті | ||
Әкесі | III Ахмет | ||
Анасы | Әмина Михришаһ сұлтан | ||
Жұбайы | Әунүлхаят сұлтан Михришаһ сұлтан Рыфат сұлтан Айша Әділшаһ сұлтан Фехми сұлтан Бинназ сұлтан | ||
Балалары | Ұлдары: III Сәлім Мехмет шаһзада Қыздары: Шаһ сұлтан Үлкен Фатима сұлтан Бейхан сұлтан Кіші Фатима сұлтан | ||
Қолтаңбасы | |||
Ортаққордағы III Мұстафа | |||
өңдеу |
Өмірбаяны
өңдеуIII Мұстафа 1717 жылы османлы елордасы Константинопольде османлы сұлтаны III Ахмет шаңырағында дүниеге келді.
Сұлтан өте белсенді әрі көреген билеуші болды. Ол еуропалық державалардан артта қалмас үшін Османлы әскерін және мемлекетттік құрылымды жаңартқысы келді. Алайда оның тұсында елдің жалпы ыдырауы тоқтатылмады. Әскерді жетілдіру әрекеттері жалпы ыдырауды тоқтатуға жетіспеді. Кертартпа көзқарастары бар жаңа шеріктер мен дінбасылар кедергісінің кесірінен кез келген жаңартпа жүзеге аспады. Жаяу әскер мен зеңбіректерді жаңарту үшін сұлтанға еуропалық кеңесшілер қажет болды. Сонымен қатар III Мұстафа Математика, теңізде жүзу өнері және ғылым академиясын ашуға бұйрық берді.
Соғыс ісі жағынан еуропалықтардан артта қалғанын түсінген III Мұстафа кез келген қақтығыстан алшақтанды. Алайда Ресейдің Польшадағы шапқыншылығы және де француз мәмілегерлігі сұлтанды Ресейге соғыс ашуға мәжбүрлетті. Бұл соғыс үлкен жеңіліспен аяқталды.
Ажалы
өңдеу1774 жылдың 21 қаңтарында сұлтан қайтыс болды. Мәйіті III Мұстафа мазарында жерленді.
Садрағзамдары
өңдеу№ | Есімі | Қызмет атқарған мерзімі | Уақыты |
---|---|---|---|
166 | Қожа Мехмет Рағып паша | 30 қазан 1757 — 8 сәуір 1763 | 5 жыл 6 ай |
167 | Теукі Хамза Хамит паша | 11 сәуір 1763 — 29 қыркүйек 1763 | 5 ай |
168 | Шорлылы Көсе Бахир Мұстафа паша | 29 қыркүйек 1763 — 30 наурыз 1765 | 1 жыл 6 ай |
169 | Мүхсінзада Мехмет паша | 30 наурыз 1765 — 7 тамыз 1768 | 3 жыл 5 ай |
170 | Силахдар Махир Хамза паша | 7 тамыз 1768 — 20 қазан 1768 | 2 ай |
171 | Жалықзада Мехмет Әмин паша | қазан 1768 — 12 тамыз 1769 | 10 ай |
172 | Молдован Әли паша | 12 тамыз 1769 — 12 желтоқсан 1769 | 4 ай |
173 | Иваззада Халил паша | 13 желтоқсан 1769 — 25 желтоқсан 1770 | 1 жыл 12 күн |
174 | Силахдар Мехмет паша | 25 желтоқсан 1770 — 11 желтоқсан 1771 | 11 ай 16 күн |
175 | Мүхсінзада Мехмет паша | 11 желтоқсан 1770 — 6 тамыз 1773 | 2 жыл 8 ай |
176 | Ізетті Мехмет паша | 11 тамыз 1773 — 21 қаңтар 1774 | 5 ай |
Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары | ||
---|---|---|
Ізашары III Осман |
III Мұстафа 30 қазан 1757 — 21 қаңтар 1774 |
Ізбасары I Әбділхамит |
I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит · V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф) | ||
Әулет · Шежіре · Санат |