Еуропа мемлекеттерінің және тәуелді аймақтарының тізімі
.svg){kind=small}
Еуропа — Азиямен бірігіп жер аумағы бойынша ірі құрлық болып табылатын Еуразияны құрайтын, алты дүние бөліктерінің бірі. Еуропаның жер аумағы — 10 млн км², халқы — 730 млн адам.
Еуропа елдері төрт аймаққа бөлінеді: Батыс, Шығыс, Солтүстік және Оңтүстік. Кейбір географтар бесінші аймақты бөледі — Орталық Еуропа. Қырғи Қабақ Соғыс кезінде Батыс аймаққа капиталисттік, ал Шығысқа — социалисттік мемлекеттерді кіргізген.
Жалпы Еуропада 65 ел: олардың ішінде 50 тәуелсіз мемлекет, 9 тәуелді аймақ және 6 танылмаған республикалар енеді. 14 мемлекет аралдық, 19 — құрлық ішілік және 32-сі теңіздер мен мұхиттарға шығуға мүмкіндіктері бар ел.
Үш мемлекет — Қазақстан, Түркия және Ресей шекарасы көптеген деректер бойынша Еуропаға да Азияға да кіреді; сондай-ақ екі мемлекет (Әзірбайжан және Грузия) көптеген деректер бойынша, соның ішінде ресейлік[1][2] және батыстық[3], деректер бойынша Азия аумағына да Еуропа аумағына да енеді[4][5][6]\, сондай-ақ Закавказья және Кипрдың шекарасы Еуропамен тығыз байланыста.[7].
Сондай-ақ Еуропаға барлық Жерортатеңіздік мемлекеттер де кіреді.
27 мемлекет Еуроодақтың, 25 НАТО блогының мүшесі, ал Еуропа кеңесіне 47 мемлекет енеді.
Еуропа шекарасында дүние жүзіндегі ең алып мемлекет — Ресей, сондай-ақ ең кіші мемлекет (Ватикан) орналасқан.
Түсініктемелер
өңдеу- Елдер БҰҰ-ның номенклатурасы бойынша аймақтарға бөлінген.
- Елдердің сорттамасы әліпбилік ретпен орналасқан.
- Жер аумағы шаршы километр, халық тығыздығы адам/км², ЖІӨ $US миллиард бойынша көрсетілген.
- Елдердің түсі географиялық орналасуына сай:
- аралдық,
- құрлықішілік,
- жағалаулық көрсетілген.
- Елдердің басқару формасы бойынша түстері:
- конституциялы,
- парламенттік монархиялар,
- президенттік,
- парламенттік,
- аралас республикалар.
Негізгі аймақтар
өңдеу
Батыс Еуропа
өңдеуБатыс Еуропа — негізінен латын тілді мемлекеттерді біріктіріп отырған, геосаяси аймақ.
Аймақта латын әліпбиі басым. Негізгі дін католицизм және протестантизм болып табылады.
| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | Елорда | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
ЖІӨақт ЖІӨ халық жанына шаққанда |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Аустрия (Аустрия республикасы) |
|
Вена | Неміс | Еуро | 83 871 113 |
8 206 524 91 |
279,5 36 000 |
|
| Бельгия (Бельгия Патшалғы) |
|
Брюссель | Неміс; нидерланд; француз |
Еуро | 32 545 136 |
10 511 000 318 |
309,01 29,814 |
|
| Ұлыбритания[8] (Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Құрама Патшалығы) |
.svg)
|
Лондон | Ағылшын | Фунт стерлинг | 244 820 76 |
60 776 238 247 |
1736,377 30 900 |
|
| Германия (Германия Федеративті Республикасы) |
|
Берлин | Неміс | Еуро | 357 022 61 |
82 310 000 231 |
2609 31 472 |
|
| Ирландия[8] (Ирланд Республикасы) |
|
Дублин | Ирланд; Ағылшын |
Еуро | 70 273 117 |
4 240 000 60,3 |
177,2 43 600 |
|
| Лихтенштейн (Лихтенштейн княздігі) |
|
Вадуц | Неміс | Швейцар франкі | 160,4 189 |
34 905 217 |
0,825 25 000 |
|
| Люксембург (Ұлы Люксембург герцогтігі) |
|
Люксембург | Люксембург; Неміс; француз |
Еуро | 2586,4 176 |
473 000 183 |
33,87 71 400 |
|
| Монако (Монако княздігі) |
|
Монако | француз | Еуро | 1,95 193 |
35 656 18 285 |
0,870 27 000 |
|
| Нидерланд (Нидерланд патшалығы) |
|
Амстердам | Нидерланд | Еуро | 41 526 131 |
16 440 133 396 |
477,4 26 096 |
|
| Франция (Француз Республикасы) |
|
Париж | француз | Еуро | 547 030 47 |
61 875 822 114 |
2230 28 647 |
|
| Швейцария (Швейцария Конфедерациясы) |
|
Берн | Неміс; итальян; ретороман; француз |
Швейцар франкі | 41 290 132 |
7 489 370 181,4 |
230,1 30 723 |
|
Шығыс Еуропа
өңдеу
Шығыс Еуропа — Еуропаның шығыс бөлігінде орналасқан геосаяси аймақ. Жер аумағы бойынша ең үлкен еуропалық аймақ.
Аймақ Византия империясының гүлденуі кезеңінде құрылған.
Негізгі дін православие және католицизм болып табылады. Аймақта кириллица және латиница қолданылады.
| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | {Елорда | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
ЖІӨақт ЖІӨ халық жанына шаққанда |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Беларусь (Беларусь республикасы) |
|
Минск | Белорус; орыс |
Белорус рублі | 207 600 83 |
9 689 800 49 |
130,8 13 864 |
|
| Болгария (Болгария республикасы) |
|
София | Болгар | Лев | 110 910 102 |
7 640 240 68,9 |
66,113 10 677 |
|
| Мажарстан (Венгрия) |
|
Будапешт | Мажар | Форинт | 93 030 109 |
10 059 000 108 |
109,483 11 218 |
|
| Молдавия (Молдова республикасы) |
|
Кишинёв | Молдава | Молдава лейі | 33 843 135 |
3 395 600 111,4 |
4,021 1 187 |
|
| Польша (Польша республикасы) |
|
Варшава | Поляк | Злотый | 312 685 68 |
38 636 157 123 |
632 16 600 |
|
| Ресей (Ресей Федерациясы) |
|
Мәскеу | Орыс | Ресей рублі | 17 098 242 1 |
143 530 900 8,3 |
2380[9] 16 700[9] |
|
| Румыния (Румыния) |
|
Бухарест | Румын | Румын лейі | 237 500 78 |
22 276 056 91 |
270 16 800 |
|
| Словакия (Словакиялық Республика) |
|
Братислава | Словац | Еуро | 48 845 126 |
5 431 363 111 |
81,4 14 987 |
|
| Украина (Украина) |
|
Киев | Украин | Украин гривні | 603 700 43 |
46 314 736 76,9 |
337,3 8 624 |
|
| Чехия (Чех Республикасы) |
|
Прага | Чех | Чех кронасы | 78 866 114 |
10 241 138 129 |
187,5 18 308 |
|
Солтүстік Еуропа
өңдеу
Солтүстік Еуропа — скандинавиялық және прибалтика мемлекеттерді біріктіретін, Еуропаның солтүстігінде орналасқан геосаяси аймақ.
Аймақтағы басым дін лютерандық және протестантизмнің басқа бағыттары.
| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | Елорда | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
ЖІӨақт ЖІӨ халық жанына шаққанда |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дания (Дания патшалығы) |
|
Копенгаген | Дат | Дат кронасы | 43 094 130 |
5 447 084 126,4 |
187,977 34,700 |
|
| Исландия (Исландия) |
|
Рейкьявик | Исланд | Исланд кронасы | 103 125 104 |
316 252 3,1 |
12,172 40 277 |
|
| Норвегия (Норвегия патшалығы) |
|
Осло | Норвег | Норвег кронасы | 385 199 66 |
4 681 134 12 |
335,3 72 305,6 |
|
| Латвия (Латвия республикасы) |
|
Рига | Латыш | Лат | 64 589 121 |
2 266 822 35 |
29,214 12,896 |
|
| Литва (Литва республикасы) |
|
Вильнюс | Литов | Лит | 65 200 120 |
3 483 972 55 |
49,49 15 000 |
|
| Финляндия (Финляндия Республикасы) |
|
Хельсинки | Фин; швед |
Еуро | 338 145 63 |
5 219 732 15,4 |
163 34,819 |
|
| Швеция (Швеция патшалығы) |
|
Стокгольм | Швед (де-факто) |
Швед кронасы | 449 964 55 |
9 196 227 20 |
333,1 36 900 |
|
| Эстония (Эстония республикасы) |
|
Таллин | Эстон | Еуро | 46 227 132 |
1 340 602 29 |
26,85 21 800 |
|
Оңтүстік Еуропа
өңдеу
Оңтүстік Еуропа — Еуропаның оңтүстік аймағында орналасқан, оңтүстік славян, романо және грек мемлекеттері құрайтын геосаяси аймақ.
Аймақ Ежелгі Грек заманында құрыла бастаған және Рим империясының гүлдену кезінде толығымен құралды.Бұл ең көне еуропалық аймақ.
Дін: православие және католицизм.
| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | Елорда | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
ЖІӨақт ЖІӨ халық жанына шаққанда |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Албания ( республикасыАлбания) |
|
Тирана | Албан | Лек | 28 748 139 |
3 600 523 134 |
21,160 6649 |
|
| Андорра (\Андорра княздігі) |
|
Андорра-ла-Велья | Каталан | Еуро | 468 178 |
71 822 154 |
2,77 38 800 |
|
| Босния және Герцеговина (Босния және Герцеговина) |
|
Сараево | Босний; серб; хорват |
Конверттелетін марка | 51 197 127 |
3 981 239 76 |
42,998 10 715 |
|
| Ватикан[10] (Ватикан Мемлекет Қаласы) |
.svg)
|
Ватикан | Латын |
Еуро | 0,44 234 |
821 1780 |
— — |
|
| Грекия (Грек Республикасы) |
|
Афина | Грек | Еуро | 131 990 94 |
11 216 708 84 |
412,521 36 983 |
|
| Испания[11] (Испания патшалығы) |
|
Мадрид | Испан | Еуро | 504 030 51 |
45 200 737 90 |
1310 33 700 |
|
| Италия (Италия Республикасы) |
|
Рим | Итальян | Еуро | 301 318 71 |
59 448 167 197 |
1888 32 319 |
|
| Македония (Солтүстік Македония) |
|
Скопье | Македон | Македон денара | 25 713 148 |
2 038 514 79 |
16,94 7645 |
|
| Мальта (Мальта республикасы) |
|
Валлетта | Мальтий; ағылшын |
Еуро | 316 185 |
402 000 1282 |
9,342 23 200 |
|
| Португалия[11] (Португалия Республикасы) |
|
Лиссабон | Португал | Еуро | 92 391 109 |
10 642 836 114 |
232 23 464 |
|
| Сан-Марино (Сан-Марино Мәртебелі Республикасы) |
|
Сан-Марино | Итальян | Еуро | 61 191 |
28 119 468,6 |
0,904 34 600 |
|
| Сербия (Сербия республикасы) |
|
Белград | Серб | Серб динары | 88 361 113 |
10 150 265 115 |
81,982 10 985 |
.png)
|
| Словения (Словения республикасы) |
|
Любляна | Словен | Еуро | 20 273 153 |
2 023 358 99,6 |
48,383 28 010 |
|
| Хорватия (Хорватия республикасы) |
|
Загреб | Хорват | Хорват кунасы | 56 542 126 |
4 453 500 81 |
74,419 16 758 |
|
| Черногория (Черногория) |
|
Подгорица | Черногор | Еуро | 13 812 160 |
684 736 50 |
3,443 3800 |
|
Арнайы аймақтар
өңдеуБір бөлігі Еуропада орналасқан Азия мемлекеттері
өңдеу| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | Елорда | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
ЖІӨақт ЖІӨ халық жанына шаққанда |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Қазақстан (Қазақстан республикасы) |
|
Астана | Қазақ |Орыс | Қазақстан теңгесі | 2 724 900 9 |
16 560 000 6,0 |
214,4[12] 13 000[12] |
|
| Түркия (Түркия республикасы) |
|
Анкара | Түрік | Түркия лирасы | 780 580 36 |
71 158 647 93 |
1026[13] 14 600[13] |
|
Бұл мемлекеттер толығымен Азияда орналасқан
| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | Елорда | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
ЖІӨақт ЖІӨ халық жанына шаққанда |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Әзірбайжан (Әзірбайжан республикасы) |
|
Баку | Әзірбайжан | Әзірбайжан манаты | 86 600 112 |
9 235 000 105 |
93,02[14] 10 200[14] |
|
| Грузия (Грузия) |
|
Тбилиси | Грузин | Грузин лариі | 69 700 118 |
4 385 400 63 |
24,51[15] 5400[15] |
|
Тәуелді аймақтар
өңдеу| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | Елорда | Ел | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
ЖІӨақт ЖІӨ халық жанына шаққанда |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Аланд (Аланд аралдары[16]) |
|
Мариехамн | Финляндия | Швед | Еуро | 13 517 | 26 711 17,5 |
— | 
|
| Гернси (Бейливик Гернси) |
|
Сент-Питер-Порт | Ұлыбритания | Ағылшын | Гернси фунты, фунт стерлингов |
78 | 65 573 836,3 |
2,59 40 000 |
|
| Гибралтар (Гибралтар Мемлекеттік Меншігі) |
|
Гибралтар | Ұлыбритания | Ағылшын | Гибралтар фунты, фунт стерлинг |
6,8 | 27 921 4290 |
1,066 38 200 |
|
| Джерси (Бейливик Джерси) |
|
Сент-Хелиер | Ұлыбритания | Ағылшын; француз |
Джерси фунты, фунт стерлинг |
116 | 89 300 760 |
3,6 40 000 |
|
| Остров Мэн (Мэн Аралы Мемлекеттік Меншігі) |
|
Дуглас | Ұлыбритания | Мэн; Ағылшын |
фунт, фунт стерлинг |
572 | 80 058 131,2 |
2,113 35 000 |
|
| Фарер (Фарер аралдары) |
|
Торсхавн | Дания | Фарер; дат |
Дат кронасы | 1399 | 48 228 33,1 |
2,2 45 250 |
|
| Шпицберген (Свальбард[17]) |
|
Лонгйир | Норвегия | Норвег | Норвег кронасы | 61 022 | 2321 0,04 |
— | 
|
Танылмаған немесе жартылай танылған елдер
өңдеу| Атауы (Ресми атауы) |
Байрақ | Елорда | Ел | Тіл | Валюта | Жер аумағы, км² Аумағы бойынша нешінші орында |
Халқы Тығыздығы |
Карта |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Косово[18] (Косово республикасы) |
|
Приштина | Сербия | Албан; серб |
Еуро | 10 887 | 2 200 000 220 |
|
| Транснистрия[19] (Транснитрия Молдов Республикасы) |
.svg){kind=spacer}
|
Тирасполь | Молдавия | Молдав; орыс; украин |
рубль | 4163 | 533 500 133 |
|
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Русское географическое общество. А. А. Чибилёв. Еуро-Азиатская граница: история вопроса и современные представления. Феномен Евразия: две части света на одном материке Мұрағатталған 17 сәуірдің 2013 жылы. (орыс.)
- ↑ Еуропа // Словари и энциклопедия на Академике (орыс.)
- ↑ Europe (ағыл.) — Британника энциклопедиясында
- ↑ Martin W. Lewis, Kären Wigen The myth of continents: a critique of metageography — University of California Press. — Б. 28. — ISBN 0-520-20743-2.
- ↑ CIA Factbook 2011 Мұрағатталған 8 қаңтардың 2017 жылы. (ағыл.)
- ↑ National Geographic Atlas of the World — 7th. — Washington, DC: National Geographic, 1999. — ISBN 0-7922-7528-4. «Europe» (pp. 68-9); «Asia» (pp. 90-1): «A commonly accepted division between Asia and Europe … is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles.»
- ↑ worldatlas., The Middle East The Middle East. — «As a point-of-interest, Armenia and Azerbaijan have long been associated with the Middle East, but in recent years, some sources now consider them to be more closely aligned with Europe based on their modern economic and political trends. We have moved in that direction, and the same applies for the island country of Cyprus, as it does for Georgia, the former Russian republic.» Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 қазан 2012. Тексерілді, 30 қыркүйек 2012.
- ↑ a b Ұлыбритания мен Ирландияны Батыс, сондай-ақ Солтүстік Еуропаға да еңгізеді
- ↑ a b The World Factbook, Russia, 2011
- ↑ Ватикан парламенттік монархияның қасиеттеріне ие болғанымен, теократтық монархия болып табылады.
- ↑ a b Испания мен Португалияның Оңтүстік Еуропаға да Батыс Еуропаға да кіргізеді.
- ↑ a b The World Factbook, Kazakhstan, 2011
- ↑ a b The World Factbook, Turkey, 2011
- ↑ a b The World Factbook, Azerbaijan, 2011
- ↑ a b The World Factbook, Georgia, 2011
- ↑ Аланд аралдарының ішкі заңдары бойынша Финляндия бөлігі ретінде танылады.
- ↑ Свальбард (Шпицберген) ішкі заңдары бойынша Норвегия патшалығының иелігі болып табылады. 1920
- ↑ Жартылай танылған мемлекет
- ↑ Танылмаған мемлекет
Сілтемелер
өңдеу- Ресми сайт Еуропа кеңесі (орыс.)
- Ресми сайт Еуропалық одақ (ағыл.) және басқа тілдер ЕС
- Ресми сайт ЕҚЫҰ (ағыл.)